Một cô bạn tâm sự với tôi rằng, cô không biết nên làm gì với lọ nước hoa mà anh chàng đồng nghiệp vừa tặng. Khi hai người đang trong tình trạng “tình trong như đã mặt ngoài còn e”, anh tặng cô chai nước hoa Tendre Poison nhân dịp đi công tác nước ngoài về và nói “đó là mùi hương anh rất thích”. Cô sung sướng lắm, chỉ khổ một nỗi, cô không thích và không thấy hợp với cái hương thơm nồng nàn dịu ngọt đó. Mỗi lần sử dụng cô như phải trở thành một người khác.

Tôi nói, em có ba chọn lựa: một là sử dụng mùi hương đó chỉ vì anh ta yêu thích – không loại trừ khả năng nó sẽ khiến anh ta nhớ …người yêu cũ của mình. Hai là cho anh ấy biết em không thích mùi hương đó và cho anh ấy biết em sẽ rất hạnh phúc nếu anh ta tặng em những loại nước hoa nào. Ba là bỏ qua anh chàng ấy nếu chàng ta không vừa lòng với chọn lựa thứ hai.

Mùi hương có thể nói nhiều về người sở hữu nó, vì thế, nước hoa cũng có thể là một chiếc áo hoá trang. Mỗi mùi hương thường quyến rũ một (vài) kiểu người nào đó nên nếu dùng loại nước hoa không đúng với mình, em có thể quyến rũ …không đúng người.

Một anh bạn thân của tôi, lúc trước có hẹn hò với một cô gái, thấy cũng rất xứng đôi, trừ một việc, cô …không thích cả hai mùi nước hoa của anh. Đó là hai mùi nước hoa mà anh ưa thích nhất, nó luôn khiến anh thấy thoải mái và tự tin khi bước ra ngoài. Nó khiến anh thấy mình là mình. Đôi khi, thật điên rồ khi nghĩ rằng anh đã chấp nhận chia tay một cô gái xinh đẹp thay vì chia tay với chai nước hoa giá chỉ vài triệu. Chuyện nhỏ như hạt cát. Nhưng là hạt cát trong chiếc giày – anh nói. Và cuối cùng anh đã cưới một người con gái khác. Tất nhiên, cô yêu thích mùi nước hoa của anh.

Sự thật là những “lấn cấn” nhỏ nhặt đôi khi quan trọng hơn những bất đồng lớn. Bởi cái lấn cấn đó chính là tiếng chuông báo động của giác quan thứ sáu…mơ hồ nhưng rõ ràng là có nguyên do.

Giống như đi mua một chiếc áo, có khi ta lấn cấn vì nó “chỉ” hơi chật chút, hơi rộng một chút, hơi dài một chút…nhưng màu sắc, chất vải, kiểu dáng quá đẹp, thêm vào lời dụ dỗ ngọt ngào của cô bán hàng khiến ta bỏ qua lấn cấn ban đầu. Kinh nghiệm bản thân cho tôi biết thường thì những chiếc áo đó sau khi mua về được nhét vào hốc tủ sau nhiều lần ướm vào rồi lại bỏ ra. Bạn không thể khoác một tấm vải đẹp nếu nó không khiến bạn tự tin và thoải mái.

Tình yêu cũng vậy.

Vì sao em chưa tìm thấy Mr/Ms. Right của mình? Nhiều khả năng là vì chính em cũng chưa tìm thấy mình. Đó là lý do vì sao ở tuổi mười lăm thường có quá nhiều chàng trai yêu thích chỉ một cô gái, hoặc quá nhiều các cô gái yêu thích chỉ một chàng trai. Và vì sao những mối tình đầu thường hay tan vỡ. Người ta bảo không nên lao vào tình yêu khi còn quá trẻ, vì nhiều lý do, và lý do chính đáng nhất, theo tôi, là khi đó ta chưa định hình được bản thân: ta là ai? ta muốn gì? Ta không thể biết mình cần gì khi chưa xác định được là mình thiếu gì.

