vnexpress
Cả 4 dự án điều tra đều có dấu hiệu sai phạm và phần lỗi nằm hoàn toàn ở đối tác phía Việt Nam, số tiền chi sai chiếm 23% tổng vốn cấp, theo báo cáo của Bộ Ngoại giao Đan Mạch. 3 dự án trong số này phải ngừng triển khai ngay lập tức.
> Đan Mạch dừng 3 dự án ODA vì nghi sai phạm
 |
| Ông Christian Friis Bach, Bộ trưởng Phát triển của Đan Mạch. Ảnh: Sacnpix |
Những tin đồn đầu tiên về sai phạm tại các dự án xuất hiện vào đầu năm nay. Tháng 4, Đại sứ quán Đan Mạch tại Hà Nội nhận được báo cáo chi tiết hơn về các khoản chi sai từ Văn phòng Kiểm toán Đan Mạch. Dựa trên kết quả này, Đại sứ quán yêu cầu Công ty kiểm toán PriceWaterhouseCoopers (PWC) xem xét cụ thể cả 4 dự án Việt Nam đã được phê duyệt cấp vốn ODA Đan Mạch từ tháng 10/2011.
Bộ Ngoại giao Đan Mạch đã công bố báo cáo kiểm toán của PWC trên website của mình từ cuối tuần trước, cho thấy cả 4 dự án đều có dấu hiệu sai phạm. Mỗi dự án khi triển khai có đối tác của cả phía Việt Nam và Đan Mạch tham gia, nhưng “tất cả sai phạm đều nằm ở phía đối tác Việt Nam” theo báo cáo của PWC.
Tổng vốn viện trợ cho 4 dự án này là 19,9 triệu kroner Đan Mạch, tương đương 69 tỷ đồng (ước tính theo tỷ giá hạch toán tháng 6 do Bộ Tài chính mới công bố, 1 kroner Đan Mạch tương đương 3.494 đồng). Trong đó, số tiền rót cho các đối tác phía Việt Nam thực hiện là 14,12 triệu kroner (tương đương 49,1 tỷ đồng) và phần nghi chi sai chiếm hơn 23%, tức 3,3 triệu kroner (tương đương 11,4 tỷ đồng).
Đây là lý do Đại sứ quán Đan Mạch quyết định ngừng ngay lập tức 3 trong số 4 dự án nói trên. Riêng dự án 09-P01-VIE do tỷ lệ nghi sai phạm thấp (số tiền khoảng 300 triệu đồng) nên vẫn tiếp tục triển khai.
Báo cáo nghi vấn sai phạm tại 4 dự án
(Nguồn: Bộ Ngoại giao Đan Mạch)
(Đơn vị: tỷ đồng)
| Dự án | Vốn cấp cho đối tác Việt Nam | Vốn cấp cho đối tác quốc tế | Tổng vốn | Số tiền nghi chi sai |
| 09-P03-VIE | 12,2 | 5,2 | 17,4 | 4,4 |
| P1-08-VIE | 9,7 | 5,6 | 15,3 | 5,4 |
| P2-08-VIE | 13,9 | 5,3 | 19,2 | 1,3 |
| 09-P01-VIE | 13,3 | 3,9 | 17,2 | 0,3 |
| Tổng | 49,1 | 20 | 69,1 | 11,4 |
Trong Dự án nghiên cứu “Tác động của Biến đổi khí hậu tới biến đổi sử đụng đất và thay đổi sinh kế ở đồng bằng sông Hồng”, có 10 điểm nghi vấn với tổng số tiền thâm hụt lên đến 1,3 triệu kroner Đan Mạch (tương đương 4,4 tỷ đồng).
Đối tác phía Việt Nam thực hiện dự án này là Trung tâm Quốc tế nghiên cứu biến đổi toàn cầu (ICARGC) trực thuộc Đại học Quốc Gia Hà Nội. Còn đối tác phía Đan Mạch là Viện Nghiên cứu Môi trường Quốc Gia thuộc Đại học Aarhus.
Trong số những sai phạm lớn nhất, có hơn 900 triệu đồng được chuyển vào quỹ của ICARGC mà không có chứng từ, trong khi lại báo cáo sang Cơ quan Viện trợ Đan Mạch (Danida) là chi lương. Hơn một tỷ đồng khác được trả cho hai nhân viên của Viện làm nhiệm vụ kiểm kê thu thập dữ liệu, trong khi trên thực tế các nhân viên này đã được trả lương trước đó.
Sổ sách giữa các bên cũng vênh một khoản 1,1 tỷ đồng, được cán bộ dự án giải thích là khoản tạm chi cho các dự án.
