Chào các bạn,

Mỗi chúng ta học rất nhiều thứ để sống trong đời sống này – toán, lý hóa, sử địa, văn, computer, luật, y, tiếng Anh, Yoga, tư duy tích cực, bơi lội… Tính cho đủ chắc cũng tới cả trăm môn trong đời. Và chúng ta mong rằng những điều ta học sẽ giúp chúng ta thành công ở đời như chúng ta muốn. Nhưng đương nhiên là có người học khá, và có người không khá, cho nên có người thành công và có người không thành công mấy.

Tại sao?

Có hai lý do: Tập trung và kiên trì. Tập trung vào làm một điều gì đó cho đến khi thành. Và đây cũng chính là kiên trì. Tập trung và kiên trì nghe như hai, nhưng thực ra chỉ là một.

Nhưng thực ra còn một điều nữa, hầu như chẳng ai biết – it ra là mình chưa từng nghe thầy nào dạy – ngoại trừ mình.

Đó là: Thái độ của bạn trong khi học và làm việc. Bạn chỉ nghĩ đến học và làm việc cho chính bạn, hay bạn luôn nghĩ đến học và làm việc cho đất nước, cho đồng bào, cho thế giới? Tức là, bạn tập trung vào chính mình hay vào xã hội?

Khi bạn tập trung vào chính mình, bạn không thấy được nhiều – bạn hãy tự nhìn chính mình thì biết, bạn chỉ có thể thấy tay chân bạn và phần bụng, chẳng thấy được chính mặt mình, hay đầu mình, hay là lưng mình. Nếu bạn tập trung nhìn vào xã hội, bạn thấy được rất nhiều, cả xã hội bao nhiêu người. Và đó chính là có trí tuệ hay không có trí tuệ, học rất giỏi hay học mù mờ.

Mình hồi nhỏ chẳng biết sao mà mình học gì cũng học ít chơi nhiều, và giỏi hơn các bạn. Đương nhiên là thời đó mình chẳng biết tại sao, mình chỉ biết là các bạn mình rất thông minh, nên nói mình thông minh hơn các bạn thì lý do đó không đứng vững. Những năm về sau này mình mới biết là vì cách suy nghĩ của mình. Mình học gì cũng nghĩ đến xã hội.

Như là học luật. Các quý vi học thuộc các điều luật theo kiểu: Đây là luật, thuộc luật để có thể tranh cãi như luật sư, ai đúng ai sai, ai thắng ai thua. Mình lại chẳng bao giờ nghĩ như vậy. Mình đọc một mớ điều luật thì mình nghĩ ngay đến một xã hội – nếu những điều luật này thế này thì nó có đủ tốt để bảo đảm an ninh cho xã hội không, nó có công bằng cho mọi người không, nó có dễ hiểu và dễ áp dụng cho mọi người không, nó có dễ bị lạm dụng bởi những người có quyền lực không… Nói chung là mình học luật để biết luật làm được gì cho xã hội.

Mình học triết cũng vậy. Chẳng bao giờ muốn học triết để thành triết gia, nhưng mình học để biết triết lý có thể làm được gì cho tư duy của mọi người, và có thể tốt được gì cho mọi người, và nếu mình viết sách triết thì mình phải viết gì để phục vụ mọi người thay vì lảm nhảm từ ngữ như đa số triết gia.

Chính vì suy nghĩ tận nền tảng như vậy cho nên mình hiểu ít nhất là bằng 10 lần một bạn cùng lớp. Mình hiểu từng điều luật và biết dùng chúng thế nào để kiến tạo xã hội, và chẳng quên được, vì đã hiểu thì chẳng thể quên, dù mình chẳng học thuộc lòng.

Về sau khi ra đời mình cũng thấy rõ ràng như thế. Những người bo bo lo cho chính họ – tiền bạc, tài sản, thăng quan tiến chức – đầu óc rất chật hẹp, dù họ đã có bằng cao đến thế nào, nói chuyện thì lớ nga lớ ngớ, ngoại trừ các việc kiếm tiền và thăng quan của họ.

Mình hay nhắc các bạn hãy luôn nghĩ là bạn học hành và làm việc là để phục vụ đời, phục vụ người. Đương nhiên điều đó cho chúng ta sức mạnh sống, vì ta có lý tưởng để phục vụ. Nhưng điều đó phục vụ bạn trước hết, vì lý tưởng cho cộng đồng tức thì mở mắt bạn ra để học gì làm gì thì bạn cũng học và làm với cái nhìn rộng và sâu hơn tất cả mọi người khác không tập trung vào phục vụ xã hội như bạn.

Cho nên, nếu bạn muốn được sâu sắc với trí tuệ ở đời, thì cần thay đổi cái nhìn – hãy nhìn ra thế giới mà bạn đang phục vụ mỗi ngày. Dù là học sinh thì bạn cũng đang phục vụ thế giới, nếu bạn nhớ là bạn học để phục vụ thế giới.

Chúc các bạn luôn thông thái.

Mến,

Hoành

© copyright 2019
Trần Đình Hoành
Permitted for non-commercial use
www.dotchuoinon.com