Thứ sáu, 6 tháng 11 năm 2009

Bài hôm nay

Giao hưởng Bốn Mùa của Vivaldi trên hoạt họa cát , Nhạc Xanh, Video, Văn Hóa, anh Nguyễn Minh Hiển.

Đạo của tôi, Danh ngôn,song ngữ chị Tuý-Phượng.

Từ tâm , Danh ngôn, song ngữ, chị Tuý-Phượng.

Chú ý , Danh ngôn , song ngữ, chị Đông Vy.

Qua ngõ , Thơ, chị Tôn Nữ Ngọc Hoa.

Vọng động , Thơ, anh Nguyễn Quý Ninh.

Lời nguyện cho sức sống, Trà Đàm, song ngữ, anh Nguyễn Minh Hiển.

Liệu có thành công, một Làng bảo tồn văn hóa Tây Nguyên? , Trà Đàm, Văn Hóa, chị Linh Nga Niê Kdăm.

Si, Trà Đàm, anh Trần Đình Hoành.
.

Tin sáng quốc tế, chị Kiêm Yến tóm tắt và nối links.

Liên Hợp Quốc rút hàng trăm nhân viên khỏi Afghanistan. (Dân trí) – Liên Hợp Quốc hôm nay tuyên bố sẽ tạm thời sơ tán hàng trăm nhân viên quốc tế của họ khỏi Afghanistan do tình hình an ninh ngày càng tồi tệ ở nước này. Đây là đòn giáng mạnh vào nỗ lực mà phương Tây đang tiến hành nhằm ổn định Afghanistan.

Italia kết án 23 người Mỹ trong vụ bắt cóc của CIA. (Dân trí) – Một tòa án tại Italia hôm qua đã kết án 23 công dân Mỹ – hầu hết là các mật vụ CIA – và 2 người Italia vì liên quan tới vụ bắt cóc trái phép một giáo sĩ Ai Cập trên đất Italia cách đây 6 năm.

Iran, Syria phủ nhận cáo buộc về tàu chở vũ khí của Israel. (Dân trí) – Iran và Syria đã đồng thanh lên tiếng phủ nhận cáo buộc của Israel rằng một tàu bị nước này bắt giữ ở Địa Trung Hải chở vũ khí của Iran và đang định tới Syria để chuyển số vũ khí này cho chiến binh Hezbollah.

Thái Lan triệu hồi đại sứ, Campuchia trả đũa. (Dân trí) – Campuchia tối 5/11 đã tuyên bố tạm thời triệu hồi đại sứ nước này tại Thái Lan, chỉ vài giờ sau khi Thái Lan triệu hội đại sứ của họ tại Campuchia để phản đối Campuchia bổ nhiệm cựu Thủ tướng Thái Lan Thaksin Shinawatra làm cố vấn kinh tế của chính phủ.

Indonesia: quan chức cấp cao từ chức vì bê bối tham nhũng. TTO – Hai quan chức thi hành luật cấp cao của Indonesia đã phải từ chức sau khi một âm mưu làm hại các điều tra viên chống tham nhũng bị phanh phui.

Đòn phản công ngoạn mục. TT – Cảnh sát và các quan chức hủ hóa trong chính quyền Indonesia âm mưu gài bẫy và bôi nhọ hai vị phó chủ tịch của Ủy ban chống tham nhũng (KPK). Nhưng KPK đã phản công ngoạn mục.

Nhìn lại lược sử bức tường Berlin. (Dân trí) – Bức tường Berlin vốn chia cắt hai nửa thành phố Berlin và đồng thời là đường biên giới giữa Đông và Tây Đức đã chính thức bị phá vỡ cách đây tròn 20 năm, sau khi được dựng lên năm 1961.

Nhiều người Mỹ ‘thất vọng’ về Obama. Một năm trước, hàng trăm nghìn người tập trung ở công viên Chicago để mừng chiến thắng vang dội của Tổng thống Barack Obama, đầy hy vọng về sự đổi thay. Một năm sau, nhiều người bày tỏ sự thất vọng.

