Nhà trọ
Con người này là một nhà trọ.
Mỗi sáng đến một khách mới.
Vui, buồn, dữ tợn,
một ý thức thoảng qua nào đó đến
như một vị khách bất ngờ.
Hãy chào đón và tiếp đãi tất cả!
Thậm chí khi cả một đám muộn phiền,
bạo tàn càn quét nhà bạn
lấy rỗng đồ đạc,
hãy cứ đối xử với mỗi vị khách đầy trân trọng.
Vị đó có thể đang dọn rỗng bạn
cho một niềm vui mới. Đọc tiếp Nhà trọ
Chào các bạn,
Dưới đây là bản chuyển ngữ của mình bài thơ One who wraps himself của Rumi, một vị ẩn tu Hồi giáo Sufi.
Một số bài thơ của Rumi và dòng tu ẩn Sufi đã giới thiệu trên ĐCN tại đây.
Mời các bạn thưởng thức. Đọc tiếp Người tự gói mình
Chào các bạn,
Sa’d al-din Mahmud Shabistari(1288 – 1340 ce) là một trong những tác giả nổi tiếng trong văn hóa ẩn tu Hồi giáo (Persian Sufism). Vì khả năng diễn tả những hình ảnh mặc khải bí ẩn Sufi, tác phẩm Gulshan-i Raz (Secret Rose Garden – Vườn Hồng Bí Mật) của ông trở thành tác phẩm phổ thông nhất trong thi ca Sufi.
Mời các bạn đọc và suy ngẫm.
Mến,
Hoành
_________
Đọc tiếp Thánh Thi Mahmud Shabistari – Trong bạn không còn bạn
Chào các bạn,
Rumi (Jalaluddin Rumi, 1207-1273) là một vị ẩn tu Hồi giáo (Sufism), là thánh Hồi giáo, và là một trong những thi sĩ viết hay nhất trong thế giới Ảrập. (Đa số các ẩn tu Sufi đều viết bằng thi ca và âm nhạc).
Sau đây là 3 bài thơ ngắn của Rumi, mình dịch từ bản tiếng Anh sang tiếng Việt để chia sẻ với các bạn, và mình không thêm giải thích hay bình giải gì, để dành phần đó cho các bạn. Tuy nhiên, có vài chú thích về vài từ dịch.
Hầu như mỗi chữ trong các bài thơ này đều có một ý nghĩa thần học sâu sắc.
Mời các bạn.
Mến,
Hoành
Don’t ask Moses for provisions
that you can get from Pharaoh.
Don’t worry so much about livelihood.
Your livelihood will turn out as it should.
Be constantly occupied instead
with listening to God.
Chào các bạn,
Hafiz of Shiraz (1230-1291) là nhà thơ hàng đầu của Persia, tức là đế quốc Iran/Ba Tư ngày trước và ngày nay là khoảng khối Arab. Hafiz là tu sĩ Sufi, đây là dòng ẩn tu mystics của Islam (Hồi giáo) — là những ẩn tu, sống đời sống ẩn mình, suy niệm, cầu nguyện và ca tụng Chúa trong tu viện.
Bài này Hafiz nói đến nỗi buồn da diết, đã bị Adam làm rơi từ thiên đàng xuống thế gian vì ăn trái cấm, và lòng yêu mến tình yêu (Allah/Thiên chúa là tình yêu). Đương nhiên đây là biểu tượng cho sự cách biệt giữa con người và Thiên chúa, cũng là điều trong nhà Phật gọi là si mê nên không thấy được tâm nguyên thủy trong sáng của mình.
Đoạn mình viết nghiêng trên đây là một câu hỏi triết lý lớn trong lịch sử con người cho tới nay – Vì sao con người quá nhiều tội lỗi và yếu kém? – in nghiêng để các bạn thích suy niệm về vấn đề này thì suy niệm, miễn là các bạn không đi lạc vào suy niệm và lý luận là được. Các bạn không cần câu trả lời cho vấn đề này để tìm về với Thiên chúa hoặc tâm nguyên thủy tinh tuyền của các bạn.
Lời tiếng Anh dưới đây đã được dịch từ Farsi. Mình dịch từ tiếng Anh sang tiếng Việt.
