Chào các bạn,
Rất nhiều người trong số chúng ta đã rất nhiều kinh nghiệm về đủ các bài học đắc nhân tâm, sống sao cho hạnh phúc, làm sao cho người yêu ta, v.v… và đều có kinh nhiệm là các bài học đó nghe rất hay, nhưng khi đụng chuyện chúng chẳng giúp gì được mấy—kiêu căng thì ta vẫn kiêu căng, stress thì vẫn stress, tự ái thì vẫn tự ái, nhỏ mọn thì vẫn nhỏ mọn, hồi hộp thì vẫn hồi hộp, lo sợ thì vẫn lo sợ…
Nếu bạn đã có nhiều kinh nghiệm như vậy, thì bài này là bài đặc biệt dành riêng cho bạn.
Tại sao bao nhiêu sách vở ngoài kia chẳng giúp ta được gì mấy? Cùng lắm chỉ là biết cách xã giao lúc bình thường, nhưng hoàn toàn chẳng giúp được gì trong chiều sâu tâm hồn của ta cả? Và sau mấy mươi năm đọc và cố thực hành những thứ đó, ta chỉ thấy ta hơn được lúc còn teen khoảng chỉ một chút kinh nghiệm về bắt tay, chào hỏi, nói chuyện, nhưng bên trong thì hầu như chẳng có gì thay đổi?
Lý do là đại đa số các sách vở đó chỉ nói về hành vi bên ngoài, mà chẳng bao giờ đòi hỏi ta luyện tâm chất bên trong của ta, chẳng bao giờ đòi hỏi ta phải thay đỏi rốt ráo thái độ và cá tính từ trong tâm ta. Học bên ngoài thực ra cũng có ảnh hưởng một chút bên trong, nhưng chỉ là một chút, chẳng nghĩa lý gì mấy. Và đương nhiên là bài học bên ngoài thì chỉ có tác dụng bên ngoài, nhưng khi phải dùng đến nội lực bên trong thì ta mới thấy là ta không có đủ nội lực.
Muốn học thì trước hết ta phải tìm đúng thầy mà học. Các bạn, nếu trước mắt ta có thầy hạng nhất, thì đừng học thầy hạng hai, hạng ba, hay hạng… 100. Thế giới hiện thời có 3 người thầy hạng nhất: Thích Ca, Giêsu và Muhammad. Mỗi người đã có mặt hơn 2 ngàn năm, mà cho đến giờ này vẫn có hàng tỉ người đọc các lời dạy của các vị hàng ngày. Các thầy khác của thế giới, mới chết khoảng 3 năm là không ai còn biết đến tên! Trò giỏi cũng là nhờ có thầy giỏi. Cho nên, trong các vấn đề về chiều sâu con tim, chúng ta nên học một trong ba vị thầy nầy. Học trực tiếp từ lời các vị đã được ghi lại trong kinh sách, chứ không qua diễn giải của một thầy khác.
Và cả ba vị này mỗi người thực ra chỉ dạy có vài điểm cốt yếu, và trong vài điểm đó ta có thể thu lại còn chỉ một điểm duy nhất: Khiêm tốn, khiếm tốn đến mức tận cùng, đến mức “không tôi”, đến mức không còn cái tôi của ta nữa.
Và đây là vấn đề của tất cả các “thầy” khác của thế giới. Mọi “thầy” khác đều lấy cái tôi của ta làm căn bản: Học để làm cho người ta yêu mình (đó gọi là Đắc Nhân Tâm), học để mình được nhiều tiền, nhiều địa vị, nhiều thành công trong đời.
Nhưng tại sao có sự khác biệt giữa “không tôi” của các vị đệ nhất sư phụ và “cái tôi” của các vị “thầy” khác?
Thưa, vì (1) đa số các vị thầy khác cũng chẳng bao giờ học “không tôi” và cái tôi của họ có lẽ cũng rất lớn, (2) và đa số học trò cũng muốn nghe học cách làm cho cái tôi của mình lớn lên, chẳng ai muốn nghe “không tôi”. Có cung có cầu, do đó ta có thị trường.