Ông Bush tiếp tục đăng đàn. (TNTS) Sau 9 tháng “im hơi lặng tiếng”, cựu Tổng thống Mỹ George W. Bush tuần qua có buổi ra mắt trong vai trò mới: diễn giả động lực.

Tỉ phú Buffett đầu tư vào xe lửa. TT – Trong thỏa thuận quy mô được công bố ngày 3-11, tỉ phú Warren Buffett đã quyết định chi một khoản đầu tư khổng lồ để thâu tóm công ty xe lửa lớn nhất nước Mỹ Burlington Northern Santa Fe (BNSF).

Dubai lùi ngày khai trương “nóc nhà” thế giới. (Dân trí) – Lễ khánh thành được chờ đợi của tháp Burj Dubai – tòa nhà chọc trời cao nhất thế giới với chiều cao 818m – sẽ không diễn ra vào đầu tháng 12 tới đây như dự kiến trước đó.

Trung Quốc làm đường ống dẫn dầu từ Myanmar về Vân Nam. TT – Tập đoàn Dầu khí quốc gia Trung Quốc (CNPC) cho biết đã khởi công xây dựng đường ống dẫn dầu dài 771km từ Myanmar về tỉnh Vân Nam.

Nam Le – người của những giải thưởng văn học. (TNO) Với tuyển tập truyện ngắn đầu tay mang tên The Boat (Chiếc thuyền), Nam Le – một nhà văn người Úc gốc Việt – đã vinh dự đoạt được giải thưởng văn chương dành cho thể loại tiểu thuyết do Thủ tướng Úc Kevin Rudd khởi xướng.

Nữ sinh 16 tuổi cao gần 2m. (Dân trí) – Mới 16 tuổi, Emma Cahill đã cao 1,96m và tự hào là nữ sinh có chiều cao nhất nước Anh.

Người ăn gạch. Người đàn ông 25 tuổi sống ở Ấn Độ cầm cục gạch lên, cắn một miếng rồi nhai rau ráu như nhai bánh.

10 phụ nữ của năm 2009. (Dân trí) – Đứng đầu danh sách Những phụ nữ của năm 2009 do tạp chí Glamour bình chọn là ca sỹ Rihanna vì dám đối diện với vấn đề bạo lực gia đình. Ngoài ra còn có Đệ nhất phu nhân Obama, tay vợt Serena Williams, đại sứ Mỹ tại LHQ Susan Rice…

Chùm tin vắn qua ảnh. (Dân trí) – Hezbollah phủ nhận có liên quan đến tàu chở hàng trăm tấn vũ khí bị Israel bắt giữ; Tổng thống bị lật đổ Zelaya yêu cầu Mỹ nói rõ quan điểm đối với cuộc đảo chính ở Honduras ; Các tay súng Mexico bắn chết một phi công Mỹ…
.

Tin sáng quốc nội, chị Kiêm Yến tóm tắt và nối links.

Quặn lòng những cái chết trong nước lũ. (Dân trí) – Sáng ngày 4/11, chúng tôi đến thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên, một trong những địa phương chịu thiệt hại nặng nề nhất sau trận bão lũ vừa qua, đâu đâu cũng một cảnh hoang tàn, tang thương đến nát lòng.

Ngổn ngang vùng biệt lập Vân Canh. (TNO) Cơn lũ lịch sử đã qua đi được mấy ngày nhưng nỗi bàng hoàng vẫn còn in hằn trên khuôn mặt hốc hác, bạc đi vì lũ dữ của người dân Vân Canh – một trong những nơi lũ tới sớm nhất và tàn phá dữ dội nhất ở Bình Định.

“Nhờ ông Hùng, hơn 20 người thoát chết trong lũ dữ”. (Dân trí) – Về xóm Trường, thôn Triêm Đức, xã Xuân Quang 2, huyện Đồng Xuân (Phú Yên), người dân nơi đây níu tay chúng tôi kể: “May nhờ có ông Hùng mà mấy mươi người thoát chết”.