Có một cô gái hay đến ngồi ở quán cà phê quen của tôi, một mình, uống cà phê đen và châm thuốc hút. Nhìn dáng vẻ và điệu bộ, tôi có cảm giác gần như chắc chắn đó không phải là kiểu của cô. Nhưng vì sao cô làm vậy?  Nếu em tỏ ra mình là người không cần đến một bờ vai thì em sẽ không có được một bờ vai. Nếu em tỏ vẻ mình không muốn nghe lời nói dối thì em phải có khả năng chấp nhận những lời nói thật.

Trong bộ phim George of the Jungle (Brendan Fraser đóng) có một câu thoại khiến tôi bật cười: “Vằn đi với vằn, đốm đi với đốm”. Nếu em là vằn mà khoác lên người chiếc áo đốm, thì hiển nhiên em sẽ thu hút các chàng đốm còn chàng vằn thì…bỏ chạy.

Con người ta có thể thay đổi, và cũng hay thay đổi, nhưng không thay đổi quá nhiều. Thường thì, theo thời gian, những cái “khác với trước đó” mà ta thấy ở một người là do người ta bộc lộ bản thân nhiều hơn là do thay đổi. Bi kịch của cô ngựa vằn khoác lên mình lớp áo đốm là sau khi nhận ra lớp da thật sự đằng sau lớp áo hoá trang thì chàng đốm cũng bỏ đi nốt…Hoặc là bỏ đi sau khi đã xơi tái cô vằn.

Đó là điều vẫn diễn ra hàng ngày. Đó, đôi khi, vẫn là cách chúng ta đánh mất tình yêu, tình bạn của người khác, và là nguyên nhân khiến người khác đánh mất tình yêu, tình bạn của chúng ta.

Thực ra, con người mà ta thể hiện trước nhân gian thường không bao giờ trùng khớp với con người thật sự của ta. Chỉ khác nhau ở chỗ cái phần che giấu ấy là gì, và nhiều hay ít. Năng lực, tình cảm, sự yếu đuối và cả sự mạnh mẽ, những yêu thương và cả những mưu mô toan tính… Đôi khi, ta nhìn xung quanh và thấy cuộc đời như một vũ hội hoá trang vậy, dù rằng có người khoác chiếc áo hóa trang là để tấn công, và có người, để tự vệ. Chỉ những người đủ tin tưởng vào con người cũng như đủ tin tưởng vào bản thân mới có thể bước ra khỏi nhà với con người thật của chính mình. Được kết bạn với những con người như vậy luôn luôn là một may mắn.

Nhưng dù chúng ta hoá trang vì mục đích gì thì vẫn có một sự thật không thay đổi: con người mà ta thể hiện gần với con người thật của ta chừng nào thì những mối quan hệ của ta nhiều khả năng bền vững chừng nấy. Em thể hiện càng gần với bản chất của mình bao nhiêu thì càng có nhiều cơ hội yêu được đúng người bấy nhiêu…

Đó chính là lý do để cô ngựa vằn chẳng việc gì phải tìm cách khoác lên mình bộ lông báo đốm.

Phạm Lữ Ân

Chào các bạn,

Ta luôn nghĩ rằng đời là cuộc chiến triền miên giữa ánh sáng và bóng tối. Ta biết ánh sáng là một loại sóng từ trường với một tần số đặc biệt. Và những làn sóng đó ta gọi là tia sáng. Nhưng bóng tối là gì vậy? Tia tối là gì vậy?

Dĩ nhiên, làm gì có tia tối, phải không các bạn? Bóng tối mà ta thấy, thực ra không có thật, phải không? Bóng tối chỉ là hiện tượng thiếu ánh sáng. Không có ánh sáng thì ta thấy tối và gọi nó là bóng tối, nhưng chẳng có gì ta có thể sờ mó hay nghiên cứu để gọi là tia tối hay bóng tối cả.

