Chào các bạn,

Có những lỗi lầm rất nhỏ ta làm, nhưng ta nhớ mãi cả đời – như là lúc học tiểu học trêu ghẹo bạn nào đó đến nỗi bạn ấy phát khóc.

Thực là chẳng quan trọng gì cả, nhưng ta lại nhớ lại thường xuyên cả đời, và luôn có chút ân hận mỗi lần nhớ lại.

Các nhà tâm lý học có thể có cách giải thích cho ta, nhưng có lẽ nỗi ân hận thường xuyên đó một là một điều tốt, giúp ta nhạy cảm hơn và yêu người hơn.

Nhưng có những chuyện cũng rất nhỏ như thế mà người khác làm cho khóc, thì ta cũng có thể có dấu ấn sâu đậm để nhớ lại cả đời và mỗi lần nhớ lại thì tức giận hậm hực.

Và rất nhiều người chúng ta như thế, cho nên chúng ta có thể có đủ thành kiến với đủ mọi loại người, hay toàn thể loài người, vì những muộn phiền những ai đó đã cho ta trước đây. Bị một người Hải Phòng làm cho đau điếng, thế là có thành kiến với dân Hải Phòng cả đời. Bị một người miền Trung chửi, thế là thành kiến với người miền Trung cả đời…

Rất nhiều người có rất nhiều thành kiến, một số thành kiến họ biết, nhưng nhiều thành kiến họ không biết vì chúng nằm ở tầng vô thức.

Rất khó để xóa hết thành kiến của chúng ta.

Thành kiến là một loại “chấp” trong nhà Phật. Thành kiến đương nhiên là si mê, vì thành kiến làm cho chúng ta định giá mỗi người qua một nhãn hiệu ta dán cho họ, chẳng cần biết đúng sai. Đó gọi là vơ đũa cả nắm.

Xả bỏ mọi thành kiến là điều Phật dạy. Vô chấp. Không còn chấp vào điều gì, không còn một thành kiến nào hiện hữu.

Nếu ta đi qua cuộc đời mà không có thành kiến gì cả, thì đó là hạnh phúc cho ta và một chút hạnh phúc cho thế giới.

Ưng vô sở trụ. Không trụ vào đâu, không chấp vào đâu, không thành kiến gì, thì sanh tâm bồ đề, tức là tâm giác ngộ.

Nhưng rất khó để diệt hết các thành kiến. Ví dụ: rất nhiều người đàn ông có thành kiến với phụ nữ, xem phụ nữ là thấp kém hơn đàn ông, nhưng họ không biết điều đó, như là nói “đàn bà mà biết gì”, “em phụ nữ mà giỏi thế”, “đây không phải là chuyện cho đàn bà”. Sinh ra đã học nói thế quen rồi, nên không thấy đó là đối xử phân biệt.

Chúng ta có thể có cả hàng trăm thành kiến khác nhau, như là người theo đạo ABC này là dốt, người nước này là hay nói dối, người nước này có máu thực dân… Nói chung là mọi nhãn hiệu và kết luận ta cho cả một nhóm người và mọi cá nhân trong nhóm đó đều là thành kiến.

Bỏ thành kiến và nhìn mỗi người tự chính họ, không qua nhãn hiệu nào đã có trước, là một điều khó khăn ta phải tập hàng ngày.

Đôi khi thành kiến nằm ở một hình thức khác. Ta thấy người này có một điểm xấu, và ta nhất quyết là người đó xấu vĩnh viễn, và không tin là người đó có thể thay đổi. Đó là thành kiến vĩnh viễn.

Ai cũng thay đổi được, và nếu có thể cho họ thời gian để thay đổi, thì hãy cho họ thời gian để thay đổi. Mỗi người có một lúc khác nhau để đầu óc được mở rộng. Khi thời đến thì thời đến.

Sống không có thành kiến là một điều khó hơn là chúng ta nghĩ.

Vậy chúng ta cần chú ý đến mọi thành kiến của mình để mà cố gắng bỏ đi.

Không thành kiến thì sanh tâm bồ đề.

Chúc các bạn luôn rỗng lặng trong tim.

Mến,

Hoành

© copyright 2014
Trần Đình Hoành
Permitted for non-commercial use
www.dotchuoinon.com