Hồ thủy điện xả lũ dồn nước làm Phú Yên ngập nặng. Ngày 2/11, bão Mirinae đổ bộ vào Phú Yên gây mưa rất to. Cùng ngày, hồ thủy điện Sông Ba Hạ xả với lượng nước gấp đôi hôm trước. Đêm ấy, đập Đá Vải ở hạ nguồn bị vỡ, nhấn chìm thị xã Sông Cầu và nhiều vùng ở huyện Tuy An.

Miền Bắc sắp có đợt rét mới. (Dân trí) – Khoảng ngày 11-12/11 tới, sẽ có đợt không khí lạnh mới tràn xuống các tỉnh miền Bắc. Đợt không khí lạnh hiện tại khiến toàn miền diễn ra sự chênh lệch nhiệt độ lớn giữa ban ngày và ban đêm.

Hạm trưởng Lê Bá Hùng: Quan hệ quân sự Mỹ – Việt đang trên đà phát triển. Theo thông báo từ Hạm đội 7 của Mỹ, vào ngày 7.11, khu trục hạm USS Lassen do trung tá người Mỹ gốc Việt Lê Bá Hùng chỉ huy, sẽ cập cảng Đà Nẵng để bắt đầu chuyến thăm hữu nghị VN trong 4 ngày.

‘Gặp gỡ Việt Nam’ ở Mỹ. Vào ngày 15 và 16/11, sự kiện mang tên “Gặp gỡ Việt Nam” sẽ diễn ra tại San Francisco, Mỹ nhằm quảng bá tiềm năng phát triển kinh tế và giới thiệu nền văn hóa Việt Nam.

“Xử lý nghiêm các trường hợp cho hưởng án treo sai”. (Dân trí) – Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Trương Hòa Bình nhìn nhận: một số trường hợp bị cáo phạm tội về tham nhũng, toà án đã cho hưởng án treo không đúng căn cứ pháp luật. Ông Bình cũng cho biết sẽ xử lý nghiêm các trường hợp cho hưởng án treo sai.

‘Chắc chắn có tiêu cực ở các trạm thu phí’. Trao đổi với báo chí sáng 5/11, Bộ trưởng Giao thông Vận tải Hồ Nghĩa Dũng cho biết, ông ủng hộ việc Công an Hà Nội điều tra các trạm thu phí cầu Thăng Long, nếu có hiện tượng tiêu cực thì phải xử lý nghiêm.

Phải đóng tiền “bảo đảm” trước khi đào đường. (Dân trí) – Để nâng cao chất lượng tái lập mặt đường sau khi đào đường, UBND TPHCM vừa đưa ra một quy định rất “độc”: chủ đầu tư phải đóng một khoản tiền ký quỹ bảo đảm bằng 100% giá trị phần tái lập mặt đường khi xin phép đào đường.

Người Sài Gòn vật lộn với mức triều cao. Chỉ trong vòng 30 phút, nhiều tuyến phố, khu dân cư tại Bình Thạnh, Thủ Đức, quận 6, quận 7, quận 8… đã bị nước từ các con sông dâng lên “nuốt chửng”.

Tuổi teen thật sự muốn đọc gì? Xem gì? TTO – Những phản hồi của bạn đọc về Kênh 14 – một trang web dành cho tuổi teen nhưng có quá nhiều thông tin ảnh nóng, “lộ hàng”… – tiếp tục được gửi đến Tuổi Trẻ Online.

Vua cọ ở Tuyên Quang. Từ một sinh viên thất nghiệp, Hoàng Tiến Ngọc trở thành chủ doanh nghiệp chuyên sản xuất mành cọ.

Khánh thành công viên Vui học an toàn giao thông. TTO – Sáng nay (5-11), công viên Vui học an toàn giao thông rộng 2.000m2 tại Trường tiểu học Nguyễn Huệ, xã Quang Trung, huyện Thống Nhất, tỉnh Đồng Nai đã được khánh thành.

Bài hôm trước >>>

Chúc các bạn một ngày tươi hồng !