Nhưng, như nhiều người trong chúng ta đã có kinh nghiệm, học mấy loại “tôi” đó chẳng được gì cả. Thực sự là nếu bạn đang bán bánh mì mà muốn thành triệu phú thì đương nhiên là bạn sẽ làm được nhờ nhân xe bánh mì của mình lên nhiều lần. Công thức rất giản dị, chỉ cần tập trung vào kiếm tiền, kiếm tiền, kiếm tiền thì bạn sẽ thành triệu phú bánh mì. Chẳng cần phải học thầy nào hết. (Mình có ông chú trước kia đạp xích lô, sau này thành triệu phú xích lô chỉ nhờ mua xe xích lô rồi cho các người xích lô khác thuê, tăng số xe lên từ từ, chẳng phải học hành nghiên cứu tiếp thị lăng nhăng gì cả). Cho nên, các môn học ngoài da thực ra chẳng cần thiết một tí nào để bạn thành công thành triệu phú nếu đó là mục tiêu của bạn.
Nhưng dù là có thành triệu phú, thì bạn vẫn không có nội lực. Có máu ghen thì vẫn ghen quay quắt, có máu thù vặt thì vẫn nhỏ mọn trả thù cả 10 năm, tự ái vặt thì ai có chỉ trích một chút cũng ngủ không được, bị tình nhân bỏ thì vẫn bi thiết hay lồng lộn… Nội lực của bạn không tăng tí nào theo đồng tiền, danh tiếng hay chức vị bạn có. Vì thế, các sao âm nhạc và điện ảnh tự tử nhiều nhất, vì họ thành sao nhờ sắc đẹp, tài diễn xuất, hát hay… nhưng nội lực thì vẫn chẳng có, cho nên đụng chuyện là sụp.
Các bạn: Đây là bài học từ 3 vị đại sư của nhân loại. Bạn có muốn học hay không thì tùy bạn. Nhưng đây là bài học có sức mạnh rất lớn. Nó đủ sức giải thoát được ta khỏi vòng cương tỏa của mọi nhỏ mọn, ham hố, ganh tị, xung động… để đưa ta đến một tâm thanh tịnh an lạc mà các trường phái tâm linh gọi là Niết Bàn, gọi là “Trong Chúa” (in Christ), gọi là “Hợp Nhất Cùng Chúa là Một” (Be One With God).
Nhưng nó có cho chúng ta thành công trên đời như mọi người trẻ đều mong muốn không? Đương nhiên là một quả tim với nội lực rất mạnh sẽ mang cho bạn những thành công mà những người yếu nội lực hơn không thể nào đạt tới. Nhưng nó làm việc kiểu “ngược bình thường”:
1. “Không tôi” có nghĩa là một quả tim không ham hố gì cả, kể cả thành công.
2. Khi thực sự được “không tôi” thì nội lực mình rất mạnh, và lại giỏi hơn người thường rất nhiều vì đầu óc rất thông suốt, không bị tham sân si thất tình lục dục chi phối.
3. Và vì thế thành công cứ tìm đến mình, dù mình đã không ham muốn thành công ngay từ đầu.
Ví dụ: Dễ thấy nhất là nhiều vị đại sư “được” vua mời ra làm quốc sư lo việc nước. Người ta hay nói “được mời”, nhưng có lẽ là “bị mời” thì đúng hơn, vì đã đến mức thượng thừa rồi thì có lẽ ta thích tưới cây quét lá hơn là làm quốc sư.
Hoặc, bạn mình mới đắc cử tổng thống, hắn cứ kèo nài mình ra làm bộ trưởng giáo dục, nếu từ chối không giúp bạn lúc cần thì không được, đành phải làm bộ trưởng. Đó là bị làm. Thành công không mời mà đến.
Ở trên chúng ta nói là các vị “thầy” ngày nay chỉ chú trọng đến “tôi”, thế thì làm sao cái học “không tôi” của ba vị đại sư của nhân loại còn sống đến ngày nay được? Thưa, vì vẫn có rất nhiều người thực hành “không tôi”, nhưng chúng ta thường không biết đến họ, vì chỉ trong vòng bạn bè thân thiết thì biết nhau, ra ngoài họ chẳng bao giờ nói về “không tôi” với ai vì họ biết chẳng ai muốn nghe cả. Hơn nữa, vì họ không tôi nên họ chỉ âm thầm làm việc mà chẳng nói năng gì cả. Mặc dù số này rất thiểu số, năng lượng vĩ đại họ tạo ra đủ để giữ bài học “không tôi” sống mãi cho đến ngày nay.
