Chào các bạn,

Ai đó đã ví “Nếu ở Nhật Bản có kịch Noh, ở Trung Quốc có Kinh kịch thì ở Việt Nam có Tuồng”, và Tuồng được coi là “quốc hồn, quốc túy” của dân tộc, là môn nghệ thuật cổ điển và bác học nhất Việt Nam.

Trải qua nhiều thăng trầm trong lịch sự hình thành và phát triển – bị cấm đoán thời vua Lê Thánh Tông, phục hồi và phát triển cực thịnh vào thế kỷ 19 dưới triều Nguyễn, suy yếu vào đầu thế kỷ 20 và phát triển trở lại sau khi đất nước thống nhất năm 1975 – Tuồng (hát bội, hát bộ, luồng tuông) ngày nay là môn nghệ thuật biểu diễn đặc sắc với sự kết hợp giữa kịch bản văn học, múa, hát, âm nhạc, hội họa, và các trò diễn xướng dân gian.

Múa Tuồng có tính ước lệ cao với vũ đạo bài bản tuân thủ nguyên tắc nghiêm ngặt để thể hiện được tính cách, tâm trạng của nhân vật.

Hát Tuồng là sự kết hợp của bộ ba: nói lối (hình thức nói cách điệu có tiết tấu, có giai điệu ,thường được viết bằng chữ Nôm) , bài bản (các nhịp, phách) ,và làn điệu. Một sự kết hợp khác nhau sẽ tạo ra một nhân vật khác với tính cách, tâm trạng và hoàn cảnh khác.

Âm nhạc gồm hai bộ phận chủ đạo là khí nhạc và thanh nhạc. Khí nhạc về cơ bản gồm trống Chầu, trống chiến, trống lệnh, thanh la, cồng, mõ và kèn. Ngoài ra Tuồng không giới hạn về số lượng nhạc cụ trong một dàn nhạc. Thanh nhạc được chia làm nhóm: bài bản (là một bài hoàn chỉnh cho các vai phụ, vai chính, các tình huống bi hùng.v.v), và không bài bản (các làn điệu như hát Khách, hát Nam, nói lối, xướng, than, bạch, oán, ngâm .v.v).

Diễn xuất thường được khuếch đại hơn sự thật ngoài đời để khán giả dễ cảm nhận. Các động tác càng nhỏ càng nhanh, khi lên sân khấu càng cần tăng cường điệu thì khán giả mới kịp nhận thấy. Kiểu cách đi đứng còn dùng để biểu lộ cái “tâm” của nhân vật thiện, ác. Nhất nhất đều phân thành từng bộ riêng, không thể diễn bộ “Trung” cho vai đứa “Hèn” hay đứa “Nịnh”. Thậm chí lên ngựa xuống ngựa còn phân biệt Bộ của trung tướng khác bộ dạng nịnh thần.(wikipedia).

Những vở tuồng nổi tiếng: (wikipedia)

• Sơn Hậu
• Tam nữ đồ vương (thế kỷ 17)
• Diễn Võ Đình (soạn giả: Đào Tấn, thế kỷ 19)
• Ngoại tổ dâng đầu (soạn giả: Nguyễn Hiển Dĩnh, thế kỷ 19).
• Phụng Nghi Đình
• Đào Phi Phụng
• Lý Thiên Luông

Hiện nay Tuồng vẫn đang được nhà nước quan tâm nhằm phục hưng và phát triển với nhiều chương trình biểu diễn ở trong và ngoài nước. Đặc biệt là chương trình đưa Tuồng vào học đường nhằm khơi dậy niềm yêu thích và lòng tự hào về nghệ thuật dân gian nói chung và nghệ thuật Tuồng nói riêng.
 

Mời các bạn cùng xem giới thiệu và một số trích đoạn về nghệ thuật Tuồng.

1. Giới thiệu nghệ thuật hát tuồng – Nhà hát Tuồng trung ương:

“…Tuồng cung đình thường đặt con người trước những biến cố trọng đại của đất nước, với những mâu thuẫn xung đột bạo liệt, nhằm khẳng định ca ngợi sự tất thắng của chính nghĩa, của cái thiện và đạo lý của con người. Đặc trưng thẩm mỹ độc đáo nhất của Tuồng là chất bi hùng, Tuồng được coi là sân khấu của những anh hùng có lý tưởng cao cả. Mỗi vở Tuồng, mỗi nhân vật trình diễn đều là những bài học, những tấm gương về đạo lý, đặc biệt là đạo trung quân ái quốc…”

 

2. Nghệ thuật vẽ mặt nạ Tuồng ở Huế:

“…Trên sân khấu tuồng, cái thần của nhân vật được lột tả bằng các thủ pháp khoa trương cách điệu trong lời ca, điệu hát và động tác hình thể. Vẽ mặt nạ cho nhân vật tuồng cũng là cách để diễn tả sâu sắc cái thần ấy. Mỗi nhân vật trong vở tuồng đều mang tính cách điển hình, nhất quán từ khi bắt đầu cho đến cuối vở diễn. Người xem có kinh nghiệm chỉ cần nhìn mặt nạ là biết nhân vật ấy là tốt hay xấu. Được coi là linh hồn của nhân vật tuồng, mỗi chiếc mặt nạ có thể được coi là một tác phẩm nghệ thuật hàm chứa sâu sắc cái đẹp trong mỹ học dân tộc. Việc những bí quyết vẽ mặt nạ tuồng bị thất truyền theo dòng chảy thời cuộc sẽ là tổn thương to lớn đối với nghệ thuật tuồng nói riêng và nền nghệ thuật sân khấu dân gian Việt Nam nói chung…”

 

3. Lớp tuồng “Ôn Đình chém Tá” – Vở “San Hậu” (trích giới thiệu).

 

4. Lớp tuồng “Hồ Nguyệt Cô hóa cáo” – Vở “Hồ Nguyệt Cô’” (trích giới thiệu)

 

Nguồn tham khảo:

1. Tuồng – Wikipedia : http://vi.wikipedia.org/wiki/Tu%E1%BB%93ng#Nh.E1.BB.AFng_v.E1.BB.9F_tu.E1.BB.93ng_n.E1.BB.95i_ti.E1.BA.BFng
2. Đôi nét tìm hiểu nghệ thuật Tuồng – Nhà hát Tuồng Nguyễn Hiển Dĩnh : http://nhahattuongdanang.com/vi/home/gioithieu/doi-net-tim-hieu-ve-nghe-thuat-tuong-131
3. Nghệ thuật Tuồng, khó từ trong khó ra – qdnd.vn : http://www.qdnd.vn/qdndsite/vi-VN/61/218756/print/Default.aspx
4. Đưa nghệ thuật Tuồng vào trường học – gdtd.vn : http://gdtd.vn/channel/2776/201009/Dua-nghe-thuat-Tuong-vao-truong-hoc-1933369/