🙂 🙂 🙂 🙂 🙂 🙂

Đọt Chuối Non

Giao hưởng Bốn Mùa của Vivaldi trên hoạt họa cát

four-seasons-claude-noel[1]
.

Chào các bạn,

Dưới đây, họa sĩ Ferenc Cakó trình diễn bản giao hướng bốn mùa của Antonia Vivaldi trên hoạt họa cát thật tuyệt vời.

Vivaldi sáng tác bản giao hưởng bốn mùa “The Four Seasons” vào năm 1723 và đây là tác phẩm nổi tiếng nhất của ông. Một bộ công xéc tô cho violin về mỗi mùa, bản giao hưởng bốn mùa cũng là một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của dòng nhạc Ba rốc.

Ferenc Cakó là nghệ sĩ người Hungary. Anh tốt nghiệp trường nghệ thuật sáng tạo vào năm 1973 và là một trong những nghệ sĩ nổi tiếng và tích cực nhất trong lĩnh vực hoạt họa cát (sand animation).

Bản nhạc của Vivaldi có âm hưởng nhâm chậm vui buồn khác nhau cho mỗi mùa, khi thì violon réo rắt, khi thì cello trầm ấm. Và Cakó vẽ theo các âm điệu chuyển mùa đó, qua bốn video sau đây, các hình ảnh của cuộc sống luân lưu với giòng cát không ngừng thay đổi qua các mùa.

Chị Loan Subaru cũng đã giới thiệu một trình diễn của anh ở Ngoạn mục vẽ tranh cát trên máy chiếu. Anh Hoành cũng đã giới thiệu môt nghệ sĩ vẽ cát khác, Kseniya Simonova – bi kịch bằng cát.

Mời các bạn cùng thướng thức,

Hiển.

.

Vivaldi’s Four Seasons, the Spring

.

Vivaldi’s Four Seasons, the Summer

.

Vivaldi’s Four Seasons, the Autumn

.

Vivaldi’s Four Seasons, the Winter

Qua Ngõ

qua ngo

Bâng khuâng
Lòng cứ hỏi lòng
Nên…
Không nên …
Giật mình. Một cơn mưa lá vàng

Cây ơi đừng kể lại rằng
Có người qua ngõ dùng dằng bước chân

Tôn Nữ Ngọc Hoa
.

Crossing the path

Dawdling
The heart keeps
asking
the heart
Should I…
Should
I not…
Startled. A shower of dead leaves
O Trees, don’t tell
There was once a woman
hesitant… to cross

    TĐH translated
    8:56 pm Nov. 6, 2009
    Lake of the Woods, VA, USA

Vọng Động

rain

Một dòng sông trên cao
Suối rẽ sông đó sao ?
Tuôn muôn ngàn giọt lệ
Chảy xuống đời xốn xao !
Mưa, mưa đừng là tôi !
Một trời mơ đâu rồi ?
Một biển ngừng tiếng sóng
Cô liêu phủ loài người
Bao giờ nắng lên ngôi ?
Mưa reo vang tiếng cười
Tim tôi thôi thổn thức
Vẫn yêu người, người ơi !


Nguyễn Quý Ninh

Lời nguyện cho sức sống


Chúa ơi,

Xin hãy cho tất cả mọi mặt của cuộc đời của con
được đổi thành Chân Lý
newday
Tất cả mọi tế bào của con rơi vào đúng chỗ
để phục vụ một sứ mệnh cao hơn.

Con không còn muốn là con
như xưa nay.

Con muốn sống hơn thế.

AMEN

.

Dear God,

May all aspect of my being
be converted into Truth.
May every cell fall into place
and serve a higher plan.
I no longer wish to be
who I was

I wish for more.
AMEN

Liệu có thành công, một Làng bảo tồn văn hóa Tây Nguyên?

