Chào các bạn,

Tuổi trẻ có ưu điểm là học cái mới rất nhanh, và có khuyết điểm là mới học được cái mới là liền chê bố mẹ chú bác lạc hậu, châm tiến, thủ cựu.

Tuổi trẻ thường chi biết cái mới mà không rành cái cũ, và biết lý thuyết nhiều hơn thực hành. Hai điều này thường làm cho tuổi trẻ “trẻ” nhưng không “lão luyện.” Và vì thế, tuổi trẻ dù hăng say và luôn tự tin (quá tự tin, đôi khi kiêu căng thì đúng hơn), thì vẫn thường bị yếm kém trong công việc (vì thiếu điều mà người ta gọi là kinh nghiệm).

Quan trọng hơn cả là tuổi trẻ tự cao thì chẳng học được gì. Già trẻ gì mà tự cao đều học chẳng vô.

Các bạn, đời thường là một chuỗi tiến bộ đều đặn. Rất ít khi có trường hợp nhảy vọt, hôm nay cực dốt và ngày mai tự nhiên cực thông minh. Thế hệ cha chú biết đến đâu, thế hệ con cháu cũng từ đó điểm đó mà tiến lên thì mới đúng. Tư duy kiểu cha chú lạc hậu rồi, gạt họ ra ngoài, mình tiến kiểu trẻ trung của mình, thì người ta thường gọi đó là “thiếu nối tiếp” (no continuity). Những xã hội thiếu nối tiếp giữa các thế hệ thường làm cho xã hội bị chao đảo, thiếu vững vàng, và thường đưa đến cách mạng chính trị đổ máu.

Các bạn trẻ có hai điều cần học:

1. Học cái mới cho kỹ. Phần lớn các bạn học láp nháp, nửa nạc nửa mỡ, không nắm được tinh yếu của điều mình học như là một bậc thầy. Cho nên, kiến thức các bạn thực sự là yếu, và không có hiệu quả thực. Học điều gì thì hãy học cho kỹ.

2. Học cái cũ. Những điều cha chú mình đang làm, hãy học những điều đó, để hiểu được tại sao cha chú mình làm như thế này mà không làm như thế kia. Phải nắm vững hiện tại thì mới bước tới tương lai được. Hãy hiểu tại sao cha chú đang làm cách này, để mình biết là nếu muốn làm cách mới thì làm thế nào. Đó là có continuity.

Đây là vài điều căn bản các trí thức trẻ cần nắm vững:

1. Học cái mới lẫn cái cũ.

2. Học văn hóa ta trước khi học văn hóa tây.

3. Biết rõ cả ta lẫn tây, để có thể mang cái tây vào ta tự nhiên như đi xe đạp ngoài đường (và không mang xe đạp vào chạy trong phòng khách nhà mình).

Trí thức tây phương chỉ cần học tây. Trí thức ta phải cần học cả ta lẫn tây. Nghĩa là ít nhất thì ta cũng cần học gấp đôi họ (và do đó thông minh gấp đôi).

Bạn sẽ cần là thầy về ta cũng như về tây. Đừng nửa nạc nửa mỡ về ta và nửa nạc nửa mỡ về tây.

Chúc các bạn luôn thông thái.

Mến,

Hoành

© copyright 2020
Trần Đình Hoành
Permitted for non-commercial use
www.dotchuoinon.com