Mời các bạn Đọc tiếp Nô lệ của tình yêu
Chào các bạn,
Hôm nay mình muốn giải thích một chút về bài thơ ngắn này của ẩn sĩ Sufi Jami, để chia sẻ với các bạn bí mật của thế giới tâm linh, bí mật với nhiều người nhưng không bí mật với những người đã liên kết được với thế giới đó.
Sufi là một luồng tư tưởng tâm linh sâu sắc vào hàng đầu của con người. Những người Sufi thường cho rằng mình là Hồi giáo, và thường áp dụng các lễ bái Hồi giáo. Nhưng nhiều tư tưởng gia, trong đó có một số các tư tưởng gia Hồi giáo, cho rằng Sufism là triết lý đã có sẵn trong xã hội loài người khắp nơi và đã nhiều niên đại xa xưa. Tư tưởng Sufi chỉ làm cho Hồi giáo thêm sâu sắc, chứ không phải là tư tưởng riêng của Hồi giáo. Mình cho rằng đây là một nhận xét chính xác về Sufism. Tư tưởng Sufi rất phổ quát, khó nói là thuộc đạo nào.
Đọc tiếp Trái tim cháy rực với huy hoàng
Farid ud Din Attar, hay Attar của thành Nishapur (1145 – 1221), là một vị thánh ẩn tu Sufi, Hồi giáo, được xem là tác giả viết nhiều nhất trong nền văn chương Persian về các đề tài tâm linh. Mời các bạn đọc đoạn thơ sau đây.
Say vì Rượu Tình Yêu.
Từ mỗi người một im lặng kỳ bí, Tình yêu đòi hỏi.
Điều gì mọi người đều tìm kiếm rất thiết tha? Tình Yêu.
Điều gì họ thì thầm vào tai nhau? Tình Yêu.
Tình yêu trong tư tưởng sâu kín nhất của mọi người. Đọc tiếp Tình Yêu
Chào các bạn,
Farid ud Din Attar, tức Attar của thành Nishapur (1145 – 1221), một vị thánh và nhà tu ẩn dật Hồi giáo, là một trong những tác giả viết nhiều nhất trong văn chương Persian về tôn giáo. Bài sau đây, như phần nhiều thi ca Sufi, không có đầu đề. Mời các bạn thưởng thức và suy niệm.
Mến,
Hoành
Chào các bạn,
Tôi ước tôi có thể chỉ cho bạn khi
bạn cô đơn và ngập trong bóng tối
ánh sáng phi thường của
bản thể của bạn
I wish I could show you when
you are lonely and in darkness
the astonishing light of
your own being
Đọc tiếp Ánh sáng phi thường của bản thể của bạn
Shaikh Abu-Said Abil-Kheir (967-1049) là một thi sĩ Hồi giáo Sufi. Thơ của Abu-Said nhấn mạnh vào hoàn toàn tan biến trong Tình Yêu Thiêng Liêng, hòa nhập hoàn toàn vào Thượng đế. Abu-Said thường tự gọi mình là “Không ai, Con của Không Ai” (Nobody, Son of Nobody) để diễn tả ý niệm huyền nhiệm của hoàn toàn hòa nhập và biến mất vào Thượng đế, không để lại một dấu vết nào của “Tôi”.
Đó cũng là khái niệm omnipresent God trong Ki tô giáo–Chúa ở khắp mọi nơi, Chúa ở trong ta–và In Christ–ta ở trong Chúa–do đó ta với Chúa là một.
Và đương nhiên là chẳng xa xôi gì với khái niệm nhất nguyên–tất cả là một, là Không–của Phật gia.
Bài thơ “Hãy Cầu Khẩn Tình Yêu” nói đến sự thông thái của “chỉ một trang trong quyển sách yên lặng của trái tim bạn” so với các học vấn kiêu căng và lảm nhảm kiến thức ở đời. Và điều kiện đầu tiên để được “quyển sách yên lặng của trái tim” là Tình yêu — hãy cầu xin cho ta có được một mảnh của Tình Yêu Thiêng Liêng trong tim ta.
Từ “Người Bạn” (the Friend) trong bài này là Thượng đế.
Ngọn lửa mà chúng ta quay mặt vào mạnh đến nỗi
Có thể đốt cháy vụ mùa rơm của cả trăm người hợp lý.