Công ty cao su Đăk lăk vừa tổ chức hội thảo khoa học về việc xây dựng Làng bảo tồn văn hóa các dân tộc Tây Nguyên. Đây là một trong những đơn vị Nhà nước ở khu vực, mà lãnh đạo thực sự có quan tâm tới vấn đề phát triển kinh tế và bảo tồn, phát huy văn hóa dân tộc bản địa, một cách thật sự có tâm huyết. Nói “ có Tâm” , bởi không hiếm những người, những cơ quan đóng chân trên mảnh đất đầy huyền thoại này, thích nói mà không phải thích làm, thậm chí trong thâm tâm còn định kiến về sự “ lạc hậu” của đồng bào các dân tộc thiểu số Tây Nguyên nữa ( tôi đã từng nghe một vị lãnh đạo ở một địa phương Tây Nguyên kể về một cuộc hội ý bàn việc tổ chức chương trình văn hóa gì để đón khách, khi nghe đề xuất chương trình cồng chiêng, vị có quyền cao nhất đã gạt phắt đi, với lý do “ chán lắm ” (?), rồi sau đó họ chiêu đãi và mời một vài ca sỹ đến hát ngay trong bữa ăn).
vanhoataynguyen
Để nói về việc thấu hiểu sự khác nhau giữa hai nền văn minh lúa rẫy và lúa nước thì còn là câu chuyện dài dài. Nhưng xin quay lại đề xuất của DaRuCo về việc xây dựng làng văn hóa dân tộc Tây Nguyên, mà dự kiến sẽ có từ 6 tộc người trở lên ( trước tiên là Êđê, Mnông, Jrai, Sê Đăng, Bâhnar và Ca Tu) , cùng về đây sinh sống và bảo tồn văn hóa truyền thống một cách thật sự.

Đã từng là đơn vị độc lập đứng ra tổ chức Fétival cồng chiêng Tây Nguyên ( 2007), nên đây không phải là lần đầu tiên Công ty cao su đề cập đến vấn đề bảo tồn văn hóa các dân tộc bản địa. Ngay từ khi được nhận bàn giao rừng ở Buôn Đôn để xây dựng Khu du lịch, ông Tổng Giám đốc Công ty đã trao vào tay các cộng sự của mình nhiệm vụ chính thức, thông qua tên gọi là “ Du lịch Văn hóa sinh thái ”. Và tôi cũng đã vinh dự được mời tư vấn đầu tiên về những vấn đề cụ thể về văn hóa dân tộc trong mục tiêu xây dựng khu du lịch cũng như làng văn hóa thanh niên dự kiến thành lập ở đây ( đó là tiêu chí của năm 2006). Hồi đó, tôi đã mạnh dạn đặt tên cho ngôi làng trong tương lai này là “ Buôn Dhông Êman – Buôn Thung lũng Voi ” .

Gần như không một nơi nào, đơn vị nào có được lợi thế như Công ty Cao su Đăk lăk. Đặc biệt là về cảnh quan và lịch sử văn hóa. 1.200 ha rừng là một diện tích lý tưởng, đủ để có không gian tự nhiên, cho dù là tái hiện, một vùng Tây Nguyên ( mà nhà văn Nguyên Ngọc đã tóm tắt trong bốn loại rừng : rừng ở, rừng làm rẫy, rừng săn bắn hái lượm và rừng tang ma). Sau nữa, Khu du lịch này nằm trong một miền đất có bề dày lịch sử và văn hóa. Nơi đây là lãnh địa của nữ tù trưởng Êđê Yă Wam, mà với sự hào phóng của bà, Vua Voi Y Thu KhunZuNốp đã vinh danh nghề săn bắt và thuần dưỡng voi độc nhất ở Việt Nam. Nơi giao thoa nhưng không biến dạng bốn bản sắc văn hóa tộc người : tiếng ching knăh vang xa mạnh mẽ của Êđê, vòng xoang Arap Jrai rạo rực và cuốn hút, những bản trường ca Mnông Ot n’trong có thể kể “ suốt ngày dài và đêm thâu ”, điệu Lăm thôn và câu hát “ Hoa Chăm pa” quyến rũ của các cô gái Lào; người dân ở đây giao tiếp với nhau bằng cả bốn ngôn ngữ ấy lẫn tiếng Kinh, tiếng Tày…
lehoicotu
May mắn được từng qua những khu du lịch của hầu hết các vùng trên mảnh đất hình chữ S và một vài nước trong khu vực, tôi có thể khẳng định thế mạnh ấy của Daruco. Kể ngay như : vườn văn hóa Noong Nút ở Thái Lan, nếu chính phủ cấp thêm, mới có được 200 ha đất. Vườn thú của hãng bia Tiger tại Thái cũng vậy, núi non, đá, suối…đều đa phần phải xây, đắp, thậm chí bằng xi măng…Ngay cả thác Prem, thác Dam Bri…ở Lâm Đồng, cũng là do con người tạo dựng…