Ngoài 4,4 tỷ đồng này, PWC lưu ý có 250.000 kroner (870 triệu đồng) đã tạm ứng cho 4 nhân viên mà không có giải thích rõ ràng. (Xem chi tiết tại đây)
 |
| Bộ trưởng Phát triển Christian Friis Bach tuyên bố dừng 3 trên 4 dự án ODA của Đan Mạch tại Việt Nam để điều tra sự cố thâm hụt tiền. Ảnh: politiken.dk |
Với Dự án “Đánh giá những tác động của biến đổi khí hậu đến điều kiện tự nhiên, môi trường và phát triển kinh tế xã hội miền Trung”, số tiền chi sai mục đích lên tới 5,4 tỷ đồng. Đối tác thực hiện phía Việt Nam là Viện Địa lý trực thuộc Viện Khoa học – Công nghệ.
Trong số những sai phạm nổi cộm, có 2,1 tỷ đồng chi lương, thù lao cho nhiều người mà không rõ công việc cụ thể, đồng thời có những khoản chi không rõ ràng khác theo lệnh của người quản lý. “Những khoản chi này cần xác minh thêm”, báo cáo của PWC cho biết.
Chưa hết, 615 triệu đồng được dùng để mua ôtô phục vụ dự án, nhưng điều tra cho thấy xe này rất ít khi được dùng vì các nghiên cứu viên thường đi khảo sát bằng máy bay.
Ngoài ra, có hàng trăm triệu đồng thất thu vì các chi phí mua bị khai vống giá. PWC còn chỉ ra rằng Viện Địa lý từng tự ý “mượn” tiền của dự án cho vào ngân hàng và trả lại một thời gian sau đó. (Xem chi tiết tại đây)
Trong dự án “Biến đổi khí hậu và các hệ sinh thái vùng cửa sông Việt Nam”, đối tác phía Việt Nam là Viện Hải dương học trực thuộc Viện Khoa học – Công nghệ, sai phạm mà PWC ghi nhận được tương đương 1,3 tỷ đồng. Trong đó, khoản chi sai lớn nhất là 860 triệu đồng dùng làm học bổng cho con gái của điều phối viên dự án, do giám đốc dự án ký duyệt. Cô gái này làm ở Viện Hải dương học trước khi nhận học bổng, và rời viện sau khi học xong. Ngoài ra, còn nhiều khoản chi mua thiết bị không rõ ràng hoặc khai khống giá lên cao hơn so với thực tế. (Xem chi tiết tại đây)
Với dự án thứ tư này, nghiên cứu “Cải thiện giống lúa thích nghi với điều kiện ngập mặn để đối với với tình trạng nước biển dâng cho các vùng đồng bằng ven biển Việt Nam”, PWC phát hiện ra hai điểm nghi vấn với tổng số tiền gần 300 triệu đồng. Đối tác phía Việt Nam thực hiện dự án là Viện Di truyền Nông nghiệp trực thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn. (Xem chi tiết tại đây)
“Tất cả các hoạt động hay các khoản chi cho 3 dự án đầu tiên sẽ bị dừng lại ngay lập tức sau báo cáo này. Còn dự án thứ tư vẫn được tiếp tục thực hiện nhưng với sự kiểm soát chặt chẽ hơn”, thông báo của Bộ Ngoại giao Đan Mạch cho biết.
Việt Nam là quốc gia châu Á duy nhất mà Đan Mạch đầu tư vào các dự án biến đổi khí hậu. Về mặt chuyên môn và tính khả thi, cả 4 dự án này đều được đánh giá cao trong bản báo cáo cuối cùng về Chương trình hợp tác nghiên cứu sơ bộ về biến đổi khí hậu tại Việt Nam do Bộ Ngoại giao Đan Mạch công bố tháng 11/2011.
| Quyết định ngừng 3 dự án ODA tại Việt Nam được Đại sứ quán Đan Mạch công bố hôm 1/6, ít ngày trước khi các nhà tài trợ cho Việt Nam nhóm họp tại miền Trung. Hội nghị giữa kỳ nhóm tư vấn các nhà tài trợ cho Việt Nam (CG giữa kỳ 2012) sẽ diễn ra tại Quảng Trị trong hai ngày 4-5/6, với nội dung chính: Đánh giá tình hình kinh tế vĩ mô 6 tháng đầu năm và dự kiến cả năm 2012; Đối thoại về xóa đói giảm nghèo, giảm nhẹ thiên tai; Đối thoại về cải thiện cơ sở hạ tầng phục vụ phát triển kinh tế – xã hội miền Trung; Tham vấn ý kiến về đổi mới phương thức tổ chức Hội nghị CG. |
Thanh Bình – Thanh Lan
Đọt Chuối Non 
‘Có hiểu lầm khiến Đan Mạch ngừng cấp ODA’
Cả 4 đơn vị quản lý dự án đều khẳng định “không có tham nhũng, thất thoát” khi sử dụng vốn ưu đãi của Chính phủ Đan Mạch, mà có thể kiểm toán quốc tế chưa hiểu quy trình và thực tế dự án tại Việt Nam.