Quốc vương của Trước-Vĩnh-Cữu cho chúng ta chiếc quan tài chứa đau đớn của tình yêu làm quà tặng;
Vì vậy chúng ta đã quay buồn khổ của chúng ta về phía căn chòi rách nát của khách du hành mà chúng ta gọi là “thế giới”.
Từ nay trở đi tôi sẽ không dành cánh cửa nào trong tim tôi mở cho tình yêu về các sinh linh đẹp đẽ;
Tôi đã quay lưng và đóng dấu triện của đôi môi thánh trên cánh cửa nhà này.
Bây giờ là lúc quay lưng lại với ảo tưởng dưới lớp áo đã vá bao lần của chúng ta.
Nền tảng của sự nghiệp chúng ta là sự thông minh có thể nhìn xuyên thấu tất cả những trò chơi này.
Chúng ta đã quay mặt về phía viên ngọc trai nằm trên thềm đại dương.
Vậy thì tại sao chúng ta lại lo lắng chiếc thuyền cũ kỹ chòng chành này có đi tiếp hay không?
Chúng ta quay về phía người trí thức và gọi họ là ký sinh trùng của lý lẽ;
Cám ơn Chúa, họ như là những người tình thật không lòng tin không con tim.
Những người Hồi giáo Sufi đã chấp nhận một huyễn ảo, và Hafez cũng chẳng khác.
Đích điểm của chúng ta cách xa tầm với biết bao, và ý chí của chúng ta yếu ớt biết bao!
(TĐH dịch)
by Hafiz (1320 – 1389)
(English version by Rober Bly
Original Language: Persian/Farsi)
We have turned the face of our dawn studies toward the drunkard’s road.
The harvest of our prayers we’ve turned toward the granary of the ecstatic soul.
The fire toward which we have turned our face is so intense
It would set fire to the straw harvest of a hundred reasonable men.
The Sultan of Pre-Eternity gave us the casket of love’s grief as a gift;
Therefore we have turned our sorrow toward this dilapidated traveller’s cabin that we call “the world.”
From now on I will leave no doors in my heart open for love of beautiful creatures;
I have turned and set the seal of divine lips on the door of this house.
It’s time to turn away from make-believe under our robes patched so many times.
The foundation for our work is an intelligence that sees through all these games.
We have turned our face to the pearl lying on the ocean floor.
So why then should we worry if this wobbly old boat keeps going or not?
We turn to the intellectuals and call them parasites of reason;
Thank God they are like true lovers faithless and without heart.
The Sufis have settled for a fantasy, and Hafez is no different.
How far out of reach our goals, and how weak our wills are!
Khwaja Abdullah Ansari (Sheikh Ansari Jabir ibn ‘Abdullah al-Ansari, còn gọi là Ansari of Herat) sinh năm 1006 ở Herat, miền tây Afghanistan.
Khwaja Abdullah Ansari mất ở Herat năm 1088, và nơi chôn cất ông vẫn là nơi để hàng nghìn giáo dân hồi giáo Sufis hành hương hàng năm.
Từ Không tôi đến
Và dựng lều trong Rừng Hiện hữu Vật thể
Tôi đi qua các vương quốc kim loại và cây cỏ,
Rồi khí cụ trí óc của tôi mang tôi vào vương quốc thú vật;
Đã đến đó, tôi lại vượt qua nó;
Rồi bên trong lớp vỏ trong suốt thủy tinh của quả tim người
Tôi nuôi nấng giọt tự ngã trong Viên Ngọc Trai,
Và cùng với người thiện
Lòng vòng trong Nhà Nguyện,
Và đã thể nghiệm điều đó, tôi vượt qua nó;
Rồi tôi chọn con đường đến với Ngài,
Và trở thành nô lệ tại cổng Ngài;
Rồi cách chia biến mất
Và tôi trở thành thẩm thấu vào Ngài.
TĐH dịch
Ghi chú: Chữ “Không” trong câu đầu là từ Phật giáo, dùng để dịch từ “the un-manifest” của Hồi giáo ở đây.
From the un-manifest I came,
And pitched my tent, in the Forest of Material existence.
I passed through mineral and vegetable kingdoms,
Then my mental equipment carried me into the animal kingdom;
Having reached there I crossed beyond it;
Then in the crystal clear shell of human heart
I nursed the drop of self in a Pearl,
And in association with good men
Wandered round the Prayer House,
And having experienced that, crossed beyond it;
Then I took the road that leads to Him,
And became a slave at His gate;
Then the duality disappeared
And I became absorbed in Him.