Hội thảo khoa học lần này, với sự đồng thuận của rất nhiều nhà khoa học các ngành văn hóa, du lịch, môi trường, thổ nhưỡng… chỉ là bước đi khởi động chính thức đầu tiên của DaRuCo. Bởi sẽ còn phải có những trình tự tiếp theo về việc quy hoạch đất đai, lập dự toán kinh phí, xây dựng các công trình hạ tầng song song với khảo sát , lựa chọn các nhóm tộc người theo tiêu chí, vận động quần chúng, xây dựng “ kịch bản” lối sống, sinh hoạt tại Làng …Nói nôm na là nhiều việc, nhiều thời gian và chắc chắn là nhiều vô kể kinh phí. Liệu rồi có thất bại như với khu bảo tồn tồn Làng văn hóa các dân tộc Việt Nam ở Đồng Mô ( chỉ gồm toàn khách sạn, sân gôn..) không? Đó chính là nỗi lo của hầu hết các nhà khoa học hồ hởi tham gia Hội thảo này.

Tôi, cũng chung nỗi phấp phỏng ấy, khi nhỡn tiền là Công ty đã phải thay tới ba đời giám đốc phụ trách khu du lịch ( kể cả người nước ngoài), công trình vườn chơi thiếu nhi đang rỉ sét và khu Spa mái tranh đã mục nát mà kiến thiết vẫn dở dang, tiêu tốn bộn tiền không mang lại hiệu quả kinh tế; kết cục 4 năm rồi vẫn chưa đi tới được mục tiêu mong muốn.Và liệu tâm huyết của Tổng Giám đốc sẽ được thực thi đến đâu, khi ông bàn giao cho người kế nhiệm? Bởi đâu phải ai cũng hiểu, cũng nặng lòng với văn hóa Tây Nguyên như ông? Cần lắm, một người trực tiếp điều hành vừa có tâm vừa có hiểu biết về văn hóa bản địa , đó là còn chưa kể tới nghiệp vụ du lịch & kinh doanh. Vậy nên có ý kiến đề xuất trong hội thảo rằng “ phải có những chuyên gia tư vấn về lĩnh vực văn hóa, du lịch…trong hội đồng xây dựng dự án này. Không chỉ là ràng buộc trách nhiệm, mà còn để đảm bảo mục tiêu không bị chệch hướng”. Điều ấy là chưa có tiền lệ với các đơn vị kinh doanh.

Sau nữa, tôi buồn, sao lại phải “ vận động” nhỉ, người Tây Nguyên mình ơi ? Ta có bao nhiêu điều quý giá ông bà để lại, sao cứ phải có người giúp mới gìn giữ được thế? Các trí thức Tây Nguyên nghĩ gì về việc này?

Chẳng phải một bài báo, như một tâm sự mong được sẻ chia vậy thôi. Không biết có ai là người đồng cảm?

Linh Nga Niê Kdăm

Si

Chào các bạn,

Hôm nay ta nói đến chữ “Si” trong Phật học, chữ cuối cùng trong tam độc tham sân si, nguồn gốc của mọi khổ đau.
ignorance
Chắc là ai trong chúng ta cũng đã biết cây si của các chàng si tình trồng trước cửa nhà các cô. Sở dĩ gọi là si, vì khi yêu thì thành mù quáng. Si là mù quáng, ngu dốt, đần độn… Vì vậy nên mới nói “si mê”. Đã mê thì phải si, chưa si là chưa mê. 🙂

Trong Phật học, si là (1) không biết về nguyên lý căn bản của vũ trụ và đời sống: Tất cả mọi sự đều phù du, không chắc chắn, thay đổi không ngừng—tức là, mọi sự đều “vô thường” (non-permanent), và (2) mê say ôm chặt (tức là “chấp” vào, attached to) những cái vô thường đó.