> Việt Nam kiểm tra vụ Đan Mạch ngừng viện trợ
> Những nghi vấn tại 3 dự án bị ngừng ODA
Phó giáo sư Nguyễn Ngọc Lâm (Viện Hải dương học – Nha Trang) biết tin 3 dự án nghiên cứu biến đổi khí hậu bị ngừng cấp ODA từ hôm 29/5, hai ngày trước khi Đại sứ quán Đan Mạch tại Việt Nam công bố về vụ việc. Vừa trở về từ chuyến công tác Malaysia, Phó giáo sư tâm sự ông rất buồn và thất vọng.
“Bản thân tôi tự tin là mình không làm điều gì sai trái”, ông Lâm trần tình trong thư gửi VnExpress.net.
Ông Lâm là điều phối viên dự án P2-08-VIE – Biến đổi khí hậu và các hệ sinh thái vùng cửa sông Việt Nam, dự án bị kiểm toán cho là chi sai 1,3 tỷ đồng với 5 nghi vấn về chi trả bảo hiểm, thuê tư vấn, mua thiết bị, chi phí quản lý và đặc biệt là chuyện học bổng của chính con gái ông Lâm. Chuyên gia này cho biết ông và các đồng sự muốn giải trình về cả 5 vấn đề này.
Vị phó giáo sư này cho biết tiền lương cho cán bộ dự án được trả vào tài khoản. Các cá nhân sau đó nộp lại tiền bảo hiểm cho viện, rồi viện lại chuyển lại số tiền này cho bảo hiểm qua kho bạc. Chính quy trình này đã khiến kiểm toán hiểu lầm và cho rằng ban điều hành đã thu 2 lần bảo hiểm. “Chúng tôi đã kiểm tra toàn bộ hệ thống tài chính của Viện. Kế toán trưởng cũng đã cam kết không có vấn đề khuất tất xảy ra trong quá trình này”, ông Lâm cho biết.
Về việc mua sắm thiết bị, vị phó giáo sư cho biết các hợp đồng đều được thực hiện đúng theo quy trình chuẩn của Việt Nam, với mục đích sử dụng rõ ràng (trong đó có cả các máy tính cho cán bộ đi học). Cùng với đó, việc thuê cán bộ tư vấn trong dự án (theo cách hiểu của Việt Nam là các hợp đồng thuê khoán chuyên môn hoặc hợp đồng khoa học – công nghệ) cũng được thực hiện theo pháp luật. Riêng chuyện “khai khống” chi phí quản lý, ông Lâm khẳng định là lỗi dịch thuật bởi trong văn bản của kiểm toán, từ này được diễn đạt là “overpaid” (vượt chi). “Hiện chúng tôi đang rà soát các khoản chi này nhưng số vượt chi, nếu có cũng không lớn như số liệu của kiểm toán”.
Về chuyện “nhạy cảm” là học bổng dành cho con gái mình (cũng là cựu cán bộ của Viện Hải dương học), ông Lâm khẳng định mình không phải là người phê duyệt. “Lãnh đạo viện chỉ cấp quyết định cử đi học sau khi kinh phí và nội dung sử dụng kinh phí được phê duyệt bởi phía đối tác Đan Mạch”, ông cho biết.
Riêng chuyện con gái ông không trở lại làm việc tại viện sau khi về nước, theo vị Phó giáo sư là vì lý do gia đình và hoàn toàn hợp lý. Tuy vậy, hiện cô vẫn cùng các thành viên khác của dự án hoàn thành phần việc dang dở mà không nhận thù lao.
“Không có sự tham nhũng hay thất thoát” cũng là khẳng định của một lãnh đạo Viện Địa lý, nơi quản lý dự án P1-08-VIE – Đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến điều kiện tự nhiên, môi trường và phát triển kinh tế – xã hội miền Trung. Đây là dự án có số tiền nghi chi sai lớn nhất, 5,4 tỷ đồng. Ông này cho biết không tán thành đối với một số thông tin mà kiểm toán đưa ra (chủ yếu về chi lương, thù lao, học bổng… không rõ ràng, mua xe nhưng ít sử dụng) và sẽ có buổi làm việc với Bộ Khoa học & Công nghệ, Tổ kiểm toán và Sứ quán Đan Mạch giữa tuần này đề làm rõ vấn đề.
Tuy không bị dừng cấp vốn do số tiền nghi sai phạm (gần 300 triệu đồng) không đáng kể so với toàn bộ quy mô nhưng theo đại diện đơn vị điều phối dự án 09-P01-VIE – Cải thiện giống lúa thích nghi với điều kiện ngập mặn để đối với tình trạng nước biển dâng cho các vùng đồng bằng ven biển Việt Nam, cũng tỏ ra không đồng tình với kết luận của kiểm toán.
