Chào các bạn,
Hôm nay chúng ta có 2 thử thách. Môt là dịch một lời nhạc của Trịnh Công Sơn sang tiếng Anh, do chi Huỳnh Huệ gửi. Và một bản tin kinh tế của Asociated Press (trên Newsweek) để dịch sang tiếng Việt.
1. Về bản dich TCS, vì TCS viết rất vắn tắt và hiểu ngầm nhiều từ, mình nghĩ là các bạn phải biến mỗi dòng của TCS thành một câu văn xuôi tiếng Việt rõ ràng thì mới có thể dịch được, nếu không thì không ai hiểu được câu tiếng Anh.
(Về thơ văn, có một số thơ văn chỉ hay trong ngôn ngữ của nó, như đa số thơ Nguyễn Bính, dịch ra tiếng Anh nó không còn nghe hay nữa. Nhiều nét đẹp trong lời ca của TCS cũng như thế, rất Việt Nam, nhưng không international. Tuy nhiên các bạn cố thử xem trong đoạn này mình có thể mang cái đẹp vượt biên giới quốc gia không).
2. Bản tin Newweek thì có đây vì mình nghĩ là các bạn nên tiếp tục làm quen với tiêu chuẩn Anh ngữ quốc tế, và các từ trong nhiều lãnh vực học thuật khác nhau.
Hai bài thử thách đặt ở cuối bài này. Bây giờ để mình giải thích một tí về bài thơ Grammar hôm qua. Mình chỉ nói về qui luật grammar, các bạn tự thấy qui luật sống.
• Live in active voice, not the passive.
Active voice là cách nói chủ động (thể chủ động) như là I love her.
Passive voice là cách nói bị động như she is loved (by my best friend :-))
Qui luật văn pham là chỉ dùng active voice để viết vì vừa mạnh mẽ, vừa rõ ràng. Không nên dùng passive voice, trừ khi mình bị bắt buộc vì lý do nào đó. Ví dụ: I love her thì rất rõ. Nhưng she is loved thì rất mù mờ. Who loves her? Cứ khắc khoải với câu hỏi đó trong đầu mỗi đêm có phải là đau khổ không? 🙂
Active voice cũng có ảnh hưởng rât mạnh về tâm lý. Các bạn đọc các bài tư duy tích cực của mình đều thấy mình đã lập đi lập lại điều này rất nhiều lần.
• Live in the indicative mood rather than subjective.
Indicative mood, hay declarative mood, hay common mood, hay fact mood, and plain mood, là cách nói bình thường nhất để diễn tả một sự kiện, như “it’s windy” hay “she is riding a bicycle.” Dịch ra là “cách diễn tả” là đúng nhất, mặc dù người ta hay dùng từ “chỉ định” hay một từ nào đó.
Đối với người viết chuyên nghiệp (professional writer), thì indicative mood còn có nghĩa là diễn tả một cách khách quan (objective), không chủ quan (subjective), có nghĩa là sự vật thế nào thì diễn tả thế ấy đừng mang cái chủ quan của mình vào.
Ví dụ: She pedaled the bike, very slowly, back bent, head lowered, looking down straight at the front wheel, her long hair blown slightly by the evening wind.
Đây là diễn tả objectively, mục đích là để người đọc thấy đến hình ảnh, và từ đó người đọc có thể đoán được là cô ấy đang buồn hay suy tư dữ lắm.
Nó mạnh mẽ hơn là “She pedaled the bike sadly.”
Tại sao? Tại vì khi mình mang tư tưởng chủ quan (sadly) của mình vào, nhiều độc giả sẽ bực mình (trong tiềm thức) vì “ông này nhiều ý kiến độc đoán quá.”
• Live in the present tense facing the duty at hand.
Thì hiện tại mạnh mẽ và năng động nhất. Nhiều nhà văn viết chuyện dĩ vãng nhưng chỉ dùng thì hiện tại. Họ có thể bắt đầu một chương bằng “Paris 1945”, sau đó là vô thì hiện tại từ đầu đến cuối chương.