Ở đây, chúng ta không cần phải đi sâu rốt ráo vào vô thườngchấp của những người tu đường Bồ tát, mà có thể dùng một khái niệm tương tự trong tư tưởng và luận l‎ý Tây phương khá quen thuộc với chúng ta ngày nay. Đó là khái niệm “tương đối” (relative, relativity).

• Tương đối hàm ý “so sánh”. Ví dụ: Khi ta nói “Cô ấy đẹp”, ta đương nhiên nói “So sánh với những người trung bình khác, thì cố ấy đẹp, nhưng so sánh với các hoa hậu thì chưa biết.”

• Tương đối hàm ý “lệ thuộc vào chủ từ”. Ví dụ: “Cô ấy đẹp” có nghĩa là “Đối với mắt tôi thì cô ấy đẹp, nhưng đối với mắt của người khác thì chưa biết.”

• Tương ‎đối hàm ý “có giới hạn”. Ví dụ: Khi ta nói “Anh ta rất thông minh”, ta vẫn hàm ‎ ý rằng có những điều anh ấy không biết.
Relativism
• Tương đối hàm ý “có thể thay đổi”. Ví dụ: “Cô ấy đẹp” có nghĩa là hiện thời cô ấy đẹp, nhưng khi cô ấy 50 tuổi thì chưa biết. Hay “Anh ấy rất giàu” có nghĩa là hiện thời anh ấy giàu, nhưng mai mốt thì chưa biết.

Trong cách nói hàng ngày, ta luôn luôn nói với nghĩa tương đối, dù là ta chẳng bao giờ nhắc đến từ “tương đối”, thậm chí chẳng nghĩ đến nó. Khi ta nói “Cô ấy đẹp” hay “Anh ấy thông minh” là đương nhiên ta hàm ‎các ý so sánh, tùy thuộc chủ từ, giới hạn, và thay đổi.

Nhưng…
khi ta nói về chính mình:

“Tôi rất đẹp, tôi rất tử tế, tôi rất hiền hậu, tôi rất đạo đức…”

thì lại là chuyện khác.

Khi nói về “tôi hiền hậu” chẳng hạn, ta thường hành động như là ta không nghĩ đến so sánh, chủ từ, giới hạn, và thay đổi. Ta hành động cứ như là “Tôi hiền hậu nhất thế giới, không ai bằng, và luôn luôn hiền hậu tại mọi nơi mọi lúc, vĩnh cửu, và tất cả mọi người trên thế giới đều đồng ‎ý như thế (dĩ nhiên ngoại trừ mấy người u mê).”

Khi nói, Tôi học giỏi, tôi đẹp, tôi khiêm tốn, tôi yêu người, tôi đạo đức… cũng thế. Ta suy tư và hành động cứ như là tôi giỏi nhất thiên hạ và sẽ giỏi vĩnh viễn và ai cũng biết, đẹp nhất thiên hạ và sẽ đẹp vĩnh viễn và ai cũng biết…

Đó là nói về các phương diện cụ thể của tôi…

Khi nói về tư tưởng trừu tượng của tôi, như là ‎ý kiến của tôi, phán đoán của tôi, chủ nghĩa của tôi, lòng tin của tôi, tôn giáo của tôi… thì sự tập trung vào tôi còn mạnh hơn ngàn lần, và hầu như ta quên hẳn “tương đối”:
closedminded
Mấy đám này vừa bất tài vừa thiếu giáo dục.
Chủ nghĩa dân chủ đa đảng là con đường duy nhất đưa đến thịnh vượng.
Chủ nghĩa xã hội là lối duy nhất đến hạnh phúc.
Tin tên đó là chỉ có bán nhà.
Chỉ có đạo tôi mới đúng, mấy đám khác là mê tín dị đoan.
Làm sao mà có thể yêu kẻ nửa người nửa ngợm vậy nhỉ?

