Chào các bạn,

Mình rất vui khi biết đến dự án “Ngâm Kiều toàn truyện” (ngâm Kiều – các nghệ sĩ âm nhạc dân tộc gọi là lẩy Kiều).

“Ngâm Kiều toàn truyện” là ngâm toàn bộ truyện Kiều với 3.254 câu. Cho đến thời điểm này, đây là dự án đầu tiên và duy nhất về truyện Kiều theo lối ngâm Kiều.

Dự án do nhà lý luận âm nhạc Nguyễn Quang Long khởi xướng, được Quỹ Thiện Tâm hỗ trợ một phần và được sự tham gia nhiệt huyết của các nghệ sĩ.

Dự án được khởi xướng và hoàn thành trong khoảng 1 năm (trong mùa dịch Covid) (từ tháng 3-2020 đến tháng 4-2021).

Dưới đây là chia sẻ của anh Long về dự án này và toàn bộ 12 clips của “Ngâm Kiều toàn truyện” (khoảng 10 tiếng âm thanh). Mời các bạn cùng thưởng thức.

Chúc các bạn một ngày vui.

Hương

***

Ra mắt ‘Ngâm Kiều toàn tập’: Ngâm Kiều với lối xưa nay… chưa ai từng

25/03/2021 15:00 GMT+7

(Thethaovanhoa.vn) – Ấp ủ trong tâm trí từ thời sinh viên, nhưng phải đến nay, nhạc sĩ – nhà nghiên cứu âm nhạc Nguyễn Quang Long mới dần công bố Ngâm Kiều toàn tập – dự án đang trên đà hoàn thiện và được anh gửi gắm nhiều tâm huyết. Theo đó, toàn bộ 3.254 câu thơ của Truyện Kiều sẽ được nhiều nghệ sĩ ngâm trên nền nhạc và phát miễn phí trên Youtube.

“Cho đến thời điểm này, ngâm toàn bộ Truyện Kiều theo đúng lối ngâm Kiều đặc trưng đối với tôi đã chỉ còn một chút công đoạn kỹ thuật cuối cùng để hoàn thiện. Điều đó khiến tôi vẫn cứ nghĩ như một giấc mơ!” – nhạc sĩ bày tỏ với Thể thao và Văn hóa.

* Mong muốn lớn nhất của anh khi thực hiện dự án này là gì?

– Mong muốn thì nhiều lắm! Tôi muốn tất cả mọi người, kể cả trong nước và quốc tế, biết rằng Việt Nam ta có một thể loại âm nhạc, một lối hát độc đáo được sinh ra từ một kiệt tác văn học của dân tộc. Rồi, tôi muốn hồi sinh toàn bộ Truyện Kiều được thể hiện theo đúng lối ngâm Kiều, để mọi người biết được tầm vóc và sự thú vị của nó.

* Vậy, anh bắt đầu dự án của mình từ bao giờ?

– Tính ra, tôi đã có hơn 20 năm theo đuổi câu chuyện này, từ khi còn đang theo học ngành lý luận âm nhạc ở Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam. Nhưng, tôi không dám nghĩ có ngày sẽ làm được thế, vì nó là một dự án quá lớn. Và có lẽ, dự án sẽ không thể thực hiện được nếu tôi không có những năm hoạt động gắn với âm nhạc truyền thống, làm rất nhiều điều gắn với âm nhạc dân tộc – để rồi những nỗ lực ấy tạo được sự đồng cảm của nhiều nghệ sĩ.

Biết mong muốn của tôi, họ chia sẻ và cùng tham gia, trước là như được chơi nghề, sau là cũng mong muốn cùng đóng góp cho âm nhạc dân tộc trong khả năng của mình. Và chúng tôi bắt đầu thực hiện dự án vào tháng 3 năm ngoái, ở thời điểm dịch Covid-19 đang diễn ra. Khi ấy, các nghệ sĩ đa phần đều ở nhà và có quỹ thời gian thuận lợi cho việc này.