Với khoản chênh gần 157 triệu đồng do mua xe ôtô, đại diện này cho biết, tại thời điểm đó, phí trước bạ đã tăng từ 6% lên 12%. Thêm đó, tỷ giá đôla năm 2009 là 17.000 đồng, sang đến năm 2010 là 19.500 đồng. “Xe mua bằng USD, kiểm toán phía Đan Mạch lại so sánh với mức giá trong một dự án khác nên có những hiểu nhầm”, ông nói.
Vị này cho biết thêm, kiểm toán Đan Mạch thắc mắc về trường hợp một kế toán được tham dự hội thảo tại Áo khiến số tiền thực hiện dự án chênh lệch. Theo ông, kế toán có quyền và trách nhiệm theo dõi xuyên suốt dự án nên việc tham dự trên là không sai. Thêm vào đó, khoản tiền chênh lên chỉ là 60 triệu đồng, không phải 115 triệu đồng như kiểm toán công bố.
Trước đó, theo trao đổi của đại diện cơ quan quản lýdự án 09-P03-VIE– Tác động của biến đổi khí hậu đến biến đổi sử dụng đất và sinh kế cộng đòng ở đồng bằng sông Hồng với Tuổi trẻ, nhiều điểm khác biệt trong tính toán của 2 bên cũng đã được chỉ ra. “Chúng tôi đã hoàn thành xong báo cáo giải trình. Trong phiên đối chất giữa tuần tới, chúng tôi muốn nhấn mạnh những điểm này”. Ngoài ra, đại diện này cũng cho biết dự án sẽ tiếp tục được hoàn thành cho dù phía đối tác có tiếp tục cấp vốn hay không.
Trao đổi với báo chí bên hành lang Quốc hội sáng 4/6, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh cho biết Chính phủ đang tích cực theo dõi và tìm hiểu vụ việc, với tinh thần sẽ xử lý nghiêm nếu phát hiện sai phạm. Ông Minh cũng cho biết bên cạnh con đường ngoại giao, đại diện của Bộ Khoa học & Công nghệ cũng đã có cuộc tiếp xúc với Sứ quán Đan Mạch để yêu cầu cung cấp thông tin chi tiết hơn.
Trao đổi với VnExpress.net sáng 4/6, một lãnh đạo của Bộ Khoa học & Công nghệ cũng xác nhận thông tin này. “Bộ Khoa học & Công nghệ đã trao đổi với Đại sứ quán Đan Mạch. Hai bên đã thống nhất là sẽ làm rõ tất cả các vấn đề mà phía Đan Mạch nêu ra và công khai với công luận”, lãnh đạo này cho biết.
Theo kế hoạch, ngày 6/6 tới, Bộ Khoa học và Công nghệ Việt Nam cùng các cơ quan liên quan sẽ họp bàn với Đại sứ quán Đan Mạch và đơn vị kiểm toán để làm rõ những vấn đề mà kiểm toán nêu ra.
Đại sứ quán Đan Mạch công bố quyết định ngừng 3 dự án nghiên cứu biến đổi khí hậu tại Việt Nam hôm 1/6, sau khi cơ quan kiểm toán quốc tế phát hiện nhiều nghi vấn về sử dụng vốn viện trợ không đúng mục đích. Kết quả kiểm toán này được các cơ quan của Việt Nam cho rằng chưa có sự tham vấn giữa các bên trước khi công khai.
Tổng vốn viện trợ cho 4 dự án thuộc diện kiểm toán là 19,9 triệu kroner Đan Mạch, tương đương 69 tỷ đồng (ước tính theo tỷ giá hạch toán tháng 6 do Bộ Tài chính mới công bố, 1 kroner Đan Mạch tương đương 3.494 đồng). Trong đó, số tiền rót cho các đối tác phía Việt Nam thực hiện là 14,12 triệu kroner (tương đương 49,1 tỷ đồng) và phần nghi chi sai hoàn toàn thuộc về phía đối tác Việt Nam, chiếm hơn 23% vốn rót xuống, tức 3,3 triệu kroner (tương đương 11,4 tỷ đồng).
Đan Mạch là nhà tài trợ song phương thứ hai công bố tạm ngừng viện trợ ưu đãi cho các dự án Việt Nam trong vòng 3 năm rưỡi trở lại đây. Cuối năm 2008, ngay trước thềm Hội nghị nhóm tư vấn các nhà tài trợ (CG), Nhật Bản cũng đưa ra quyết định tương tự vì nghi án Công ty Tư vấn quốc tế Thái Bình Dương (PCI) hối lộ để tham gia vào dự án Đại lộ Đông Tây (TP HCM). 4 tháng sau, Việt Nam và Nhật Bản ký thỏa thuận nối lại ODA.
Nhóm phóng viên
ThíchThích