Tất cả những điều này, ta thường tuyên bố và hành động một chiều như là chúng nhất định phải đúng 100% và “người khôn ngoan” thì phải biết các điều đó và sống với các điều đó.

Đương nhiên chúng ta biết, thái độ đó rất là trẻ con, vì…

Người già dặn hơn một tí ai cũng biết là điều gì hay và tốt cho mình chưa hẳn là hay và tốt đối với người khác, hay và tốt lúc này chưa hẳn là hay và tốt lúc khác, hay và tốt nơi này chưa hẳn là hay và tốt nơi khác.

Tương đối có nghĩa là cái nhìn của ta rất tương đối, và người khác có thể có cái nhìn khác ta, nhưng vẫn có thể đúng như ta. Nếu ta nói “voi hiền” thì cũng đúng, người khác nói “voi dữ” thì cũng đúng, tuỳ theo lúc voi đứng trong sở thú ăn mía hay đang trong rẫy phá mía.

Nếu biết rằng mọi suy tư, mọi chân lý ở đời đều có tính cách tương đối, và các suy tư hoặc chân lý khác nhau có thể đều đúng, thì ta không còn hồ đồ kiêu căng trong suy tư và phán đoán của mình, cũng như không ép buộc người khác phải nghĩ và làm như mình. Tức là, ta gạt bỏ được những khổ đau cho mình và cho xã hội quanh mình, sinh ra từ kiêu căng và áp bức của chính mình.

Thêm vào đó, ta lại có thể học cách suy tư để thấy cái đúng của người khác, tức là làm cho đầu óc và tư duy của mình giàu có hơn, thông thái hơn.

Bạn không cần phải thích ăn mắm nêm, nhưng đừng đòi hỏi mọi người hãy tẩy chay mắm nêm theo bạn. Và chẳng lý do gì mà bạn không sống thoải mái được với người thích mắm nêm, cũng như học thêm tại sao họ thích mắm nêm và mắm nêm có gì ngon với họ.

Hiểu được lý tương đối ở đời, và sống vui vẻ hòa hợp với mọi người trong‎ lý tương đối đó, chính là sống với thực tế cuộc đời, là mở rộng đầu óc để nhìn mọi vấn đề dưới mọi góc cạnh khác nhau, là không còn làm “người mù sờ voi”, là không còn “Si” nữa.

Trên phương diện xã hội học, tư duy tương đối chính là nền tảng của cách sống mà ta gọi là hòa đồng, cởi mở, dân chủ. Trong một xã hôi có nhiều người suy nghĩ và sinh hoạt khác nhau, thì cách sống hòa bình, công bình và thoải mái nhất là, mọi người cùng nghiên cứu phương cách để có thể sống chung hòa bình vui vẻ, thay vì một nhóm áp đặt một cách suy tư và sinh hoạt trên tất cả mọi nhóm khác.

Kết quả cuối cùng của việc hiểu lẽ tương đối là:

• Trên phương diện cá nhân: Ta khiêm tốn hơn vì biết mọi cái ta có cũng chỉ là tương đối (tức là vô thường); bình thản hơn vì biết bản chất hay thay đổi (vô thường) của đời sống và, do đó, sẵn sàng đối diện tương lai; thông thái hơn vì biết học cách nhìn của người khác.

• Trên phương diện xã hội: Xã hội bình đẳng hơn, nhân ái hơn, hòa bình hơn và thịnh vượng hơn, vì mọi người tôn trọng nhau, học hỏi nhau và gắn bó nhau.

Chúc các bạn một ngày vui.

Mến,

Hoành

© copyright 2009
Trần Đình Hoành
Permitted for non-commercial use
www.dotchuoinon.com

Bài liên hệ: Tham, Sân, Si