Các bạn, “không tôi” là gì?
Là khiêm tốn đến mức cùng tận, đến mức không còn tôi, không còn gì để khiêm tốn.
Không kiêu căng, không tự ái, không ham hố, không giận dữ, không giành giật, không bức xúc, không ghen tương, không căng thẳng, không sợ hãi, không nao núng… không gì cả. Mức tận cùng là “không gì cả”.
Càng đến gần mức tận cùng “không gì cả” thì nội lực ta càng thâm hậu, càng ở xa mức đó nội lực ta càng yếu.
“Không gì cả” là mức “không tôi” của hàng Bồ tát, hay “không tôi” của người đã giao phó tất cả mình—tất cả cảm xúc, suy tư, ước muốn, hành động, quá khứ hiện tại tương lai của mình—vào tay Thượng đế (Chúa, Allah).
Nếu bạn thực tập con đường này nghiêm chỉnh, thì dù là chỉ mới một hai tuần và còn rất xa đích điểm cuối cùng, bạn đã có thể nhận ra ngay là nội lực của mình đã vững mạnh tăng tiến rất nhiều. Thực tập nghiêm chỉnh là sao? Là quyết tâm xóa bỏ “cái tôi” của ta, triệt để, hoàn toàn. Khiêm tốn triệt để, hoàn toàn. Nếu ta có quyết tâm đó, và bắt đầu suy tư và hành động với quyết tâm đó, thì chỉ trong một vài tuần là bạn đã có thể cảm nhận được mức gia tăng lớn lao của nội lực của mình, và bạn không cần ai thuyết phục thêm chút nào.
Chúc các bạn một ngày “không tôi”.
Mến,
Hoành
© copyright 2010
Trần Đình Hoành
Permitted for non-commercial use
www.dotchuoinon.com
Đọt Chuối Non 
Hi Thanh Nhàn,
Anh thấy như em nói vậy đó. Phải “có” rồi từ “có” đến “không” thì dễ hiểu hơn là chẳng có gì từ đầu. Nhưng đó là anh nói về số đông, trong một số trường hợp người ta không cần phải có trước. Như ba em bé Fatima, nhỏ xíu chẳng biết gì cả, nhưng sau khi gặp “Bà Đẹp” thì sống như ba vị thánh, hoàn toàn vô ngã, rất diệu kỳ.
A. Hoành
LikeLike
E có đọc 1 bài anh nói về việc luyện tâm, sẽ theo 2 giai đoạn:
– Làm cho cái “tôi” mạnh lên. Những người có cái tôi lớn thường dễ luyện tâm hơn.
– Sau đó, mới luyện cho cái “tôi” đến mức không còn cái tôi nữa.
Lúc đầu em vẫn chưa hiểu hết được ý đầu tiên. Sau đó, e nghĩ có phải việc làm cho cái tôi mạnh lên cũng đồng nghĩa với ý “con người ta chỉ bắt đầu đi đến không từ cái có, bắt đầu chịu khó luyện tập khi thấy mang cái tôi quá lớn trong mình rất khổ ải”
LikeLike
Bài này nói ra bằng lời với những người nhập môn như em thì khó, chẳng biết diễn đạt như thế nào.
Vậy, cách tốt nhất là thực hành và thực hành “không tôi”
Em cám ơn anh, rất nhiều.
LikeLike
Hi Phúc,
Cám ơn Phúc đã chia sẻ.
Ta có thể tạm chia “không tôi” ra thành hai thời kỳ tu tập:
1. Thời kỳ đầu là khúc giữa của phản hồi của Phúc.
2. Thời kỳ sau, đến mức thượng thừa, là đoạn đầu (Forrest Gump) và đoạn cuối (vô thường, vô ngã) của phản hồi của Phúc.
Đó là chia mức tiến bộ của đại đa số người thành hai thời kỳ. Nhưng nếu ta đặt đích điểm cuối cùng, thời kỳ hai, làm mục tiêu ngay lúc đầu (tức là tư duy vô thường vô ngã, và sống trong đời như Forrest Gump), thì ta sẽ bớt được vài chục năm khổ cực lạc đường.
