Chào các bạn,

Trí tuệ kỹ thuật – như điện tử, y học, luật – thì bạn học ở trường. Trí tuệ về cuộc sống và cách sống thì bạn phải tự học, vì chẳng trường nào dạy. Nhưng đời sống thì rộng như biển, làm sao để học trí tuệ sống mà không bị choáng ngợp vì bể đời mênh mông?

Các bạn, trí tuệ thật về đời sống chỉ đến với 2 điều.

Thứ nhất là yêu người. Nếu bạn yêu ai thì bạn sẽ hiểu rất nhiều về người đó. Nếu bạn yêu mọi người thì bạn hiểu thế giới như lòng bàn tay, vì thế giới thực ra là chỉ mọi người – mọi người sống với nhau, yêu nhau, ghét nhau, hòa bình với nhau, chiến tranh với nhau…

Nếu bạn yêu thương mọi người, bạn sẽ hiểu rất rõ con người và những sinh hoạt của con người – tức là hầu như mọi sinh hoạt của thế giới – chính trị, kinh tế, tôn giáo, văn hóa, xã hội. Nếu bạn học các môn này trong trường, thì bạn sẽ học kiểu kỹ thuật, chẳng khác nào bạn học về một máy xe ô tô, tức là chẳng hiểu sâu sắc về trái tim con người và sinh hoạt của con người. Nếu bạn yêu người, bạn tự nhiên rất giỏi những môn này tận mức trái tim con người. Rồi bất cứ môn nào, bạn chỉ cần đọc 1 thì hiểu 10.

Thứ hai là vô chấp, không bám, không dính mắc. Danh từ phổ thông gần nhất với chấp là thành kiến. Tưởng tượng bạn ở trong một tòa nhà lớn có một nghìn cửa sổ nằm sát nhau như tổ ong. Mỗi cửa số đóng kín là một thành kiến mà bạn đang bám vào. Nếu bạn không còn bám vào điều gì đó, thì một cửa sổ của điều đó sẽ được mở ra. Hết mọi thành kiến, không còn bám vào bất kì điều gì, thì cả nghìn cửa sổ đều được mở. Ánh sáng tràn ngập tòa lâu đài của bạn, đó là trí tuệ. Nếu bạn có cực kì nhiều thành kiến, mọi cửa sổ của bạn đều bị đóng, và tòa nhà của bạn tối tăm, không có ánh sáng. Bạn bước đi trong đó cũng không được, phải giang tay lần mò từng bước, đừng nói trí tuệ gì.

Hai điều này cực kì dễ hiểu, nhưng lại ít người biết, vì (1) chẳng mấy ai thực hành rốt ráo để mà biết, (2) chẳng mấy thầy dạy, và (3) mọi người tưởng rằng trí tuệ nằm trong đủ thứ sách trong tiệm sách.

Các bạn, hãy yêu người và vô chấp, và bạn sẽ có trí tuệ thật sự sâu sắc về cuộc đời mà nhà Phật gọi là lục thông (6 thông thái), hay lục thần thông (sáu thần thông):

– (1) Thiên nhãn thông – mắt trời. Thấy được nhiều điều người khác không thấy. Sáng thì thấy, u mê thì chẳng thấy.

– (2) Thiên nhĩ thông – tai trời. Nghe được nhiều điều người khác không nghe thấy. Sáng thì nghe, u mê thì chẳng nghe.

– (3) Thần túc thông – chân thần. Đến được nhiều nơi người khác không đến được, như đến với người khác tôn giáo, khác chủ nghĩa, khác chủng tộc, kẻ thù mình, người ghét mình, người bất đồng ý kiến với mình, người hiểu lầm mình…

– (4) Tha tâm thông – hiểu lòng người khác.

– (5) Túc mạng thông – Hiểu đời sống mình và đời sống người khác. Tức là hiểu đời sống kinh tế, xã hội, văn hóa của mọi người và mọi dân tộc.

– (6) Lậu tận thông: Hết bợn nhơ, tức là trái tim tinh khiết. Trái tim tinh khiết thì nhìn thấy mọi sự, xuyên qua trái tim mình, rất rõ ràng.

Các bạn đó là kiến thức sống, có trong tâm Phật.

Chúc các bạn có lục thông.

Mến,

Hoành

Bài cùng chuỗi:
Trí tuệ
Yêu người để thấy

© copyright 2019
Trần Đình Hoành
Permitted for non-commercial use
www.dotchuoinon.com