Chào các bạn,

Thường ngày, mình về nhà trong Buôn Làng từ nhà Lưu trú vào buổi trưa, sau khi các em dùng cơm trưa xong, nhưng hôm nay có nhiều việc phải làm trong Buôn Làng nên mình về sáng sớm. Mình đi từ nhà Lưu Trú về nhà trong Buôn lúc tám giờ sáng, sau gần một năm ở trong Buôn Làng đây là lần đầu tiên mình về vào giờ này. Cũng nhờ vậy mình mới biết trong Buôn Làng có nhiều gia đình còn nhiều trâu bò, vì trên đường về mình gặp ba, bốn đàn trâu – mỗi đàn trên hai mươi con với ba hoặc bốn em đi chăn, cũng như gặp những đàn bò – mỗi đàn cũng gần hai mươi con. Đa số là các em nhỏ đi chăn vì các em đang nghỉ hè. Ở Buôn Làng, các em học sinh nghỉ hè không phải đi học hè như các em học sinh thành phố, vì vậy trong các gia đình, công việc chăn bò mùa hè là của các em.

Khi xe chạy gần đến lò gạch cách nhà mình khoảng 500 mét, nhìn từ xa, hình ảnh đang đi ngược chiều với mình: Hai con bò choai đi trước và sau đó là một con bò mẹ to. Phía sau con bò mẹ là một vật màu đỏ nhô lên, vì còn xa nên mình chưa nhận ra được vật màu đỏ đó là vật gì. Khi xe chạy gần hơn một chút, mình nhận ra: Đó là màu đỏ của cái dù! Mình ngạc nhiên và nghĩ: Ai đây mắc cười quá! Đi chăn bò còn che dù! Và khi xe chạy đến nơi, mình nhìn thấy đó là mẹ R – người ở thôn tư, đi chăn bò. Mẹ R mới sinh được hai tuần và địu em bé phía trước bụng đi chăn bò. Một tay mẹ R cầm dù che, tay kia cầm dây mũi dắt con bò mẹ, đi trên đường gặp mình, mẹ R gật đầu chào. Mình dừng xe lại, nói với mẹ R: Nhà không còn ai nữa hay sao mà mẹ R mới sinh dậy lại đi chăn bò với em bé tội quá vậy? Mùa này trời mưa nắng thất thường, về, mẹ R và em bé đau chết!

Mẹ R nói: Mùa này cả nhà đi làm cỏ hết rồi! Vì mưa nhiều, cỏ đậu, cỏ bắp và cỏ mì lên tốt lắm, nếu không làm cỏ kịp, cỏ sẽ ăn hết đậu và đậu sẽ không có trái. Mình có con nhỏ không làm cỏ nhanh được nên đi chăn bò để chồng và các con mình đi làm cỏ. Mùa này, công việc chăn bò là nhẹ nhất vì mưa xuống, cỏ ngoài đồng mọc nhiều nên chăn bò không mệt như mùa nắng! Mình nói với mẹ R: Bò nó chạy, mẹ R lại địu em bé, sao chạy đuổi theo nó kịp được? Mẹ R nói: Mình nắm dây mũi nó rồi, nó không chạy được nữa. Đến nơi, mình cột nó vào một gốc cây có nhiều cỏ nó ăn là được!

Mình nhìn cái dù đỏ nói với mẹ R: Mẹ R thông minh ghê, biết đem dù đi che nắng, che mưa cho em bé! Mẹ R nói: Trước đây không có dù, mẹ R đi chăn bò gặp trời mưa, mẹ R chỉ có áo mưa nhỏ choàng cho em bé khỏi ướt, còn mẹ R chịu ướt một lúc, trời nắng lên, mẹ lại khô. Hôm em Phiêr, con gái lớn mẹ đang học lớp Mười nghỉ hè, em Phiêr đi làm cỏ, hôm nào trời mưa, em Phiêr cũng thấy mẹ R ướt như vậy nên em Phiêr nghỉ làm cỏ hai ngày, đi chuyển gạch ở lò gạch, và em Phiêr lấy tiền đó mua cho mẹ R một cái dù để mẹ R đi chăn bò đỡ nắng em bé, và mưa mẹ R cũng không bị ướt!

Trước khi chào mình để đi, mẹ R nói: Cái bụng mình nói: Thấy cái dù biết nó thương mẹ! Nó thương em!

Matta Xuân Lành