Lối sống Forrest Gump chỉ nhắm vào hai điểm, cũng là hai điểm chính trong dòng thiền Lâm Tế của Nhật: (1) Khi làm việc gì thì tập trung hoàn toàn vào việc đó, và (2) yêu thương bao dung với mọi người.
Phúc khỏe nhé.
LikeLike
Theo như anh viết thì có lẽ như nhân vật Forrest Gump trong phim cùng tên là người điển hỉnh của …”không tôi” :D. Không đố kỵ, không tức giận, không hờn ghen, không oán than, không nghĩ xấu, đánh giá ai…Theo cuộc sống cứ chăm chỉ làm những gì cần làm thì làm, đã hứa thì giữ lời, …:D. Và rồi thành công hạnh phúc cuối cùng tự sẽ đến !
Cá nhân em cũng mới chỉ nghĩ “không tôi” thì tương tự như “don’t be selfish” (không tự ái, không kiêu căng, không ham hố, tính toán, không sợ hãi, không lo lắng…, nói chung là không đặt mình vào trọng tâm trong các tình huống xử thế). Tuy nhiên với “không tôi” thì không có nghĩa là không đam mê, không mơ ước, không mong thành công, …chỉ có là nhìn cái đam mê, mơ ước, thành công, hạnh phúc của tôi nó cũng ngang hàng với của bao người khác, cũng không thua kém người khác. Đam mê, và thành công của tôi làm buôn bán chứng khoán giỏi thì cũng như một người bán bánh dạo cừ…dù mức độ tiền kiếm được khác nhau, nổi tiếng khác nhau.
Còn cách anh giải thích ở trên thì em thấy nó gần giống với “Vô thường- mọi thứ là không” của Phật hơn (công danh, thành công…chỉ là hư ảo). Do đó “không tôi” em hiểu như một cách để tu tập mình đến gần với trạng thái thấy được Vô thường, Vô ngã chứ nó không hoàn toàn đạt đến nghĩa như vậy 🙂
Đấy là thiển nghĩ của em, nhờ anh cho ý kiến trao đổi 🙂 Chúc anh ngày mới tốt lành !
Phúc
LikeLike
Cảm ơn anh Basic. Thường thì phải nghi bất hoặc hay tri thiên mệnh. Nhưng mình nghĩ đó là vì đa số chúng ta cần sống lâu rồi mới sáng ra. Trong sách Thiền thỉnh thoảng có vài người rất trẻ, mười mấy tuổi, mà đã nắm được chân lý.
Chúc anh khỏe.
LikeLike
Chào anh Hoành,
“Không tôi” chỉ nên luyện tập ở tuổi “nghi bất hoặc” hoặc “tri thiên mệnh” phải không anh?.
Mình nên biết rất nhiều rồi sau đó sẽ quên dần đi, cũng như nên kiêu ngạo rồi sau đó khiêm tốn dần đến mức mình không còn thấy mình “ên” nữa mà thấy mình trong tất cả!
Vài lời chia sẻ và cám ơn anh rất nhiều về những bài viết của anh,
Trân trọng,
Basic
LikeLike
Em nhận ra một điều là với những người đang mới bắt đầu học thì vừa học vừa hành rất quan trọng. Luôn cố gắng áp dụng những điều này trong cuộc sống nhưng cần keep các discussion với những người giỏi hơn để điều chỉnh mình đi đúng hướng.
Cảm ơn anh.
E Hòa
LikeLike
Cám ơn anh nhé 🙂
LikeLike
Hi Thế Hòa,
Nói như Thế Hòa thì cũng đúng, nhưng đó là cho bậc thượng thừa. Bậc thượng thừa vẫn có thể làm tướng đánh trận hay doanh nhân nhưng chẳng ham gì cả. Làm việc vì mình làm tốt, như người chơi ghita vì chơi ghita tốt. Tự nhiên.
Việc cho người mới nhập môn thì dễ hơn là các thắc mắc triết lý đó: Em có cách nào để tập cho em không nổi giận bao giờ không? Đang giận ai thì có kế hoạch từ từ cho hết giận (và thân thiện lại) được không? Đừng kiêu căng trong cách nói chuyện hàng ngày không? Đừng phê phán mọi người khi buôn dưa lê không?