* Trước dự án này, như những gì anh tìm hiểu, việc ngâm Kiều trong lịch sử đã được thực hiện như thế nào? Thực tế, đã có nhiều nghệ sĩ hoặc nghệ nhân thực hiện việc ngâm Kiều với phần nhạc đệm dân gian để biểu diễn (trên sân khấu hoặc qua sóng radio) chưa?

– Trong lịch sử Việt Nam, ngâm Kiều, lẩy Kiều giống như một lẽ tự nhiên, nó luôn hiện hữu hàng ngày, trong ngôn ngữ giao tiếp của ông bà ta từ xa xưa. Nếu để ý sẽ thấy, các cụ nhà ta trước đây cứ gặp một chuyện gì, hay muốn nhắn nhủ, răn dạy con cháu điều gì, hay những người trẻ muốn gửi gắm tới người mình yêu, hay tâm trạng đang hướng tới điều gì đó… thì đều có thể mượn một vài câu Kiều để giãi bày.

Ngay kể cả bây giờ, thi thoảng chúng ta vẫn thấy các chính khách cấp cao trong lúc nói chuyện cũng có thể vận một câu Kiều, làm cho câu chuyện thêm sinh động và tạo sự thú vị. Thậm chí, Kiều cũng được các chính khách quốc tế sử dụng trong bài phát biểu có liên quan đến mối quan hệ với Việt Nam. Điều đó khiến cho chúng ta thấy họ tôn trọng và yêu giá trị truyền thống dân tộc Việt Nam, và tôi nghĩ nó có tác dụng tốt, tạo thiện cảm, góp phần gắn kết 2 đất nước.

Thực tế thì hiện nay, ngâm Kiều vẫn sống trong đời sống tinh thần của người Việt, tồn tại trong các hình thức sân khấu kịch hát, trong các thể loại âm nhạc dân tộc nhưng với tư cách rất phụ. Nó là một phần rất nhỏ của một bài chèo, xẩm, dân ca… Và phần lớn ngâm Kiều được khai thác ở phần âm nhạc, còn lời thì là lời mới của các nhà thơ, nhạc sĩ dân gian khác.

Tuy nhiên, thể hiện lối ngâm Kiều trọn vẹn tác phẩm Truyện Kiều với 3.254 câu thì tôi tin rằng xưa nay chưa có, đây là lần đầu tiên. Thậm chí, một đoạn ngắn khoảng 10, 12 câu thơ của Truyện Kiều hay một bài thơ của tác giả nào đó được thể hiện theo đúng lối ngâm Kiều cũng gần như rất ít.

* Vậy, ở góc độ chuyên môn, dự án của anh khác với việc ngâm Kiều đã từng có trong quá khứ như thế nào?

– Rất khác, khác cơ bản. Ví dụ, ngâm Kiều thường không đứng ở vị trí một lối hát chủ đạo trong một tác phẩm mà chỉ ở vai trò phụ. Thường trong một bài chèo, xẩm, dân ca… sẽ có khoảng chững hoặc điểm nhấn bằng cách ngâm ngợi một cặp hoặc 2 cặp thơ lục bát thì lúc này người nghệ sĩ có thể sẽ vận dụng lối ngâm thơ cổ, sa mạc, bồng mạc, hát nói… hoặc có thể là ngâm Kiều. Tức là nó ở vai trò rất phụ.

Nhưng rõ ràng, giá trị của lối ngâm này rất độc đáo, vì nó được sinh ra từ một tác phẩm văn học và mục đích ban đầu là để tôn lên nét đẹp của tác phẩm, giúp cho tác phẩm nhiều màu sắc hơn để người nghe tiếp cận nó một cách dễ dàng hơn, tự nhiên hơn và giàu cảm xúc hơn.

Đây là điều đặc biệt, thậm chí không quá khi nói rằng nó là một di sản quý mà cha ông ta đã để lại, chúng ta cần gìn giữ, nâng niu và lan tỏa nó.