Có ánh sáng thì sáng. Thiếu ánh sáng thì tối. Thực sự không có cái gọi là bóng tối.

Mình có một người bạn lớn tuổi hơn mà mình rất phục. Một trong những câu nói quen thuộc của anh ấy là: “Tất cả bóng tối trong vũ trụ không thể dập tắt ánh sáng của một que diêm.” Nếu bạn đứng giữa một sa mạc lồng lộng, đêm ba mươi không trăng không sao, trời đen như mực, bạn đốt một que diêm, thì cái bóng tối vĩ đại của sa mạc đen đó cũng không đủ sức để dập tắt hay che dấu ngọn lửa nhỏ bé liu hiu của bạn được. Sao vậy? Vì bóng tối hoàn toàn không có sức mạnh, vì thực sự không có cái gọi là bóng tối.

Đây là nguyên l‎y’ căn bản của đời sống—đời sống của mỗi chúng ta, cũng như đời sống của xã hội.

Vì thế nếu chúng ta chú tâm vào bóng tối là chúng ta lãng phí thời gian với một bóng ma không có thật. Hãy chú tâm vào cái có thật. Hãy chú tâm vào nguồn sáng, vào que diêm, ngọn nến, bóng đèn. Ngồi trong phòng tối thì đừng tốn thời giờ xua đuổi bóng tối, chẳng được tích sự gì cả. Nhưng, hãy thắp lên một ngọn đèn. Giản dị thế thôi.

• Những gì thiện hảo trong ta là ánh sáng, ánh đèn. Những gì xấu xa trong ta là bóng tối, tức là thiếu ánh đèn. Tất cả mọi l‎ý thuyết và triết lý về con người đều nằm trong lý lẽ này:

— Theo thuyết tiến hóa của Darwin thì từ khởi thủy của đời sống đến nay, đã qua hàng trỉệu triệu năm tiến hóa, mỗi ngày một tí, đến nay mới thành chúng ta. Thế nghĩa là chúng ta là tinh chế cuối cùng của một tiến trình dài triệu triệu năm.

— Theo truyền thống Moses (Do thái giáo, Hồi giáo và Thiên Chúa Giáo) cũng như tất cả các tôn giáo tương tự, chúng ta là con cao cả của Thượng đế, tạo ra theo hình ảnh Thượng đế. Chúng ta có thần linh của Thượng đế, ánh sáng Thượng đế trong ta.

— Theo Phật giáo, thì bản chất thật của con người–bản lai diện mục của ta–là tinh tuyền tĩnh lặng như mặt hồ thu. Ta không nhận biết điều đó vì “vô minh,” tức là vì “không sáng.”

• Thế thì tinh tuyền và ánh sáng là bản chất của ta. Cái tồi của ta là ở những chỗ ta làm mất ánh sáng đó vì vô tình hay hữu ý.

Vậy thì nếu bạn muốn thắng cái tồi của mình, dù đó là điều gì—như là không thành thật hoặc tham lam—thì bạn đừng mất công xua đuổi bóng tối, tức là đừng ngồi đó tìm cách xua cái nói dối hay xua cái tham của mình đi. Không ai có thể xua đuổi bóng tối, vì bóng tối không có thật.

Thay vì vậy, hãy thắp lên một ngọn đèn. Thay vì cứ gõ đầu là mình hay nói dối, đừng làm thế nữa, hãy bắt đầu nói thật. Nói thật là ngọn đèn. Cứ nói thật thì tự nhiên nói dối sẽ biến mất mà không cần xua đuổi.

Thay vì ngồi đó tìm cách mắng mỏ xua đuổi cái lười của mình, thì đứng dậy bắt tay làm việc, tự nhiên cái lười sẽ mất.

Đừng làm việc vô ích là xua đuổi bóng tối. Hãy thắp lên một ngọn đèn.

