Chào các bạn,

Giả sử bạn là giám đốc nhân viên của một công ty đang đi tuyển thêm nhân viên cho công ty, thì trong các đặc điểm sau đây của một người, điều gì quan trọng nhất cho bạn trong việc tuyển mộ: kinh nghiệm, bằng cấp, thành thật, thông minh, teamwork, khiêm tốn, làm việc siêng năng, nói năng hoạt bát…?

Có lẽ bạn sẽ muốn trả lời “Mọi yếu tố đều quan trọng” (chọn hết cho chắc ăn 🙂 ) Tất nhiên là như thế, tuyển nhân viên thì tìm người càng có nhiều cái tốt càng hay. Nhưng bạn vẫn phải biết đâu là ưu tiên một đâu là ưu tiên hai trong các yếu tố tuyển chọn, vì thường xuyên là rất ít ứng viên hội đủ tất cả mọi điều kiện l‎ý tưởng bạn muốn.

Trong khi các bạn suy nghĩ câu trả lời, mình sẽ cho các bạn câu trả lời của mình. Mình có thể đặt các yếu tố theo thứ tự ưu tiên như sau: (1) Khiêm tốn, thành thật, teamwork, làm việc siêng năng, (2) nói năng hoạt bát, thông minh, kinh nghiệm, bằng cấp.

• Trong nhóm số 1 thì đạo đức là chính. Nhóm số 2 thì tài năng là chính.

Nhưng tại sao mình lại để nhóm 1 ưu tiên cao hơn nhóm 2 ? Thưa, vì tài năng và kinh nghiệm thì rất dễ dạy. Nếu một nhân viên chưa có kinh nghiệm, lớ nga lớ ngớ, nhưng chịu học hỏi, ta có thể huấn luyện người ấy thành nhân viên thượng thừa rất dễ. Nhưng nếu người có tính khí kiêu căng, dối trá, hoặc hay ganh tị và gây gổ với đồng nghiệp, hoặc làm việc thiếu siêng năng và quyết tâm, thì rất khó để thay đổi tính khí người đó.

Đạo đức là cách ta sống với những người quanh ta, thường thuộc về “tính khí” của ta—khiêm tốn, thành thật, siêng năng, kính trọng vui vẻ với mọi người. Tài năng là những gì ta biết có tính cách kỹ thuật như ly’ luận, phân tích, luật, kinh tế, vi tính, thuốc men…

Khi bạn tuyển người cho công ty, tức là bạn và các đồng nghiệp sẽ phải làm việc chung với người ấy, thì cũng như đi kiếm vợ kiếm chồng. Việc quan trọng nhất là tìm người mà bạn có thể sống chung hòa bình vui vẻ lâu năm, chứ không phải là người đó tài ba đến đâu. Người rất tài về việc gì đó, mà ở với mình chỉ 3 ngày đã bắt đầu gây lộn, thì cũng như không! Thà mình ở một mình còn hơn.

Cho nên, các bạn cần hiểu rõ căn bản này. Nếu bạn không tự luyện tập đạo đức (mà chẳng trường nào dạy bạn) thì bạn sẽ gia nhập cuộc đời như người bại liệt, rất khó cho bạn tiến xa được sau này. Ở đâu thì người có bằng cấp cũng nhiều như lá rụng mùa thu. Trong số những người có bằng cấp đó, thiểu số người mạnh về đạo đức sẽ là những người thành công vượt trội.

• Cho đến lúc này, chúng ta đã nói đến “đức” và “tài” như là hai điều biệt lập, theo kiểu thiên hạ thường nói xưa nay. Nhưng đó lại là một lầm lẫn lớn. Đức và tài thực ra không biệt lập, mà đạo đức là nền tảng để phát triển tài năng.

Tại sao?

Rất dễ hiểu. Người khiêm tốn thì xử với ai cũng như thầy nên rất nhiều người xung phong chỉ cho kiến thức. Người thành thật thì ai cũng tin nên sẽ chỉ cho nhiều bí mật nghề nghiệp. Người siêng năng (tức là sử dụng thời giờ của công ty một cách chân thành) thường được giao nhiều công việc, cho nên kinh nghiệm rất nhiều. Người làm việc nhóm giỏi (tức là được các bạn trong nhóm yêu thương kính phục) thì đương nhiên là sẽ tiếp thu được nhiều kiến thức của các bạn, đồng thời giỏi phối hợp và quản lý.

Cho nên khi nói rằng tài và đức quan trọng ngang nhau, người ta hiểu rất sai bản chất của vấn đề. Đức là cánh tay mở toang mọi cánh cửa u minh của đầu óc chúng ta, để ánh sáng trí tuệ tràn vào, để tài năng chúng ta có thể phát triển. Đức là cái nền của tài.

Các chương trình giáo dục ngày nay chẳng còn biết dạy đạo đức là gì. Thế thì các bạn phải biết tự học và tự luyện tập đạo đức. Phải biết tự lo cho cuộc đời và tương lai của mình.

Và các bạn nên nhớ rằng, võ sĩ vô địch cũng phải luyện tập hàng ngày, cả đời. Siêu sao ca nhạc cũng phải luyện hát hàng ngày, cả đời. Cho nên mỗi khi ta nói “luyện tập” các bạn nên nhớ chữ “luyện tập” luôn luôn có chữ “hàng ngày, cả đời” nằm trong đó. (Và đương nhiên là “luyện tập” không chỉ có nghĩa là “đọc bài này trong 10 phút”).

Chúc các bạn một ngày nhiều đạo đức.

Mến,
Hoành

© copyright 2011
Trần Đình Hoành
Permitted for non-commercial use
www.dotchuoinon.com