Chào các bạn,

Trên đường về khi chạy xe máy ngang qua căn nhà cấp IV đang xây của em Kiệt, mình dừng xe vào trong.

Em Kiệt bây giờ được anh em Buôn Làng gọi là bố Kim, bởi sau khi em Kiệt lập gia đình với em Thoan gần hai năm, đã có một người con trai tám tháng tuổi tên Kim, theo phong tục tập quán của đồng bào sắc tộc Sêđăng anh em Buôn Làng gọi em Kiệt là bố Kim.

Mình dừng xe vào trong sân thấy mẹ Phong với hai người anh và một người em trai của bố Kim, cùng với những người anh em ruột của bố Kim, còn có em Trường cũng là cháu ruột gọi bố Kim bằng cậu. Nhìn thấy anh em họ hàng ruột thịt của bố Kim ở đây, mình hiểu đây là những người thợ phụ bố Kim xây nhà.

Trong Buôn Làng điều kiện kinh tế của các gia đình còn nhiều khó khăn, gia đình nào có điều kiện một chút mua được tôn và gạch để xây nhà, thường chỉ thuê một người thợ chính còn thợ phụ toàn là anh em họ hàng đến giúp cho nhẹ bớt tiền công. Do toàn thợ nhà không có chuyên môn nên nhà tự xây trong Buôn Làng không đẹp, chỉ có điều nhà gạch nên chắc chắn hơn nhà tranh phên nứa hoặc nhà ván cũ kỹ lâu đời.

Riêng căn nhà xây của gia đình bố Kim đang làm do anh em cháu chắt giúp nhau xây, và bố Kim thiết kế bởi bố Kim đã học ngành xây dựng ra trường được hai năm. Nhà được xây cao thoáng mát có hệ thống thông gió, được ngăn chia thành một phòng khách và hai phòng ngủ, tuy nhỏ nhưng khá xinh.

Mặc dầu đang bề bộn giữa những gạch cát xi măng, mẹ Phong cũng đến mời mình đi xem nhà một vòng và hỏi mình nhà bố Kim được không.

– “Nhà bố Kim nhỏ nhưng xây cao và có hệ thống thông gió, như vậy vào mùa nắng nóng nhà không có trần vẫn đỡ nóng hơn, buổi trưa cũng có thể ở trong nhà được hể?”

– “Lấy kinh nghiệm từ nhà em Trường, lúc đó bố Kim mới vào trường học chưa có kinh nghiệm như bây giờ đã học xong ra trường, và đi làm phụ hơn một năm nên cũng chỉ xây nhà thấp như đa số anh em Buôn Làng tự xây, chính vì vậy nhà em Trường đến mùa nắng rất nóng. Mình tin nhà bố Kim xây sau sẽ thoáng mát và ở tốt hơn.”

– “Bố Kim cũng như nhiều anh em Buôn Làng biết tự xây nhà ở là tốt là giỏi lắm rồi, còn xây to cao rộng lớn phải tùy điều kiện kinh tế gia đình, đúng không?”

– “Đúng như vậy. Các con của mình tự xây nhà gạch để ở nghĩa là có nhà ở nhưng không đẹp, chỉ có bố Nhúp dạy học lương mỗi tháng trên mười triệu đồng mới có tiền thuê thợ xây nhà, chính vậy nhà bố Nhúp rất đẹp nhưng đối với mẹ Phong đẹp xấu bên ngoài không quan trọng. Quan trọng là biết trách nhiệm của mình để làm. Chắc Yăh không biết công việc chính của người đàn ông Sêđăng sắc tộc của mình là làm nhà cho gia đình, việc làm nhà là việc quan trọng của các bố trong Buôn Làng, nhưng một số bố vì muốn uống rượu suốt ngày nên đã quên việc quan trọng, để gia đình sống trong căn nhà rách nát.”

Matta Xuân Lành