Chào các bạn,

Trời chập tối, đi ngoài đường nghe tiếng hát từ trong nhà thầy Nhúp giáo viên cấp I vọng ra, nhìn vào nhà thấy các em đang tập múa, mình thắc mắc không biết các em tập múa nhân dịp lễ gì của Buôn Làng vì ngày hai mươi tháng Mười một còn xa?! Thắc mắc nên mình vào. Và khi vào nhà thấy ngoài mười lăm em gái học cấp I và cấp II, còn có bố Trai là già Làng của thôn Năm, cùng với bố Luôn, bố Gươm, bố Jan và thầy giáo Kêu cũng là giáo viên cấp I.

Mình hỏi các em tập văn nghệ mừng ngày Hiến chương nhà giáo VN phải không? Các em cười không nói. Các em cười và không nói mình cũng không lạ, vì đó cũng là bản sắc văn hóa của anh em Buôn Làng. Anh em Buôn Làng không có văn hóa chung chung. Chẳng hạn các em đang chơi một nhóm đông, mình thấy nhà dơ, muốn các em quét phải nói đích danh em nào quét mới được, còn nói chung chung nhà sẽ không được quét.

Mình quay qua hỏi bố Trai và được bố Trai cho biết các em tập văn nghệ để mừng ngày hội lúa mới của Buôn Làng. Đây là lần đầu tiên xã Ea Yiêng được tổ chức, sẽ luân phiên mỗi năm một thôn, năm nay bắt đầu từ thôn Năm. Lâu lắm rồi bây giờ được tổ chức cũng là dịp để con cháu biết về bản sắc văn hóa, về phong tục tập quán của anh em đồng bào Sêđăng của mình nên anh em Buôn Làng mình vui lắm. Mình hỏi:

– “Chính vì vậy hôm nay có bố Trai, già Làng của thôn Năm ở đây, đúng không?”

Các bố nhìn bố Trai cười và bố Luôn nói:

– “Lễ hội mừng ngày lúa mới được tính vào tháng Chín Âm lịch. Về ngày, bố Luôn không nhớ, hình như tùy mình sắp xếp. Xã cho tổ chức vào tháng này rất đúng với truyền thống đồng bào mình. Về ngày này giống như ngày Tết Nguyên đán của người Kinh. Trong ngày mừng lúa mới, anh em Buôn Làng nhà nào cũng nấu một nồi cơm lúa mới thật to, đợi bà con Buôn Làng đến dùng cơm nhà mình. Vì tin rằng trong ngày này nhà nào được nhiều người đến dùng cơm, nhà đó được Yàng chúc phúc nhiều. Vì vậy anh em Buôn Làng mỗi người cố gắng đến nhà nhau dùng một chút cơm lúa mới, để mọi nhà trong Buôn Làng mình đều được chúc phúc. Hôm đó Yăh nhớ đến hể?”

Mình hỏi trong ngày đó thường dùng cơm với loại thức ăn gì? Thầy Kêu nói:

– “Theo truyền thống, ngày hôm đó anh em Buôn Làng thường dùng cơm với thịt rừng, do người nhà đi săn bắt được và uống rượu cần.”

Nhắc đến rượu cần, bố Gươm chỉ bố Trai nói:

– “Bố Trai làm hai mươi lăm ché rượu cần ở nhà đó Yăh!”

Nghe nhắc đến mình cùng với rượu cần, bố Trai phân trần:

– “Số rượu cần đó làm để anh em Buôn Làng uống vào ngày mừng lúa mới tới đây. Số tiền làm rượu cần do xã cho. Xã cho Buôn Làng ba triệu đồng để mừng ngày hội lúa mới. Mình rất vui vì xã bắt đầu củng cố lại ngày hội truyền thống mừng ngày lúa mới cho anh em Buôn Làng, để con cháu mình tự hào dân tộc mình cũng có ngày hội, ngày tết!”

Matta Xuân Lành