Ra mắt vào khoảng đầu tháng 4 tới, Dự án Ngâm Kiều của nhạc sĩ Nguyễn Quang Long được chia làm 12 chương. Mỗi chương có độ dài từ 40 đến 60 phút, sẽ được giới thiệu riêng để khán giả tiện việc theo dõi. Phần dựng hình sử dụng tranh vẽ 2D kèm kỹ xảo.Toàn bộ phần biên tập do nghệ sĩ Phạm Đình Dũng đảm nhiệm. Giọng ngâm là các nghệ sĩ: NSND Thanh Hoài, NSND Thúy Ngần, NSƯT Quốc Khanh, nghệ sĩ Văn Phương, Thúy Nga; dàn nhạc có các nghệ sĩ: Trần Quế Hương (tranh), Phạm Đức Bình (nguyệt), NSƯT Xuân Hải (nhị), Lê Hữu Trung (sáo, bầu)…Phần thu âm do nghệ sĩ Chu Cường thực hiện.

(Còn tiếp)

Ngọc Minh (thực hiện)

***

Ra mắt ‘Ngâm Kiều toàn tập’ (Kỳ 2 & hết): Mạch nguồn từ tâm hồn ông bà chúng ta

27/03/2021 18:54 GMT+7

(Thethaovanhoa.vn) – “Tôi nghĩ, nếu mọi người biết đến dự án này, hãy thử tìm nghe và nghe một cách kiên trì bất cứ lúc nào rảnh thời gian. Tôi tin nó cũng không quá lạ lẫm, thậm chí có thể sẽ bị thu hút. Bởi vì ngâm Kiều được sinh ra, lớn lên từ trong nhu cầu và tâm hồn của chính ông bà chúng ta” – nhạc sĩ Quang Long tiếp tục chia sẻ trong kỳ 2 của cuộc trò chuyện về dự án Ngâm Kiều toàn tập.

Ấp ủ trong tâm trí từ thời sinh viên, nhưng phải đến nay, nhạc sĩ – nhà nghiên cứu âm nhạc Nguyễn Quang Long mới dần công bố “Ngâm Kiều toàn tập” – dự án đang trên đà hoàn thiện và được anh gửi gắm nhiều tâm huyết. Theo đó, toàn bộ 3.254 câu thơ của “Truyện Kiều” sẽ được nhiều nghệ sĩ ngâm trên nền nhạc và phát miễn phí trên Youtube.

* Trong giai đoạn mạng xã hội và công nghệ nghe nhìn phát triển như hiện nay, anh nghĩ dự án của mình có những thuận lợi và khó khăn gì?

– Khó khăn vô vàn nhưng trong khó khăn đó cũng có rất nhiều thuận lợi. Ai cũng biết, trong thời buổi internet phát triển bây giờ, người nghe được cung cấp quá nhiều lựa chọn để giải trí và phần nào dễ thờ ơ với nghệ thuật truyền thống tưởng như khó hấp dẫn. Nhưng ngược lại, cũng nhờ internet và mạng xã hội, những người tâm huyết và có cùng sự quan tâm tới nghệ thuật truyền thống lại có thể kết nối với nhau dễ dàng. Nếu tôi không có những nghệ sĩ tài năng hiểu và cùng chia sẻ tôi không thể thực hiện được dự án này.

Nhân đây, qua Báo Thể thao và Văn hóa (TTXVN), tôi cũng xin được bày tỏ sự trân trọng tất cả các nghệ sĩ, nghệ sĩ ca, nghệ sĩ trong dàn nhạc, nghệ sĩ đảm nhận vai trò biên tập, thu âm và cả anh em kỹ thuật đã đồng hành cùng tôi, để rồi với một lượng kinh phí ít ỏi tôi đã hoàn thiện được dự án to lớn này.

* Vì sao anh chọn lối ngâm “nguyên bản” mà không phải là một sự cách tân kiểu hiện đại để gần gũi với việc thẩm thấu của con người thời đại nay?