• Về phương diện xã hội cũng vậy. Xã hội nào cũng có rất nhiều vấn đề. Đừng ngồi đó than trách chưởi bới tham lam, tham nhũng, dối trá… Mỗi người hãy tự thành thật trước. Thắp một ngọn nến trong thung lũng tối.

Rồi kêu gọi người khác hãy thành thật. Thêm một ngọn nến nữa, và một ngọn nến nữa, và một ngọn nến nữa…

Đi theo cấp số nhân, thì rất nhanh và rất sớm sẽ có một triệu ngọn nến sáng và thung lũng tối sẽ trở thành thung lũng mặt trời.

• Tiếc thay trong các vấn đề xã hội người ta không chịu làm thế. Việc đầu tiên là người ta làm là chưởi bới xã hội, chưởi bới “thói xấu của dân ta,” chưởi bới người cầm quyền; và việc thứ hai là hô hào thay đổi chính sách, thay đổi chế độ, thay đổi chủ nghĩa, thay đổi lung tung.

Tại sao người ta thích làm thế?

Thưa vì, thứ nhất, quy tội cho chính sách hay chủ nghĩa thì rất dễ, bởi vì chẳng có anh chàng nào tên Chính Sách hay Chủ Nghĩa để tự biện hộ. Quy tội cho cầu thủ trên sân cỏ cũng dễ khi mình đang làm khán giả, nhất là khán giả chưa có kinh nghiệm đá bóng.

Thứ hai, người ta tin rằng há miêng chờ dưới cây sung mỏi rồi mà chẳng thấy gì, tìm gốc sung khác mà há miệng thì tốt hơn.

Và cuối cùng, quan trọng nhất là, người ta không dám nhìn thẳng vào quả tim của chính mình, để thấy rằng mọi vấn đề xã hội đã có mầm móng ngay trong con tim của mình, chứ không cần phải nói đến con tim của chúng nó nào cả. Và người ta không có can đảm và kỹ luật để tắm rửa và tu luyện con tim của mình. Con tim của mình mục nát, đầy thù hận, gian xảo, ghen ghét, thì cứ để đó. Ngồi chưởi bới thích hơn.

Không một biện pháp xã hội nào, dưới bất kỳ lý thuyết chính trị kinh tế nào, được tích sự gì cả, nếu những con người trong xã hội đó chỉ có rác rến trong tim.

Nếu phần nhiều mọi người trong xã hội đều thiện hảo trong tim, thì đương nhiên là guồng máy chính trị kinh tế sẽ thiện hảo.

Trong vòng cả thế kỷ qua, cho đến ngày hôm nay 2009, thế giới đã đổ biết bao nhiêu xương máu chỉ vì các lãnh đạo, ngay cả tầng lớp đáng lý ra là phải biết suy nghĩ một tí, gọi là tầng lớp trí thức, chỉ biết lớ ngớ chạy theo mấy cái bánh vẽ “chủ nghĩa” và “đạo giáo,” láp nháp cách mạng lăng nhăng, chỉ để khởi động bao nhiêu cuộc chiến. Đánh giết nhau vì mấy cái bánh vẽ. Rõ là một vô minh ngoài sức tưởng tượng.

Điều đơn giản nhất ai cũng thấy, mà không cần phải đưa bằng cấp, tiếng Tây tiếng Mỹ, hay mấy từ La tinh Hy lạp, ra dọa nhau là: Mỗi người chỉ cần có can đảm nhìn thẳng vào con tim của mình, và thắp lên một ngọn nến, bằng cách hoàn thiện con tim của chính mình.

Can Đảm. Các bạn có nghe thấy từ đó không? Can đảm nhìn thẳng vào con tim của mình để thắp lên một ngọn nến.

Chúc các bạn một ngày vui.

Mến,

Hoành

© copyright TDH, 2009
www.dotchuoinnon.com
Permission for non-commercial use