Về cách sống thì đó là cách sống “Ở đây,lúc này” mà chị Kiêm Yến mới comment trong bài viết của mình hôm qua. Đây là cách sống chánh niệm của nhà Phật, là và hiên sinh (cách tốt, không phải hiện sinh ma túy) trong triết lý Tây Phương.
• Live in the first person.
Đây là một qui luật viết. Nếu viết về điều gì chính mình thấy, chính mình nghe, chính mình trải nghiệm, thì có sức mạnh và đáng tin hơn là kể lại chuyện của người khác.
• Live in singular number.
Đây là qui luật đừng nói về số đông theo kiểu vơ đũa cả nắm. Mình mới nói đến vấn đề này trong mấy thử thách English vừa qua, khi nói về chữ some. Nói về một phần, đừng bao giờ nói tất cả. Ví dụ Students today are reckless. Sinh viên ngày nay rất bất cẩn. Đương nhiên sẽ có bạn phản đối, “Ê, tui sinh viên nhưng tui có bất cẩn đâu.” Nếu nói some students are reckless thì không ai phàn nàn được.
Và nếu nói về một người nào đó mà mình biết rõ, thì bài viết của mình còn mạnh mẽ hơn rất nhiều.
Mình đề nghị là các bạn cần nhắc các qui luật ngữ pháp này trong bài dịch, để vừa nhớ ngữ pháp, vừa nhớ cách sống.
Và sau đây là hai thử thách hôm nay.
Chúc các bạn một ngày vui. 🙂
Hoành
.
1. Hôm nay xin mời các bạn dịch một phần bài hát của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, cố nhạc sĩ được yêu mến của nhiều, rất nhiều người Việt Nam ( và cả nước ngoài nữa )
Đảm bảo các bạn chỉ đọc 4 khổ nhạc ( như thơ ) lên đã thấy yêu đời .
Người gửi source này mong các bạn tiếp tục chọn trong nhiều niềm vui mỗi ngày, hãy chọn niềm vui đến với Đọt Chuối Non và tư duy tích cực yêu đời nhé.
Mỗi ngày tôi chọn một niềm vui
Chọn những bông hoa và những nụ cười
Tôi nhặt gió trời mời em giữ lấy
Để mắt em cười tựa lá bay
Mỗi ngày tôi chọn đường mình đi
Đường đến anh em đường đến bạn bè
Tôi đợi em về bàn chân quen quá
Thảm lá me vàng lại bước qua
Và như thế tôi sống vui từng ngày
Và như thế tôi đến trong cuộc đời
Đã yêu cuộc đời này bằng trái tim của tôi
Mỗi ngày tôi chọn một niềm vui
Cùng với anh em tìm đến mọi người
Tôi chọn nơi này cùng nhau ca hát
Để thấy tiếng cười rộn rã bay
.
2. Xin các bạn dich cả đầu đề nhé.
China’s premier says stimulus working, Chinese economy is better than expected
By GILLIAN WONG Associated Press Writer
(BEIJING) Chinese Premier Wen Jiabao said Saturday the country’s stimulus package is working and the economy is “better than expected,” but he cautioned that complete recovery will take much more time because the global financial crisis continues to spread.
Wen, also China’s top economic official, pledged to pull the country out of its slump by expanding domestic demand, building major infrastructure projects, finding jobs for college students and improving the social safety net.
Wen spoke at the Boao Forum, an annual gathering of government and business leaders on the tropical southern island province of Hainan. The theme of this year’s conference, which organizers said drew 800 executives, was “Asia: Managing Beyond the Crisis.”
The premier, the country’s No. 3 ranking leader, said he was confident China could overcome the crisis but warned that global economic recovery will be a “long and torturous process.”
“We should not lose sight of the fact that the international financial crisis is still spreading, the basic trend of world economic recession is not reversed,” he said, adding that problems in the world’s financial system were still unsolved.