– Ngâm thơ cổ truyền, ngâm thơ cách tân, đọc thơ trên nền nhạc dân tộc, rồi xa hơn nữa là kịch hát truyền thống (chèo, cải lương…), thậm chí múa, rồi tác phẩm khí nhạc dân tộc, hiện đại… chúng ta đã có và có rất nhiều. Điều đó cũng hết sức bình thường vì Truyện Kiều là di sản của dân tộc, là niềm tự hào và quan trọng nhất, nó rất quen thuộc trong đời sống người Việt từ hàng trăm năm rồi. Nhưng ngâm Kiều cho tác phẩm này thì chưa. Chính điều đó cứ thôi thúc tôi phải thực hiện bằng được dự án này.

* Với nhiều người, có lẽ việc nghe một đoạn ngâm Kiều sẽ rất hay, rất thú vị nếu được đặt đúng bối cảnh (chẳng hạn lúc nhàn tản, thảnh thơi, muốn tìm hiểu về văn hóa dân tộc). Bù lại, tôi cũng băn khoăn về việc ngâm Kiều sẽ đi vào đời sống hàng ngày một cách dễ dàng, bởi giới trẻ có vẻ cũng chưa sẵn sàng để tiếp nhận những văn hóa truyền thống như thế này ở mọi nơi mọi lúc. Anh có nghĩ vậy không?

– Chúng ta không thể mong muốn quá nhiều điều cho một việc làm dù rất lớn với một nhóm nghệ sĩ nhưng rất nhỏ so với quy mô cả dân tộc. Khi thực hiện nó, tôi chỉ mong vinh danh được một lối hát thể hiện sự sáng tạo của cha ông ta.

Tất nhiên, với một giá trị cổ truyền chắc chắn nó sẽ không “bắt tai” với toàn bộ những người lớn, người trưởng thành từ độ tuổi trên 30 trở lên thì làm sao dám mong nó lan tỏa tới đông đảo giới trẻ.

Tuy nhiên, dù thế nào thì mong muốn của tôi cũng là để mọi người biết đến sự tồn tại của một thể loại âm nhạc, một lối ngâm đặc trưng riêng dành cho Truyện Kiều.

* Được biết, với một dự án “khủng” như thế này, chi phí có thể lên đến tiền tỷ nhưng hiện nay, ngoài khoảng 35% do quỹ Thiện Tâm hỗ trợ, kinh phí dự án đều do anh bỏ tiền túi ra thực hiện. Việc bỏ ra số tiền đó để làm một sản phẩm có vẻ không có tính thị trường ấy có khiến anh băn khoăn không? Anh không có ý định đi xin thêm tài trợ?

– Tôi may mắn được sự hỗ trợ của Quỹ Thiện Tâm, dù chỉ chừng 35% nhưng số tiền đó rất quan trọng, vì nó là điểm khởi đầu, là động lực cho tôi quyết tâm phải làm bằng được dự án này. Còn nói việc bỏ ra số tiền lớn để làm một sản phẩm không có tính thị trường có khiến tôi băn khoăn hay không tôi xin nói thẳng là không.

Nếu băn khoăn, ngay từ thời điểm đầu mới tham gia hoạt động âm nhạc, lúc còn phụ trách biên tập ở NXB Âm nhạc, mỗi năm thực hiện hàng trăm sản phẩm băng đĩa nhạc các thể loại cho các nghệ sĩ cả nước tôi đã có rất nhiều cơ hội để có những công việc mang tính thị trường và có thể làm ra tiền, nhưng tôi đã không chọn nó mà chọn cho mình con đường đồng hành với âm nhạc dân tộc.

Dù khó khăn về kinh tế nhưng được làm những điều đó khiến tôi thấy đó mới là tôi, được sống là chính mình.

* Sau Kiều và xẩm, anh còn nghĩ đến những loại hình dân gian nào để làm “sống lại” trong thời đại nay? Những loại hình nào, theo anh là có thể có một đời sống sinh động, dễ tiếp cận với công chúng như các bài xẩm mà anh đã làm?

