Quán Thẻ 1, 2 với nhiều ngôi nhà xây, tường vỡ vụn do muối “ăn”; nhiều mảnh vườn cây cối trơ cành khô; giếng nước nhiễm mặn không thể sử dụng. Chủ tịch UBND xã Phước Minh – ông Trần Mạnh Cương – thất vọng: “Muối Quán Thẻ đang “bức tử” môi trường sống của dân; nếu như giai đoạn 2004-2007, toàn xã có 5% số hộ đói nghèo, thì đến năm 2010, con số tăng lên 15% và hiện tăng đến “đỉnh” – hơn 19%!

Muối “ăn” nát nhà

Bà Đào Thị Xuân (tổ 5 thôn Quán Thẻ 1) bức xúc: “Ở đây hầu như nhà cửa đều bị muối “ăn” có nguy cơ đổ sập bất cứ lúc nào. Bà Xuân đưa chúng tôi đi xem ngôi nhà xây kiên cố, xung quanh chân tường gạch bám dày một lớp muối trắng. Chỉ cần đưa tay cào nhẹ thì tường nát vụn thành từng mảng nhỏ. Hiện 280 hộ dân ở xung quanh dự án muối Quán Thẻ có nhà cửa bị hư hỏng nghiêm trọng.

Sự thể là do Cty TNHH đầu tư và phát triển sản xuất Hạ Long (Cty Hạ Long) bơm nước biển để sản xuất muối (từ tháng 3.2009) gây ra tình trạng nhiễm mặn không khí, đất, nguồn nước ở các thôn Quán Thẻ, Lạc Tiến (xã Phước Minh). Nước mặn thẩm thấu vào làng, ăn mòn tường nhà. Ông Nguyễn Đức Phấn – Phó GĐ phụ trách Cty CP muối Cà Ná (thuộc Cty Hạ Long) – thừa nhận, do đơn vị cũ (Tổng Cty Muối VN thuộc Bộ NNPTNT) quy hoạch không hợp lý. Khu dân cư Quán Thẻ 1 nằm giữa vùng trũng của đồng muối với địa chất 2/3 là cát nên hậu quả nhiễm mặn nặng là không thể tránh khỏi!

Ruộng vườn thành “đất chết”

Bất cứ ai có mặt ở các thôn Quán Thẻ 1, 2 cũng không khỏi chạnh lòng trước cảnh người dân phải sống trên một vùng “đất chết” hiu hắt, đặc quánh không khí mặn chát từ các ruộng muối phả vào làng, với nhiều cây cối chết đứng, hơn 100 giếng nước bị nhiễm mặn,… Lác đác vài đàn dê, cừu (giảm 12.000 con – PV) đang gặm cỏ khô trên những dải đất khô khốc. Bà Phạm Thị Vân (thôn Quán Thẻ 2) cho biết: “Nhà tôi có 5 sào đất trồng màu và cây ăn quả đều nhiễm mặn chết sạch”. Còn bà Nguyễn Thị Khuyên (thôn Quán Thẻ 1), chồng mất, chỉ sản xuất được 800m2 rau nhưng cũng nhiễm mặn trắng tay…

Trao đổi với PV Báo Lao Động, ông Trần Mạnh Cương – Chủ tịch UBND xã Phước Minh – khẳng định, từ khi có dự án muối Quán Thẻ, dân xã Phước Minh bị thiệt thòi nhiều nhất. Ngoài “bức tử” hủy hoại môi trường các khu dân cư, dự án muối Quán Thẻ còn gây nhiễm mặn đất nông nghiệp, hiện 1.000ha không thể sản xuất được. Đơn vị tư vấn Bình Minh đã quan trắc, xác định phạm vi, khu vực đất bị nhiễm mặn vùng Quán Thẻ 1 với độ mặn nước mặt vượt so với tiêu chuẩn quy định từ 36,2 đến 42,7 lần; độ mặn nước ngầm vượt từ 40,7 đến 71,4 lần. Còn theo các khảo sát của Sở TNMT tỉnh, giếng nước ở Phước Minh nhiễm mặn vượt tiêu chuẩn gấp 24-30 lần.

Gần một tháng nay, 31 hộ dân thôn Lạc Tiến (xã Phước Minh) liên tục kéo đến trạm bơm hồ số 9, ngăn cản không cho bơm nước biển vào đồng muối sản xuất của Cty Hạ Long. Theo ông Diệp Minh Xuân – Phó Chủ tịch UBND huyện Thuận Nam – nguyên nhân do việc bơm nước gây nhiễm mặn, làm thiệt hại 70ha đất sản xuất, ảnh hưởng đời sống người dân.

Ngày 27.5, ông Nguyễn Đức Phấn – Phó GĐ phụ trách Cty CP muối Cà Ná – cho biết, đang kiểm kê cây trồng, tài sản bị thiệt hại của các hộ trên để bồi thường, hỗ trợ, chậm nhất đến ngày 15.6 là dứt điểm. (Còn tiếp)

Dự án muối Quán Thẻ với hơn 2.500ha, công suất 300.000 tấn muối công nghiệp/năm. Dự án do Tổng Cty Muối VN làm chủ đầu tư, khởi công từ tháng 9.1999. Sau đó thi công ỳ ạch và đình trệ, ban quản lý dự án xảy ra tiêu cực, nhiều người bị khởi tố. Năm 2005, dự án được chuyển giao cho Cty Hạ Long làm chủ đầu tư, với tổng vốn trên 1.344 tỉ đồng. Hiện diện tích đã đưa vào sản xuất muối công nghiệp 1.800ha.