But Wen said China was in relatively good shape because the country has sufficient capital, a solid banking industry, rich labor resources that will help it overcome the crisis.
END
Đọt Chuối Non 
Em không giỏi tiếng anh cho lắm, nhưng cũng xin được dịch thử
I choose a joy everyday
Choose the flowers and smiles
Picking the wind, i give you to keep
To make your eyes smile as fall leaves
I choose a way everyday
The way to brothers ,the way to friends
Wait for you with familiar foot
Stride over the carpet of yellow imli leaves once again
And i live cheerful everyday
And i am in life
Love this life at heart
I choose a joy everyday
Meet everybody with brothers
Choose place here to sing together
to see the laugh
ThíchThích
Every day I decide on a joy
Choose the flowers and smiles
I pick a wild wind ask tou to keep
For your eyers smile as flowing leaf
Every day I decide on my way
The way to my fellows,to my friends
I wait for your usual step
The yellow leaves have gone again
And so I live happily every day
And so I come to real life
The life I love with all heart
Every day I decide on a joy
Finding new friend with my fellows
I choose this place to sing together
For see laughter on your faces
ThíchThích
Everyday I choose one joy
Choosing flowers and smiles
I pick wind and get you to keep
To your eyes smile as leaf fly
Everyday I choose the way myseft
The way to friends and brothers
I wait your familiar foot
You step on carpet of sorrel leaf again
And so I live happily everyday
And so I come to my life
And I love my life with all my heart
Everyday I choose one joy
Refer to everybody with my friends
I choose here to sing together
To see laughter fly allegro
ThíchThích
Bản Tiếng Anh của các bạn thực phong phú và khá nhiều hình ảnh rất thơ ( nhặt gió trời, cười tựa lá bay, thảm lá me vàng… )
Các bạn để ý một chút ngữ pháp dịch nhé
Chưa hết ngày nên chúng ta chờ thêm các bản dịch khác cho anh Hoành tiện tổng kết cả hai bài luôn. Mời các bạn thử sức bài 2 có nhiều cấu trúc hay .
ThíchThích
I choose a joy Everyday
Choosing flowers and choosing smiles
I pick a wind I give you to keep
For your eyes smile as flying leaves
I choose my way everyday
Leading me to my brothers, to my friends
I wait for your familiar tread
Treading over the yeallow tamarine carpet once again
And so I live my happy life everyday
And so I come to this life
Loving it with all my heart
I choose a joy everyday
With my fellows, I find new friends
I choose this place to sing together
To see laugher flying boisterously
.
ThíchThích
Em xin sửa lại “treading” thành “walking”, vì ở trên em có từ “tread” rồi 🙂
ThíchThích
Thủ tướng Trung quốc thông báo nền kinh tế Trung quốc đang hồi phục nhờ vận hành gói kích thích.
Bài của GILLIAN WONG, phóng viên Thông tấn xã.
(BẮC KINH) Hôm thứ bảy, Thủ tướng Trung quốc Ôn Gia Bảo tuyên bố, gói kích thích kinh tế của Trung quốc đang phát huy tác dụng và nền kinh tế đang “tốt hơn dự báo”. Tuy nhiên ông cũng lưu ý rằng còn phải mất nhiều thời gian hơn nữa mới đạt được sự hồi phục hoàn toàn vì cơn khủng hoảng tài chính toàn cầu vẫn đang tiếp tục lan rộng.
Ông Ôn, đồng thời cũng là một viên chức kinh tế cao cấp của Trung quốc, hứa sẽ kéo đất nước thoát khỏi thời kỳ khủng hoảng bằng việc tăng nhu cầu nội địa, xây dựng các dự án cơ sở hạ tầng quan trọng, tìm việc làm cho học sinh-sinh viên và cải thiện hệ thống an sinh xã hội.
