Thực sự thì không có sự tách biệt giữa làm khoa học và kinh doanh. Nếu bạn lập một công ty phần mềm thì đó là kinh doanh khoa học phần mềm. Tất cả mọi kiến thức chuyên môn chúng ta có đều là kiến thức khoa học, từ vi tính, đến xây dựng, đến luật học, đến y khoa. Cho nên phần lớn kinh doanh ngày nay là kinh doanh khoa học.

Nhưng có sự khác biệt giữa thành lập một công ty cho chính bạn và làm việc như một chuyên gia trong một công ty do người khác làm chủ. Làm cho người khác thì bạn có đồng lương cố định và khá chắc chắn. Làm công ty cho bạn thì bạn chấp nhận mọi may rủi của công ty. Được ăn cả, ngã về không.

Nếu muốn thành công tài chính lớn thì hầu như con đường đương nhiên là đường kinh doanh. Nhưng thực sự là bạn có thể khởi nghiệp không để làm giàu, như là các doanh nghiệp xã hội—phát triển để phục vụ cộng đồng, phục vụ người nghèo, v.v… hơn là lợi tức. Tuy nhiên, trong đại đa số doanh nghiệp, thì khởi nghiệp là để làm giàu, không hẳn vì bạn ham tiền, nhưng đã kinh doanh thì cách đo lường lợi ích của bạn cho xã hội dễ dàng và cụ thể nhất là mức lợi nhuận bạn có thể tạo ra. Cho nên “khởi nghiệp” thường đi theo từ “làm giàu” là thế.

Dù vậy, các từ trên đây—khởi nghiệp, kinh doanh, làm giàu—đều có ý nghĩa rất tương đối cho bài này. Chúng ta không nên nệ hà vào ngôn ngữ quá đáng để tranh luận về ý nghĩa của các từ này.

Tại sao khởi nghiệp làm kinh doanh luôn là một điều rất hứng khởi? Thưa vì:

– Khởi nghiệp là loại công việc đòi hỏi từng mililít năng lượng, tài năng và cố gắng của bạn. Tất cả mọi kinh nghiệm lớn nhỏ bạn thu thập xưa nay, tất cả năng lượng tích cực bạn có, tất cả mọi tài năng bạn có… đều cần được sử dụng vào việc khởi nghiệp, chẳng có tài năng nào bạn có mà không cần dùng.

– Khởi nghiệp là ươm hạt khô thành cọng giá, dưỡng cọng giá thành cây con, dưỡng cây con thành cây lớn, và hy vọng có ngày nó thành cây đại thụ cao 100 mét. Đó là một hành trình đầy thử thách, đầy hy vọng, và đầy hứng khởi.

Chính vì vậy mà bất cứ ai muốn khởi nghiệp cũng nên được khuyến khích, dù đó là người 17 tuổi hay 70 tuổi. Kinh nghiệm khởi nghiệp luôn là kinh nghiệm vô giá, dù bạn thành hay bại.

Làm thế nào để bạn gia tăng khả năng thành công khi khởi nghiệp?

Mặc dù mỗi trường hợp khởi nghiệp thường khác nhau một chút, có một số những quy luật chung giúp người ta tăng cơ hội thành công và giảm nguy cơ thất bại.

1. Bạn phải rất thích loại kinh doanh bạn muốn làm dù đó là mở tiệm phở, quán cà phê, công ty phát hành sách, hay một lập trình vi tính… Mở một doanh nghiệp đòi hỏi rất nhiều cố gắng và hy sinh, nếu bạn không rất say mê mở doanh nghiệp đó, bạn sẽ không đủ sức để cố gắng và hy sinh.

2. Bạn cần có kinh nghiệm trong lãnh vực bạn muốn kinh doanh. Ví dụ: Muốn mở nhà hàng bạn phải có kinh nghiệm làm nhà hàng, tốt nhất là bạn đã có nhiều kinh nghiệm trong nhà hàng, từ nấu nướng, đến tiếp tân và phục vụ khách hàng, đến quản lý nhà hàng. Tốt hơn hết là bạn xin vào làm nhà hàng một thời gian trước khi mở nhà hàng.

3. Có khách hàng trước khi mở tiệm. Đã có rất nhiều người bỏ ra rất nhiều tiền lập một cửa tiệm rất sang, chỉ để đóng cửa sáu tháng hay một năm sau đó vì họ mở tiệm trước khi có khách hàng, và sau khi mở thì tiếp tục không có khách hàng.

Ví dụ: Mở một tiệm làm bánh ngọt. Trước hết bạn đã làm một số bánh ngọt được nhiều bạn bè ưa thích. Bạn mở kinh doanh tại nhà, nhận làm bánh ngọt theo yêu cầu, cho các buổi tiệc tùng của bạn bè. Nếu số lượng khách hàng gia tăng, càng ngày càng bận rộn, thì lúc đó hãy tính chuyện mở tiệm bánh ngọt chính thức, vì mình đã có một lượng khách hàng giúp mình phát triển.