Khwaja Abdullah Ansari
Chào các bạn,
Hafiz (đôi khi còn viết là Hafez) (1320-1389), với tên thật là Shams-ud-din Muhammad, là thi sĩ được yêu chuộng nhất của đế quốc Persia (Iran cũ), và là một cây đại thụ trong nền văn hóa Persia.
Ông sinh ra ở Shiraz và sống gần cả đời ở Shiraz, nơi ông trở thành một vị thầy Sufi nổi tiếng. Sufism là một truyền thống Hồi giáo chú trọng đến hướng vào nội tâm, suy tưởng, khổ hạnh, và trực nghiệm tâm linh.
Cho đến khi Hafiz qua đời, người ta nghĩ là ông đã viết khoảng 5 ngàn bài thơ, nhưng chỉ có từ 500 đến 700 bài còn sót lại ngày nay. Divan (tập thơ) của ông là một tác phẩm kinh điển trong văn học Sufism.
Tác phẩm của Hafiz được Tây phương biết đến qua Geothe, và sự nồng nhiệt của Goethe kích thích Ralph Waldo Emerson dịch Hafiz vào thế kỷ 19.
Thơ của Hafiz được nhiều tác giả khác nhau ưa chuộng, như Nietzsche, Pushkin, Turgenev, Carlyle, và Garcia Lorka. Ngay cả Sherlock Holmes, viết tiểu thuyết trinh thám, cũng trích thơ Hafiz trong một câu chuyện về Arthur Conan Doyle.
Năm 1923, Hazrat Inayat Khan, người thầy Ấn Độ có công giới thiệu Sufism đến Tây phương, đã nói: “Các lời thơ của Hafiz đã chiến thắng từng con tim nghe chúng.”
Sau đây mời các bạn đọc hai bài thơ của Hafiz: Một Thế Giới Mới, và Những Tia Nắng.
Hafiz là thi sĩ của Sufism, truyền thống tâm suy tưởng sâu sắc nhất của Hồi giáo, nên chúng ta cần để ý đến các biểu tượng trong thơ. Xin xem chú thích cuối bài.
.
Một thế giới mới
Hãy dâng hoa, rót rượu thánh, (*)
Chẻ trời và bắt đầu tái tạo thế giới.
Nếu các lực đớn đau xâm nhập mạch máu của những kẻ đang yêu,
người bưng chén thánh và tôi sẽ tạt trôi cám dỗ đó. (**)
Với nước hoa hồng, chúng ta sẽ làm dịu ly rượu thẩm đắng;
Chúng ta sẽ thêm đường vào lửa để làm ngọt những đợt khói bay.
Nào nhạc sĩ, cầm đàn lên, chơi một bản nhạc tình;
hãy vũ, hãy ca hát cả đêm, hãy lễ hội điên cuồng.
Là cát bụi, ơi Gió Tây, hãy đưa chúng tôi lên các Thiên Đàng,
bay tự do trong ánh sáng sướng vui của Tạo Hóa.
Nếu trí óc muốn trở về nhưng con tim khóc lóc xin ở lại,
đó là cuộc tranh cãi cho tình yêu suy gẫm.
Than ôi, những bài ca và những ngôn từ này chẳng nghĩ lý gì trên mảnh đất này;
đến đây, Hafez, hãy cùng tạo lập một thế hệ mới.
Chú thích:
(*) Trong truyền thống Tây phương và Trung Đông, rượu nho là của lễ hiến dâng trong các dịp lễ hội, thờ tự. Ngày nay vẫn thế trong như ta thường thấy trong các nhà thờ Thiên chúa giáo.
Rượu tượng trưng cho sức sống, cho mạch máu. Trước khi bị tử hình, chúa Giêsu nâng chén rượu trong tay, chia cho các môn đệ, và nói: “Này là máu ta…”
(**) Người bưng chén (cupbearer): Ngày xưa mỗi vua có một người mang chén uống rượu của mình, để tránh bị đầu độc. Vua chỉ uống rượu trong chén của vua, do cupbearer mang theo mình. Đây là người trung thành nhất của vua, có thể chết vì vua. Thường khi, cupbearer uống thử trước khi vua uống, để tránh vua bị đầu độc.
