Chào các bạn,

Người ta thường nói khiêm tốn là hạ mình xuống bằng người khác, bằng người thấp hơn mình. Mình cảm thấy khái niệm này có vấn đề.

Trước hết, nó hàm ý giả thiết là ta cao hơn người khác, và ta thấy ta cao hơn người khác, do đó ta muốn hạ xuống cho bằng người khác. Nghĩa là, nó bắt đầu bằng một thái độ tự cao. Làm sao mà bắt đầu bằng tự cao để khiêm tốn nhỉ?

Khiêm tốn là chẳng thấy mình hơn ai, ai cũng như mình. Các thứ mình có – bằng cấp, địa vị, tài sản, danh tiếng đều không đáng kể. Những thứ đó chẳng làm cho mình hơn ai, trừ khi mình có ảo tưởng là những thứ đó làm cho mình hơn thiên hạ, do đó phải “hạ mình xuống” để mà khiêm tốn.

Các bạn, thực sự là có ai hơn ai thật sao? Mình hơn nhiều người thật sao? Mình biết là có nhiều người không rành luật bằng mình, không rành kinh tế bằng mình, nghèo hơn mình… Rất rõ ràng như thế. Nhưng vì vậy mà nói rằng mình cao hơn những người đó thì mình chịu thua. Mình chẳng hiểu là tại sao những thứ đó làm mình cao hơn.

Mình chẳng thấy giá trị mình hơn giá trị người ăn mày được gì. Mọi người đều có Phật tính, mọi người đều là con Chúa, thì tại sao mình lại có thể cao hơn người ăn mày?

Các bạn, đây chẳng phải là trò chơi chữ nghĩa. Mình thật sự chẳng hiểu tại sao mình có thể xem là mình cao hơn người ăn mày, hay người nông phu, hay anh xích lô. Logic của mình không thấy cao thấp.

Nhà Phật có khái niệm tâm bình đẳng, đó là Samatajnana trong tiếng Phạn Sanskrist mà đôi khi được dịch là Bình Đẳng Trí, tức là nhìn mọi sự bình đẳng nhau (equality) và như nhau (sameness). Nếu ta có tâm bình đẳng ta sẽ thấy mọi người bình đẳng nhau và như nhau, ai cũng là Phật đang thành, ai cũng là con Chúa.

Khái niệm cao thấp giữa mọi người rất xa lạ với mình, mình chẳng thấy nó được. Có người giàu người nghèo, người nhiều bằng người ít bằng, người nhiều tiền người ít tiền… Nhưng chỉ vì vậy mà cho đó là cao thấp thì mình chịu thua. Mọi người đều là Phật đang thành, mọi người đều là con Chúa. Sao lại ai cao hơn ai?

Mình nghĩ rằng tâm bình đẳng là khiêm tốn. Và mình cũng chẳng phải hạ mình xuống để khiêm tốn, vì thực ra mình đã chẳng cao hơn ai.

Chúc các bạn luôn khiêm tốn.

Mến,

Hoành

© copyright 2018
Trần Đình Hoành
Permitted for non-commercial use
www.dotchuoinon.com