Trong tiếng anh từ ”china” gồm có hai nghĩa, nghĩa thứ nhất là chỉ đất nước Trung Quốc, nghĩa thứ hai là chỉ Đồ Sứ. Bởi vậy người phương tây từ rất lâu đã gộp Trung Quốc và Đồ Sứ vào với nhau, đó là do kỹ thuật chế tạo sứ là do người Trung Quốc phát minh ra. Đồ Sứ là từ Đồ Gốm phát triển thành, nếu như tính từ đại Thương (đồ sứ bắt đầu được sản xuất), thì Đồ Sứ Trung Quốc có lịch sử khoảng hơn 3000 năm.

Kỹ thuật chế Sứ của Trung Quốc bắt đầu từ thời kỳ Đông Hán phát triển rất nhanh, mỗi một thời kỳ lịch sử đều xuất hiện những lò gốm nổi tiếng và những loại sản phẩm gốm sứ mới. Đời Đường lò gốm Việt tại Chiết Giang nổi tiếng với Thanh Sứ (trên Phôi, tức đồ sứ chưa được nung đem quét một lớp men màu xanh lên trên, rồi đem nung lên) hay Bạch Sứ (trên Phôi có hàm lượng Sắt thấp, đem quét lên một lớp men trong suốt rồi đem nung ở nhiệt độ cao) của lò gốm Hình tại Hà Bắc …đều là những lò gốm với những sản phẩm rất nổi tiếng. Và cho đến nay, thì Bạch Sứ của lò gốm Định hay Quân Sứ của lò gốm Quân tại Hà Bắc, hay Thanh Sứ của lò gốm Long Tuyền đều được cho là những Đồ Sứ quý hiếm vô giá.

Bắt đầu từ đời Tống, thì Thanh Sứ của Long Tuyền được tiêu thụ tại rất nhiều quốc gia trên thế giới. Và cho đến nay được lưu giữ tại bảo tàng Istanbul của Thổ Nhĩ Kỳ có khoảng hơn 1000 bộ Thanh Sứ của lò gốm Long Tuyền của các thời đại Tống, Nguyên, Minh.

Sau Nguyên Đại, nghề chế Sứ phát triển rất nhanh tại huyện Cảnh Đức của Giang Tây, và Giang Tây lúc đó được coi là đô thị gốm sứ của Trung Quốc. Đồ Sứ của huyện Cảnh Đức được chế tạo rất tinh xảo và đẹp, trong đó Thanh Hoa Sứ (một loại Sứ nền trắng hoa màu xanh lam), Phấn Thái Sứ (trên Bạch Sứ vẽ các hình họa với nhiều màu sắc khác nhau rồi đem nung ở nhiệt độ cao tạo thành),

Thanh Hoa Sứ (đầu tiên khắc những lỗ to bằng hạt gạo tại một vài vị trí trên ruột của sứ, sau đó ở một vài vị trí khác vẽ lên các hình thù khác nhau, rồi đem quét lên một lớp men và cuối cùng là đem nung ở nhiệt độ cao), Bạc Thai Sứ (loại sứ này mỏng như vỏ trứng, và trên mặt mỏng trong suốt của Sứ vẽ nhiều đường nét hoa văn khác nhau)…được coi là những đồ vật quý hiếm hiện nay.

Thời nhà Minh được coi là giai đoạn đăng quan của đồ sứ Thanh Hoa, tại thời này người dân đã chế tạo ra loại men nhiều mầu (tam thái, ngũ thái) vì vậy mà các sản phẩm được chế tạo ra cũng phong phú hơn nhiều so với thời Tống-Nguyên, theo thống kê thì có khoảng 14 loại hình được sản xuất trong thời kỳ này. Đó là: âu, bát, bình, chậu, chén, choé, chum, đĩa, hộp, hũ, kendy, lọ, nậm, tượng.

Về hoa văn trang trí trên Sứ vào thời này cũng rất đa dạng, ví dụ như hoa văn về các loại thực vật, động vật, con người, hay hoa văn đường diềm… Đặc biệt thời Minh đã bắt đầu phổ biến trong việc dùng chữ để vẽ hoặc khắc chữ để thể hiện niên hiệu, minh văn, ví dụ như Đại Minh có Tuyên Đức niên tạo (宣德年造), Gia Tĩnh niên tạo (大明嘉靖年製), Vạn Lịch niên tạo (大明萬曆年製)…Và cũng bắt đầu từ thời Đại Minh Thanh Hoa Sứ được vận chuyển đến các nước Đông Nam Á, Châu Phi… bằng đường biển.

Về sau Sứ Lễ Lăng của Hồ Nam, Đường Sơn của Hồ Bắc, Thạch Loan của Quảng Đông…với những bản sắc riêng của mình cũng đã danh tiếng trên toàn thế giới.

Kiều Tố Uyên
DHS, Hồ Nam, Trung Quốc