Chào các bạn,

Trong trường luật, khi dạy về tranh tụng, các thầy thường nói với các học trò: “Một luật sư luôn luôn có 3 bài tranh biện. Một bài dợt ở nhà, một bài nói trong tòa, và một bài ‘ước gì mình đã nói thế nàý sau khi rời tòa.”

Tức là, đời chẳng khi nào như ta tính—tính trước và chuẩn bị trước là một chuyện, đến lúc đụng chuyện lại là một chuyện khác, đụng chuyện xong rồi nhìn lại chiến trường là một chuyện khác.

Điều đó còn có nghĩa là l‎ý thuyết – khi chuyện chưa xảy ra, và phê phán sau khi chuyện đã xảy ra – thì luôn luôn khác với thực hành khi chuyện đang xảy ra.

Hầu như bất kì chuyện gì trên đời ta cũng có 2 phiên bản l‎ý thuyết và một phiên bản thực hành như thế. Chỉ có phiên bản thực hành là thật. Phiên bản lý thuyết kế hoạch về tương lai đụng chuyện, và phiên bản l‎ý thuyết phê bình quá khứ đụng chuyện, chỉ có thể là thế–lý thuyết thuần túy. Cho nên ta không nên chấp vào chúng—có kế hoạch thì tốt, nhưng đừng dính cứng vào kế hoạch; có phê bình một chút để lấy kinh nghiệm thì tốt, nhưng đừng tự hành hạ mình “Phải chi, ước gì… tôi đã làm thế này, thế này…”

Kế hoạch soạn ra là để thay đổi. Kế hoạch luôn luôn có thể thay đổi, và nên thay đổi, khi có nhu cầu. Khi thực hành, thấy kế hoạch cần thay đổi, thì nên thay đổi. Không phải làm kế hoạch ra rồi là cứ nhắm mắt theo kế hoạch mà chẳng biết thực tế đòi hỏi gì cả.

Và sau khi đã làm xong việc, kiểm điểm để lấy kinh nghiệm là tốt, nhưng đừng gõ đầu mình và gõ đầu nhau với “phải chi”, “ước gì”… Đã làm xong là xong, nếu có gì cần sửa thì sửa, cần học thì học. Bản chất của cuộc đời là đa số việc mình làm thường không hoàn toàn 100%, vì có những điều mình có thể không thấy hết, nhất là khi việc đó liên quan đến tâm lý con người. Cho nên, đừng tự hành hạ mình chỉ vì cách làm của mình đã không được hoàn toàn 100% và cần chỉnh sửa.

Người tự tin không phải là người hoàn toàn. Người tự tin chỉ là người thấy sai thì sửa, chứ không cho là mình ngu, mình tồi, mình thiếu khả năng. Dù mình có khả năng đến mức nào thì cũng có những điều mình làm không được hoàn hảo.

Chỉ có một phiên bản thật là “thực hành khi đụng chuyện”. Đó chính là “sống ở đây, lúc này”. Hết lòng. Dù có hoàn hảo hay không.

Hai phiên bản lý thuyết trước và sau đó chỉ là… lý thuyết.

Chúc các bạn một ngày thực hành.

Mến,

Hoành

© copyright 2012
Trần Đình Hoành
Permitted for non-commercial use
www.dotchuoinon.com