Chào các bạn,

Thời gian gần đây tin tức trên Internet mình thấy miền Bắc cũng như Tây nguyên Đăklăk bạo động biểu tình dấy lên giữa chính quyền và người dân do tranh chấp đất đai làm mình nhớ đến gia đình bố mẹ Đê ở Buôn Hằng.

Bố Đê là một trong số ít anh em đồng bào có trình độ văn hóa và viết chữ rất đẹp ở Buôn Hằng, chính vì có trình độ mà trong thời bao cấp bố Đê làm chủ nhiệm hợp tác xã bốn nhiệm kỳ liên tiếp, mỗi nhiệm kỳ bốn năm. Trong thời gian đó gia đình bố mẹ Đê cũng có nhiều đất ruộng nhưng có điều làm mình ngạc nhiên là trong những năm mình ở Buôn Hằng thì gia đình bố mẹ Đê không còn đất không còn ruộng, đời sống kinh tế quá khổ, gia đình thường xuyên không đủ gạo ăn trong khi gia đình chỉ còn hai người con gái là em Lêônít và em Lisa đi học, em Lêônít học lớp Mười ở nhà Lưu trú còn em Lisa học lớp Tám ở gia đình, bốn người con lớn đã lập gia đình và ra ở riêng. Hằng ngày bố Đê đi chăn chín con bò mà không phải là bò của gia đình nhưng là chăn thuê, mình hỏi ra và được biết bố Đê đã chăn bò thuê như vậy đã mười một năm.

Nhìn thấy hoàn cảnh gia đình bố mẹ Đê mình rất thắc mắc. Nhiều lần mình đến thăm nhưng không gặp bố Đê ở nhà nguyên do bố Đê đi chăn bò chưa về, cho đến một lần mình đến thăm buổi tối lúc vào nhà mẹ Đê và hai người con qua nhà hàng xóm chơi chỉ một mình bố Đê đang ngồi xem thời sự, trong khi nói chuyện mình hỏi:

– “Bố Đê đi chăn bò cho người ta mỗi tháng hoặc mỗi năm người ta trả cho bố Đê bao nhiêu?”

– “Họ không nói gì cả mình cứ đi chăn và quản lý luôn đàn bò, nghĩa là đàn bò đó ở nhà mình luôn ngày cũng như đêm.”

– “Trước khi nhận chăn bò cho người ta bố Đê không thỏa thuận xem người ta trả cho mình như thế nào sao lại cứ im im như vậy rồi đi chăn cho đến mười mấy năm?”

– “Người ta không nói mình cũng ngại nhưng không phải người ta không trả, người ta cũng trả cho mình được hai con bò, từ hai con bò đó mình nó sinh sản ra cũng được bảy con nhưng để lo cưới chồng cưới vợ cho các con mình đã bán hết những con bò đó rồi.”

– “Mình nghe anh em đồng bào buôn làng kể trước đây gia đình bố mẹ Đê cũng có nhiều đất ruộng sao bây giờ cũng không còn?”

– “Đúng là trước đây gia đình mình cũng có nhiều đất ruộng lắm, nhiều nhất nhì trong buôn làng nhưng bây giờ thì không còn!”

– “Không còn do bố Đê đã bán hết?”

– “Mình không bán nhưng do người ta cứ chiếm đất của gia đình mình, mỗi lần chiếm một ít cho đến khi chiếm hết mới thôi, mà những người chiếm không ai xa lạ, đó là gia đình anh em bên vợ mình. Mình thấy mình biết nhưng mình không muốn nói vì ông bà mình nói: ‘Đất tranh chấp là đất không được Chúa chúc lành’ mà mình thì luôn muốn có sự chúc lành của Chúa cho nên mình không muốn giằng co giành giật!”

Matta Xuân Lành