Hãy bắt đầu với những kỹ luật căn bản đó, hàng ngày, mỗi phút trong ngày, triệt để.
Rôi từ từ mình sẽ hiểu hết chiều sâu của chân lý. Đừng để các thắc mắc làm mình ngồi đó thắc mắc hoài mà không bắt đầu thực hành. Em sẽ không trả lời được mọi thắc mắc. Chỉ có cách thực hành là cách trả lời từ từ, theo mức độ tiến bộ của mình.
Em khỏe nhé.
LikeLiked by 2 people
Cám ơn a Hoành nhiều về bài viết này ạ. 🙂
Nhưng anh ơi, em thật sự chưa hiểu lắm về bài học Không tôi này ạ.
[“Không tôi” có nghĩa là một quả tim không ham hố gì cả, kể cả thành công].
Tức là Không tôi, nghĩa là mình cũng không mong sau này mình thành 1 doanh nhân thành công để giúp đời, không ham mình sẽ trở thành 1 người tích cực để có thể giúp người khác tư duy tích cực như mình.
Không tôi, hoàn toàn tĩnh lặng, nghĩa là mình cũng chẳng cần có ngọn lửa khát khao làm gì đó trong lòng mình hả anh?
Em cũng biết có một người hiểu nhầm về chữ Không gì cả này nên mong anh hồi âm ạ.
Anh và cả nhà vui nhé 🙂
LikeLike
Hi Khánh Hòa,
Anh quên không nói đến việc “anxiety luôn luôn có trong ta”. Đúng như vậy, nhưng nội lực ta càng thâm hậu thì anxiety càng ít đi. Và với các bậc thượng thừa thi đương nhiên là không còn anxiety nữa. Điều này rất dễ thấy, khi nội lực ta gia tăng có một số chuyện trước kia làm ta anxious thì bây giờ chẳng làm ta anxious tí nào. Nội lực càng tăng số chuyện có thể làm ta anxious càng giảm, rất dễ trông thấy.
Anxiety chẳng tốt như người ta nói có loại anxiety “tốt”. Đó là tâm xung động. Dĩ nhiên nếu người nội lực còn thấp thì vẫn cần anxiety thúc mình đi. Đó là necessary evil lúc đó hơn là “tốt”.
Mục đích của luyện tâm là hoàn toàn tĩnh lặng.
LikeLiked by 1 person
Hi Khánh Hòa,
Người đã đạt được kỹ luật tâm đến mức thượng thừa chẳng cần cái gì, như là lo lắng hay stress, thúc mình cả. Thấy việc cần phải làm thì làm, vì chẳng có cái gì, như là cái lười, có thể cản mình được. Cũng như vật bay ngoài không gian, không cần có gì đẩy vẫn có thể bay vô tận, vì chẳng có không khí cản đường.
Em khỏe nhé.
LikeLiked by 1 person
Cảm ơn anh Hoành.
Anxiety dường như lúc nào cũng thường trực trong mỗi con người chúng ta kể cả người theo đạo Phật hay Thiên Chúa. Em cảm thấy đa phần chúng ta vẫn phân biệt tôi – họ, thành công – thất bại, bạn -thù…cho nên khi thấy kẻ thù thì có nghĩa là mình căm ghét chúng, thái độ đó là bình thường, hay người yêu môi trường thấy kẻ xả rác thì không thích, cho là thiếu ý thức vv…
Một ý nữa là khi mình có những mục tiêu ngắn hạn phải vượt qua và hay lo lắng. Một chút lo lắng có thể là giúp mình vượt khó khăn tốt hơn, vậy nếu không Tôi, không còn lo lắng thì cái gì sẽ là động lực để mình cố gắng? (Em hiểu cố gắng theo nghĩa tích cực, nghĩa là cố gắng để đạt kết quả tốt nhất trong khả năng của mình, không cố gắng là cứ để “mặc số phận” hay để ông Trời định đoạt. E hiểu cái sau nghĩa là thiếu động lực, thiếu trách nhiệm với chính mình).
Anh Hoành khỏe nhé.
E Hòa
LikeLike