Chào các bạn,

Khổng tử nói: “Tam nhân đồng hành tất hữu ngã sư – Ba người cùng đi, đương nhiên có thầy tôi trong đó”. Nghĩa là tôi đi cùng 2 người (là 3), hoặc 3 người kia đang đi, đương nhiên có một người là thầy tôi. Nghĩa là 1/3 hay 1/4 thế giới là thầy của tôi.

Nhưng mình nghĩ rằng Khổng tử nói còn thiếu. Theo kinh nghiệm của mình, thì mọi người đều là thầy của mình. Mình chưa hề gặp một người nào – già trẻ, lớn bé, nam nữ, giàu nghèo, khoa bảng hay thất học – mà mình không học được một điều nào đó. Hơn thế nữa, chúng ta có thể học được từ cỏ cây hoa lá và các loài động vật. Người hiếu học nhìn đâu cũng học được. Ai mình nhìn, cái gì mình nhìn, cũng đều dạy cho mình một điều gì đó.

Bắt chước Khổng tử thì mình phải nói: “Nhìn quanh thấy tất cả đều là thầy của tôi.”

Khi bạn học như thế thì hầu như bạn chẳng bao giờ ngưng học. Học tất cả mọi thời gian bạn mở mắt.

Học như thế thì có hai điều lợi:

1. Kiến thức bạn luôn phát triển không ngừng, và

2. Quan trọng hơn nữa là, bạn rất khiêm cung trong lòng, vì nhìn ai cũng thấy họ là thầy mình điều gì đó. Khỏi mất công cố gắng khiêm cung.

Hồi nhỏ mình hay bị mắng, và đã từng bị đuổi học, chỉ vì hiếu học – cứ hỏi lung tung, thầy cô đôi khi không trả lời được.

Dù vậy mình thấy, hiếu học và hay hỏi là điều rất tốt cho một người. Tuy nhiên, khi hỏi đôi khi phải lựa cách nói, vì nếu không quý vị có thể hiểu lầm là mình bắt bí các vị, trong khi mình thực sự hỏi vì mình nghĩ rằng các vị là thầy mình.

Chúc các bạn luôn thông thái và khiêm cung.

Mến,

Hoành

© copyright 2023
Trần Đình Hoành
Permitted for non-commercial use
www.dotchuoinon.com