– Hiện tại tôi chưa hướng tới một nghệ thuật đã thất truyền nào. Nhưng tôi mong giới thiệu được nhiều bài dân ca mà cá nhân tôi thấy hết sức độc đáo, thú vị và chưa nhiều người biết đến.

Tuy nhiên, đó là mong muốn vẫn còn xa xôi, vì để thực hiện được cần có thời gian, đồng thời cũng phải có kinh phí nhất định. Trong khi phần nhiều tâm huyết của tôi vẫn còn đang dành cho xẩm. Xẩm sau những nỗ lực của tôi cùng những người thầy, đồng nghiệp trong gần 20 năm qua đã có chỗ đứng nhất định nhưng vẫn rất cần tiếp tục được tiếp sức.

* Xin cám ơn anh về cuộc trò chuyện này.

Ngọc Minh (thực hiện)

***

Truyện Kiều Nguyễn Du I Ngâm Kiều toàn truyện

Chương 1: KIỀU THĂM MỘ ĐẠM TIÊN
Giọng ngâm: NSND Thanh Hoài
Dàn nhạc: Trần Quế Hương (đàn tranh),
Phạm Đức Bình (đàn nguyệt),
Lê Hữu Trung (sáo)

Chương 2: KIỀU GẶP KIM TRỌNG
Giọng ngâm: NS Thúy Nga
Đàn nguyệt: Phạm Đức Bình

Chương 3: KIỀU BÁN MÌNH CHUỘC CHA
Giọng ngâm: NSƯT Quốc Khanh
Dàn nhạc: Trần Quế Hương (đàn tranh), Phạm Đức Bình (đàn nguyệt), Lê Hữu Trung (sáo)

Chương 4: KIỀU RƠI VÀO TAY TÚ BÀ, MÃ GIÁM SINH
Giọng ngâm: NSND Thúy Ngần
Dàn nhạc: NSƯT Xuân Hải (đàn nhị), Phạm Đức Bình (đàn nguyệt)

Chương 5: KIỀU MẮC LỪA SỞ KHANH
Giọng ngâm: NSƯT Quốc Khanh
Dàn nhạc: Phạm Đức Bình (đàn nguyệt)

Chương 6: KIỀU GẶP THÚC SINH
Giọng ngâm: Thúy Nga
Dàn nhạc: Trần Quế Hương (đàn tranh)

Chương 7: KIỀU GẶP HOẠN THƯ
Đoạn 1:
Giọng ngâm: NS Thúy Nga
Dàn nhạc: Trần Quế Hương (đàn tranh)

Đoạn 2:
Giọng ngâm: NSND Thúy Ngần
NSƯT Xuân Hải (đàn nhị)
Dàn nhạc: Phạm Đức Bình (đàn nguyệt)

Chương ́8: KIỀU GẶP TỬ HẢI
Giọng ngâm: NS Thúy Nga
Dàn nhạc: Trần Quế Hương (đàn tranh)

Chương ́9: KIỀU BÁO THÙ
Giọng ngâm: NSND Thúy Ngần
Dàn nhạc: Trần Quế Hương (đàn tranh)

Chương ́10: TỪ HẢI MẮC LỪA, KIỀU TỰ VẪN
Giọng ngâm: NS Văn Phương
Dàn nhạc: NSƯT Xuân Hải (đàn nhị), Phạm Đức Bình (đàn nguyệt)

Chương ́11: KIM TRỌNG ĐI TÌM KIỀU
Giọng ngâm: NSƯT Quốc Khanh
Dàn nhạc: NSƯT Xuân Hải (đàn nhị), Phạm Đức Bình (đàn nguyệt)

Chương 12: THÚY KIỀU VÀ KIM TRỌNG ĐOÀN TỤ
Giọng ngâm: NSND Thanh Hoài
Dàn nhạc: Lê Hữu Trung (đàn bầu)
Phạm Đức Bình (đàn nguyệt)