Ông Ôn đã có bài phát biểu trên Diễn đàn Boao, tại cuộc họp hàng năm giữa lãnh đạo các doanh nghiệp và chính phủ ở Hải nam- tỉnh đảo nhiệt đới thuộc miền nam. Chủ đề của hội thảo năm nay, nơi thu hút khoảng 800 các nhà quản lý theo đánh giá của ban tổ chức, có tên là “Châu Á, việc quản trị sau cuộc khủng hoảng”.
Ngài thủ tướng, nhân vật lãnh đạo thứ 3 của đất nước, cho rằng ông tự tin Trung quốc sẽ vượt qua cơn khủng hoảng nhưng cũng cảnh báo sự hồi phục kinh tế toàn cầu sẽ là “một qui trình lâu dài và gay go”.
“Chúng ta nhìn thấy sự thật là cuộc khủng hoảng tài chính thế giới vẫn còn lan rộng, chiều hướng căn bản của tình trạng suy thoái kinh tế thế giới vẫn chưa xoay chuyển”. Ông thêm rằng, những khó khăn trong hệ thống tài chính thế giới vẫn chưa được giải quyết.
Tuy nhiên ông Ôn thông báo, Trung quốc đang trong tình trạng tương đối tốt vì đất nước có nguồn vốn đầy đủ, nền công nghiệp ngân hàng vững mạnh, lực lượng lao động dồi dào, điều sẽ giúp đất nước vượt qua cơn khủng hoảng.
Có vẻ như em thấy thú vị với các đề tài thời sự, tuy em cũng mê nhạc Trịnh vô cùng!
Lại làm phiền anh Hoành “mệt mỏi” giúp em (và quá trời bạn ẩn danh nữa, biết chắc luôn).
Chúc anh nhiều sức khoẻ để edit bài này nha.
Thân,
pky
ThíchThích
Cám ơn Yến nha,
B ài dịch của Yến quá hay. Dịch là làm việc với cả 2 ngôn ngữ. Yếu một bên là không xong.
Trong bài này mình chỉ edit mấy từ (in đậm). Chỗ chữ X là đánh dấu delete một chữ. Các edit này đều rất nhỏ. Chỉ c ó một từ cần giải thích. Mình đổi câu dịch đầu đề, dùng các từ Yến dùng trong bài.
To lose sight: Mất cái nhìn, tức là “quên.”
Hôm qua laptop của mình bị crashed. Phải đơi Dell gởi về một hard disk mới. PC này của mình có rất nhiều problem đánh tiếng Việt. Vậy mình chuyển sang tiếng Anh cho nhanh nhé.
.
A note about titles:
Please take a look at the title of the article: “China’s premier says stimulus working, Chinese economy is better than expected.”
The title looks like two independent clauses connected by a comma, which we have said is a no-no. However, this is a title. Titles usually have no rules. People do whatever they can to cram a lot of meaning into a little space.
The first clause: “China’s premier says stimulus working.” This clause really is “China’s premier says the stimulus package is working.” They deleted some words to make room.
.
A note about names
Don’t translate names. Associated Press is the name of a company. So we just keep “Associated Press.”
Call Chinese prime minister On Gia Bao is not translating. That is transliteration–writing the sound of his name in Vietnamese.
.
A note about participle phrases
Look at this paragraph: “Wen, also China’s top economic official, pledged to pull the country out of its slump by expanding domestic demand, building major infrastructure projects, finding jobs for college students and improving the social safety net.”
All the phrases starting with the boldfaced words are participle phrases.
Thank you very much Yen. Superb job!
Hoanh
.
ThíchThích
I choose a joy everyday.
I choose a joy everyday,
Choosing flowers and smiles.
I pick the wind that you embrace,
Your sparking eyes as leaves fly.
I choose my way everyday,
To my brothers, to my friends.
Waiting for your beloved step,
Painted printfoots in Tamarind sod.
And like that, I enjoy everyday!
And like that, I come in the life
Which I love with all my heart!
I choose a joy everyday,
Seeing everyone with all friends.
Together singing at chosen place,
Sympathetic voice in deep sense.
Ca từ đẹp như thơ là điều ai cũng cảm nhận được khi nghe nhạc Trịnh. Cho nên, em không thể không thử dịch bài này.