4. Mở từ nhỏ đến lớn, từ gần đến xa. Tiệm mới thì hãy mở nhỏ, tùy theo nhu cầu đòi hỏi ngay lúc đó. Rồi khi nhu cầu đòi hỏi tiệm lớn hơn nhiều máy móc hơn, lúc đó hãy làm lớn hơn. Đi từ từ như thế thì chi phí kinh doanh sẽ không quá cao. Tương tự như thế, tiệm đầu tiên ở cùng thành phố với mình, các tiệm sau mở thêm dần qua các thành phố phụ cận.

Thông thường một công ty thành công trong quốc gia mình trước, rồi mới tính đến chuyện phát triển ra nước ngoài.

Trong khung cảnh thị trường toàn cầu với Internet, đối với một số sản phẩm và dịch vụ, “gần” có nghĩa là quốc tế, như các công ty outsourcing mới mở ở VN có thể có ngay các khách hàng ở Mỹ. Nhưng nguyên lý “gần trước xa sau” không thay đổi: Người chủ công ty gần gũi với Mỹ hơn, nên làm kinh doanh với Mỹ trước, sau đó anh ta mới có thể suy nghĩ đến các nước khác.

5. Biết thị trường của mình là gì. Ví dụ: Sách thiếu nhi từ 3 tuổi đến 8 tuổi. CD tiếng Anh cho người lớn. Phở gần khu đại học nhắm vào các sinh viên…

6. Khi biết thị trường của mình rồi, thì hãy tìm cách tạo cho sản phẩm hay dịch vụ của mình có ít nhất là một điểm nổi trội số 1 trong thị trường đó, vì không có ai có sản phẩm và dịch vụ với điểm đặt biệt như vậy. Ví dụ: Sách thiếu nhi in rất đẹp và giấy rất tốt, các em không thể xé ra được. Hay “Phở Sinh Viên” trong đó mọi người làm đều là sinh viên, người ăn có thẻ sinh viên thì được giảm 10%, khung cảnh có mầu sắc văn hóa sinh viên…

Ngay cả khi mình không có điểm nổi trội về sản phẩm, thì ít nhất phải nổi trội về địa lý: “Tiệm phở của tôi là tiệm phở duy nhất trong vòng bán kính 3 km”.

Nếu bạn không có một điểm để bạn nói “đây là ưu điểm số 1 của chúng tôi” thì bạn sẽ rất khó để thành công.

7. Dùng người của mình và khách hàng của mình làm “căn cứ” phát triển. Nhân viên của mình và khách hàng của mình là những người tự nhiên giới thiệu công ty của mình đến khách hàng mới. Cho nên hãy làm cho nhân viên và khách hàng của mình yêu công ty của mình.

“Khách hàng là thượng đế” và “Nhân viên là người nhà”, nếu cư xử như vậy thì “căn cứ” xuất phát của mình sẽ rất mạnh.

8. Nói chuyện thường xuyên với bạn bè về dự định khởi nghiệp của bạn, để lắng nghe ý kiến của họ–đôi khi trong đống giấy vụn có vàng—đồng thời để có nhiều đồng minh.

Networking bằng cách tham gia các tổ chức và hội đoàn kinh doanh, đặc biệt là các Phòng Thương Mãi của người nước ngoài, nếu ta muốn tìm cách phát triển ra nước ngoài sau này, như American Chamber of Commerce, Canadian Chamber of Commerce… ở Hà Nội hay Tp Hồ Chí Minh.

9. Đặt mục tiêu cao, như là: mở một trường phổ thông cấp III nổi tiếng nhất nước, một tiệm phở nổi tiếng số 1 ở Sài Gòn, một công ty vi tính outsourcing lớn nhất Đông Nam Á… Nếu bạn nhắm vào ngôi sao và không bắn tới ngôi sao, mà chỉ tới được có mấy tầng mây, thì cũng hơn là nhắm vào mặt đất và bắn mãi thì cũng chỉ tới đất.

10. Sáng tạo, sáng tạo, và sáng tạo… nghĩ ra cái chưa ai nghĩ đến trước đây, hoặc ít nhất là chưa ai hiểu được sâu sắc như bạn trước đây. Thử ý tưởng mới thường xuyên. 10 ý tưởng mới thì sẽ có ít nhất là 1 ý tưởng thành công.

11. Thành thật và yêu người. Người làm kinh doanh mà láu cá và chỉ biết lợi dụng người, thì chỉ có thể là small-time player (dân chơi nhỏ) cả đời.

12. Kiên nhẫn, không bỏ cuộc. Hư thì chỉnh sửa. Cụt đường thì chuyển hướng. Nhưng luôn luôn tiến bước mỗi ngày. Và bạn có đến 99.99% là sẽ thành công.

Chúc các bạn một ngày thành công.

Mến,

Hoành

© copyright 2013
Trần Đình Hoành
Permitted for non-commercial use
www.dotchuoinon.com