Trước giờ khai mạc phiên xử sơ thẩm vụ “Dân nghèo sập bẫy cò ngân hàng”

Sáng ngày 12/3/2014, phiên tòa hình sự sơ thẩm vụ án “lừa đảo chiếm đoạt tài sản” do Nguyễn Thị Hoa cầm đầu mở phiên khai mạc tại Tòa án nhân dân tỉnh Đắk Lắk. Kể từ ngày cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Đắk Lắk ký quyết định khởi tố đầu tiên, gần 3 năm rưỡi đã trôi qua, sau 4 lần hoãn tòa vụ án nay mới được đưa ra xét xử lần đầu, nhưng cáo trạng vẫn còn nhiều điều chưa được làm rõ. 

Hậu quả cán bộ, công chức tiếp tay cho cò lừa

Căn cứ kết quả điều tra, ngành kiểm sát xác định trong vụ án này bị can Nguyễn Thị Hoa đã chiếm đoạt tổng cộng 33.277.695.000đ của 58 chủ hộ có quan hệ vay vốn Agribank Đắk Lắk, thông qua mạng lưới “cò lừa” do Hoa thiết lập bằng cách móc nối quan hệ với một số công chức xã Hòa Thắng và cán bộ tín dụng Phòng giao dịch Tân Lợi.

Vụ án đặc biệt phức tạp với khối hồ sơ bút lục trên 8000 tờ, 115 người tham gia tố tụng được triệu tập lấy lời khai. Trong đó, sự chồng chéo đúng sai lẫn lộn giữa cách thức giao dịch lỏng lẻo của các nạn nhân với đường dây cò lừa được truy cứu từ thời điểm bùng ra các lá đơn tố cáo trước năm 2009 cũng góp phần kéo dài quá trình điều tra và kiểm sát. Tổng cộng 8 quyết định khởi tố và bổ sung khởi tố đã được ký đối với 8 bị can, trong đó ngoài cò Hoa còn có 4 cán bộ ngân hàng và 3 cán bộ xã Hòa Thắng- TP Buôn Ma Thuột.

Vụ án kéo dài khiến dư luận hoài nghi, hàng chục điều tra viên “mắc kẹt” dài hạn vào một vụ việc, các bị hại khó khăn cùng quẫn về kinh tế, bốn cái chết oan khiên của những nạn nhân mắc bẫy cò lừa: đôi vợ chồng Phúc- Hậu lần lượt tự sát ở buôn Sang B xã Ea H’đing huyện Cư M’Gar, ông Đinh Thế Nghiêm và ông Hà Văn Đức chết vì đột quỵ. Riêng cò Hoa sau khi lộ dạng lừa đảo vẫn kịp mang bầu sinh con, rồi bị bắt tạm giam, gia hạn tạm giam nhiều lần từ ngày 28/7/2011 tới nay.

Hồ sơ vụ án ghi nhận cò Hoa khởi nghiệp từ nghề mua bán nông sản, sau chuyển qua dịch vụ “ đáo hạn ngân hàng”. Lợi dụng sự giám sát lỏng lẻo phía ngân hàng và sự thiếu hiểu biết của nhiều hộ dân nghèo cần vay vốn, Hoa đã cùng các đồng phạm nhận hàng trăm giấy chứng nhận quyền sử dụng nhà-đất của dân nghèo với danh nghĩa làm hồ sơ “vay giúp” họ, để vừa nhận hoa hồng trên tổng số tiền vay ngân hàng, vừa chiếm đoạt các khoản tiền vay khống rồi đổ nợ cho người cần vay.

Chưa làm rõ: Ai phải trả tiền cho ai ?

Bản Kết luận điều tra số 53 ngày 12/6/2012 gồm 61 trang, còn Cáo trạng số 59 ngày 24/12/2012 gồm 42 trang, với chi chít các con số, tên người và nhiều trang mô tả hành vi. Tuy nhiên, từng khoản tiền ai phải trả cho ai trong tổng số trên 33 tỉ đồng mà cò Hoa đã chiếm đoạt theo kết luận của cáo trạng vẫn chưa được phân tích cụ thể, rõ ràng về những khoản nào cò Hoa phải bồi thường cho các nạn nhân, khoản nào ngân hàng phải lãnh trách nhiệm pháp nhân chi trả cho dân, khoản nào người dân thực vay phải trả lại cho ngân hàng  v.v…

Hành vi cán bộ tín dụng định giá tài sản thế chấp theo hướng vống cao vô tội vạ so với giá trị thực của các khoản tài sản thế chấp, tạo điều kiện cho cò Hoa giả mạo hồ sơ vay nhiều để chiếm đoạt, cũng chưa quy rõ trách nhiệm của pháp nhân Agribank đối với cán bộ thuộc quyền. Ví dụ những căn nhà khuất sâu trong hẻm nhỏ vùng nông thôn ngoại thành ở xã Hòa Thắng như nhà ông Hà Văn Đức-một trong 4 nạn nhân đã chết – tại thời điểm vay vốn chỉ trị giá 198 triệu, đã bị nâng vống lên 800 triệu. Nhà ông Bùi Đình Tân 177 triệu định giá 600 triệu. Nhà ông bà Thành-Huệ 105 triệu định giá 1 tỉ … Liều đến mức nhà tình thương xây theo chương trình 134 cho hộ nghèo, mẹ già con tàn tật của anh Thuận cũng bị cán bộ Agribank định giá 200 triệu.

Luật sư Phan Ngọc Nhàn- Đoàn Luật sư Đắk Lắk và luật sư Hà Hải- Đoàn Luật sư Tp Hồ Chí Minh cùng tham gia bảo vệ cho các bị hại trong vụ án này đều nhận định khả năng vụ án sẽ còn kéo dài do tòa cần trả lại hồ sơ để yêu cầu điều tra bổ sung. Nếu không, khi Agribank tiến hành kiện các con nợ nhằm thu hồi tài sản, nhiều nạn nhân của vụ cò lừa sẽ bị thiệt thòi, tiếp tục gánh nỗi oan sai.

Hoàng Thiên Nga