ThíchThích
Cám ơn anh Hoành đã dộng viên em.
Bài trước anh edit quá kỹ. Bài đó nhiều câu em thật sự không nắm hết ý, thậm chí có chỗ em còn bỏ trống vì không hiểu nữa. Sau khi đọc và so sánh (nhiều lần) phần edit của anh với nguyên tác, em đã “sáng” ra nhiều lắm.
Bài này em dịch khá hơn nhờ “hên” thôi. Báo chí dạo này nói nhiều đến tình hình kinh tế mà. Nếu anh cho bài khác, anh sẽ thấy em “anh hùng” đến mức nào khi dám post bài lên đây.
Em thật sự cám ơn anh và chị Huệ đã dành nhiều công sức cho chuyên mục này, là nơi để các bạn “chịu đựng” thử thách hàng ngày và em là người được hưởng lợi nhờ “ điếc không sợ súng”.
Chúc anh một ngày mới thật đẹp nha.
Em,
pky
ThíchThích
Chào các bạn,
Cám ơn các bạn nha. Rất vui. Và các bạn rất giỏi.
Mình lấy ý và từ của các bạn, rồi play around thêm một tí, thành bài mới dưới đây. Hôm nay laptop mà mình chuyên dùng để làm việc bị crashed, cho nên mình không viết nhiều được. Các bạn cứ đọc tự khắc sẽ hiểu tại sao. Mình chỉ có thể có vài notes ở đây thôi.
Bốn câu đầu:
I choose a joy every day,
Choosing flowers, choosing smiles.
I pick the wind for you to keep,
That like the rustling leaves your eyes smile
Nghiên cứu câu cuối: “That like rustling leaves your eyes smile .”
Câu này nếu viết rõ ra như bình thường trong văn xuôi thì phải là “So that like the rustling leaves your eyes smile” (so that your eyes smile like the rustling leaves), bổ nghĩa cho (nói đến hậu quả của) câu trên, như trong nguyên bản. Nhưng chữ “so” có thể bỏ đi và chữ “that” vẫn có nghĩa là “so that.” Cách này chỉ thấy trong thi ca, trong văn xuôi luôn luôn viết rõ ra cho dễ hiểu.
“Lá bay”, chũ fly trong Anh văn thường cho người ta hình ảnh chim bay hay hoả tiển bay, rất nhanh. Dùng leaves fly thì giống như trong chuyện kiếm hiệp, các cao thủ võ lâm bứt lá ném như ám khí. Cho nên mình đổi thành rusting, xôn xao.
“Thảm me”: Chữ tamarind là trái me. Cho nên mình phải nói rõ ra là lá me. Mà đã nói “lá” thì bỏ chữ “thảm”, không cần thiết. Hơn chữ, chử thảm “carpet” trong tiếng Anh nghe lục cục sẽ phá ngữ cảnh này.
Chữ “bàn chân” phải đổi thành footsteps vì nếu mình chỉ nói foot hay feet thì rất nguy hiểm–nguời Tây phưong nghĩ ngay đến foot f.e.t.i.s.h trong các vấn đề s.e.x. (Thêm các dấu chấm để computers không nhận ra).
Cám ơn chi Huệ đã cho chúng ta nhiều câu dịch rất vui.
Chúc các bạn một ngày vui ! Chúng ta sẽ cùng tiếp tục chiến đấu.
Mến,
Hoành
I choose a joy every day,
Choosing flowers, choosing smiles.
I pick the wind for you to keep,
That like the rustling leaves your eyes smile
I choose my way every day,
To my brothers, and to my friends.
I wait for your familiar footsteps
Softly on yellow tamarind leaves again
And like that, I enjoy every day!
And like that, I come to this life
Loving it with all my heart!
I choose a joy every day,
With my brothers I reach out to others
I pick this place to sing together
To see the flying wings of our laughters
ThíchThích
Chào các bạn,
Còn một câu trong bài dịch TCS mình quên giải thích.