Tu sĩ cấp cao thường được xem là cupbearer của Thượng đế.
Trong bài này, cupbearer nên được hiểu là người trung thành với Thượng đế và chỉ dạy của Ngài (không hẳn là tu sĩ).
(Trần Đình Hoành dịch từ Anh ngữ và chú giải)
.
A New World
Let’s offer flowers, pour a cup of libation,
split open the skies and start anew on creation.
If the forces of grief invade our lovers’ veins,
cupbearer and I will wash away this temptation.
With rose water we’ll mellow crimson wine’s bitter cup;
we’ll sugar the fire to sweeten smoke’s emanation.
Take this fine lyre, musician, strike up a love song;
let’s dance, sing all night, go wild in celebration.
As dust, O West Wind, let us rise to the Heavens,
floating free in Creator’s glow of elation.
If mind desires to return while heart cries to stay,
here’s a quarrel for love’s deliberation.
Alas, these words and songs go for naught in this land;
come, Hafez, let’s create a new generation.
Hafiz (1320-1389) (Orinial language: Persian/Farsi)
English translation: Haleh Pourafzal and Roger Montgomery
Những tia nắng
Ơi, Người Chủ Rượu, mặt trời đã lên. Hãy rót rượu đầy ly tôi. (***)
Nhanh lên, vì đêm sẽ đến, và ta sẽ phải ngủ.
Ngoài kia, những kẻ tiên tri chết chóc đang tuyên bố ngày tận thế.
Nhanh lên! cho chúng tôi thêm rượu ngọt của Ngài!
Nếu bạn tìm danh tiếng và vinh quang từ mặt trời,
Thì ngủ tiếp đi; chỉ có trí tuệ thánh hóa trong những tia nắng.
Khi Ngày Phán Xét đến và bầu trời biến thành bình sành, (****)
Hãy biến xương sọ của bạn thành ly sành, và đổ vào đó rượu trong bình này.
Bây giờ không phải là thời nói chuyện vặt vảnh với bạn bè;
Chỉ nên nói về ly và rượu. (*****)
Hafiz, đứng dậy! Ra khỏi gường. Cậu có việc làm,
Và thờ kính rượu là việc duy nhất đáng làm. (******)
Chú thích:
(***) Người Chủ Rượu (Người Mang Rượu, Winebringer), nên được hiểu là Thượng đế.
Rượu là sức sống từ Thượng đế.
(****) Ngày Phán Xét: Theo một số tôn giáo, Ngày Tận Thế là Ngày Phán Xét, Thượng đế sẽ đến để phán xét con người. Con người sẽ được sống lại từ sự chết để chịu phán xét.
Hafiz xem ra không xem ngày này như là các tiên tri tận thế đang nói. Khi ngày này đến, Hafiz nói như giễu nhưng đồng thời cũng rất nghiêm chỉnh: Bầu trời sẽ thành bình rượu lớn, và ta hãy biến xương sọ (của hài cốt được tái sinh của ta) thành ly rượu nhỏ, tiếp tục uống, tiếp tục ca tụng và thụ hưởng sự sống từ Thượng đế.
(*****) Ly là chính ta, rượu là sức sống từ Thượng đế.
(******) Chỉ trân quý và thờ phụng sức sống Thượng đế cho ta mới là điều duy nhất quan trọng, tận thế hay không tận thế.
(Trần Đình Hoành dịch từ Anh ngữ và chú giải)
.
Sun Rays
O Winebringer, the sun is up. Fill my goblet full of wine.
Hurry, for night will come, and then we’ll have to sleep.
Outside, the doomsayers are announcing the end of the world.
Quick! give us some of Your delicious wine!
If it is fame and glory that you are looking for from the sun,
Then go back to sleep; there is only divine knowledge to its rays.
When Judgment Day arrives and the sky becomes a jug of poor clay,
Make your skull into a clay cup, and fill it with this pitcher’s wine.
Now is not the time to be making small talk with your friends;
Speak only of the cup and of the wine.
Hafiz, get up! Get out of bed. You’ve work to do,
And the worship of wine is all the worthwhile work there is!
Hafiz (1320-1389) (Original language: Persian/Farsi)
English translation: Thomas Rain Crowe
Đọt Chuối Non 