I wait for your familiar footsteps
Softly on yellow tamarind leaves again
“Softly” là adverb, mà adverb thì phải đi theo verb. Vậy chứ verb ở đâu?
Có một verb hiểu ngầm ở đây: “I wait for your familiar footsteps [walking] softly on yellow tamarind leaves again.” Chữ “walking” rất rõ ràng trong ngữ cảnh, và vì đây là poetry, cho nên mình có quyền cho người đọc hiểu ngầm. Miễn là hiểu ngầm khá rõ ràng trong ngữ cảnh, để người đọc không bị lạc.
Chúc các bạn một ngày vui. 🙂
ThíchThích
Hi anh Hoành, em phải cám ơn anh về ý nguyện, nhiệt tình, tâm trí …. anh đặt vào đây chứ. Việc tìm source chỉ hổ trợ anh tí xíu , không đáng gì anh à. Chúc anh an lạc
ThíchThích
Anh ơi mình có thể hát lời dịch tiếng Anh theo nhạc của TCS không ạ?
ThíchThích
Hi Tuấn,
Lời dịch này không thể hát theo nhạc TCS được. Trên ĐCN không có bài nào như thế, vì anh muốn mọi người học dịch. Dịch là lấy ý nghĩa và cảm xúc và cách viết của bản nguyên thủy rồi chuyển ra ngôn ngữ mới càng nhiều càng tốt.
“Dịch” ra ngôn ngữ khác mà còn hát được theo nhạc của ngôn ngữ nguyên thủy, thì đó không phải là dịch, mà chỉ là viết lời mới cho nhạc, hoặc cùng lắm là phỏng dịch, vì không thể vừa dịch sát nghĩa vừa đi theo nhạc (trừ khi đó là bài hát rất giản dị như các bài hát của trẻ thơ).
Anh có thể nói rằng, những bài dịch song ngữ Anh Việt hay Việt Anh trên DCN (khi có hai thứ tiếng đi cùng nhau) là những bài dịch với kỹ thuật dịch cao nhất mà người ta có thể tìm được bất cứ nơi đâu (trong sách vở giáo khoa, trên Internet, v.v…) vì mỗi bài anh đều edit sau cùng (trước khi các bạn khác đã edit), chỉ nhằm mục đích duy nhất là các bạn có thể dùng để học dịch với kỷ luật dịch cao nhất.
ThíchThích
Hi anh Hoành,
Cám ơn anh đã giải thích và em hiểu tại sao DCN hiện đang có đội ngũ dịch thuật đáng ngưỡng mộ.
Chỉ là em yêu đời nhẩm hát câu đầu của bài dịch nên hỏi anh vậy thôi
Anh khỏe nhé
ThíchThích
Chào anh Hoành,
Khi em thử dịch bài hát của nhạc sĩ TCS, “mỗi ngày” em dịch là “each day”, vậy “each day” và “every day” có gì khác nhau không anh? Với nữa, “bàn chân” em chỉ dịch là “steps”, vậy chữ “footsteps” nó có nghĩa khác “steps” thế nào ạ?
Em cảm ơn anh,
Em Hợp
ThíchThích
Hi Hợp,
Each và Every cùng nghĩa như nhau. Chỉ khác âm. Và tùy theo câu thơ thế nào, mình muốn chọn từ gì để có âm điệu cho toàn câu thế nào. Thường là phải đọc cả câu lên để nghe âm điệu thế nào để chọn từ nào.
Footstep hay step có lẽ cũng lựa chọn tùy theo âm điệu. Tuy nhiên, step có thể có nghĩa trừu tượng, như: There are five steps to prepare this tofu dish. Footstep thì cụ thể hơn. Trong văn chượng, đặc biệt là trong thơ, từ trừu tượng hay cụ thể có thể làm tốt hay hỏng một câu thơ (tùy trường hợp).
ThíchThích
Dạ, em cảm ơn anh ạ!
Em Hợp
ThíchThích