Chào các bạn,

Mọi đôi mắt trên thế giới đang dồn về Nam Phi, không chỉ vì bóng đá, mà còn vì đó là một hiện tượng huynh đệ thân ái có lẽ là lớn nhất lịch sử Phi Châu và rất lớn cho thế giới. Đây là lần đầu tiên World Cup diễn ra tại Phi Châu, cơ hội lớn cho các nước Phi Châu hãnh diện và đoàn kết trong tình huynh đệ; và lần đầu tiên một quốc gia da đen làm chủ nhà, tỏ tình bình đẳng chủng tộc trên thế giới.

World Cup là hiện tượng thể thao lớn nhất thế giới cho chỉ một môn thể thao. Nếu tính về số người theo dõi, World Cup chỉ nhỏ hơn Olympics, nhưng Olympics là cho tất cả mọi môn thể thao, World Cup chỉ có bóng đá.

Thể thao mang thế giới lại gần nhau. Dù là thỉnh thoảng có tí hục hặc trên sân cỏ, tinh thần huynh đệ vẫn luôn luôn rất rõ, các cầu thủ dù thắng thua vẫn tỏ lộ tình đồng nghiệp, và khán giả thì yêu và kính phục mọi người dù ai thắng ai thua. Mọi con tim của thế giới như gần lại nhau hơn trong mùa World Cup.

Nhân dịp này chúng ta hãy ôn lại vài tinh yếu của World Cup, để mang vào cuộc sống của ta:

1. Teamwork

Từ teamwork chúng ta dịch là “làm việc đội”. Đội khác với nhóm. 12 người ngoài đường đứng xem một vụ đụng xe là một nhóm, 11 cầu thủ trên sân bóng là một đội. Đội là một “con người” mới (entity) do 11 cầu thủ kia họp lại mà thành, cũng như 2 mắt +1 tai + 1 miệng + 1 mũi + 2 tay + 2 chân +1 bộ óc (tổng cộng 11) = 1 người.

Cho nên trong một đội:

• Hoàn toàn không có suy nghĩ, mục tiêu, và quyết định riêng khác với suy nghĩ, mục tiêu và quyết định của đội–như là toàn cơ thể quyết định đi đường vòng, nhưng chân trái quyết định là mình sẽ đi đường thẳng.

Khi bàn thảo và động não, mỗi người trong đội đóng góp ‎ kiến riêng của mình. Khi đội trưởng đã làm quyết định, đó là quyết định của đội và mọi đội viên hăng hái thi hành, dù đó là quyết định khác mới suy nghĩ riêng của mình lúc đầu. Khi quyết định của đội đã có, mọi tư tưởng riêng nên bị xóa ra khỏi tư duy của mình.

• Không có chuyện làm việc bằng cách đi đường riêng khác với đường của đội–như là mọi bộ phận đang rẽ trái, chỉ có cánh tay mặt nhất định rẽ mặt.

Khi đội thực hiện kế hoạch của đội, mọi đội viên làm theo kế hoạch của đội và không làm theo kế hoạch của riêng mình.

• Không có chuyện các bộ phận chỏi nhau hay hiềm khích nhau vì bất kỳ lý do gì, như là tay trái cản trở hay phàn nàn tay phải.

Các vấn đề riêng (như hai cậu thích một cô, chẳng hạn) không thể để bị ảnh hưởng đến tinh thần đồng đội. Nếu có thể ảnh hưởng, một người sẽ phải chuyển ra khỏi đội.

• Chỉ cần một bộ phận không hòa hợp là cả cơ thể không hoạt động được, như là một cánh tay cứ bịt mắt, bịt tai, kéo chân, hay níu cánh tay kia.

Chỉ cần một đội viên không có tinh thần đồng đội là cả đội bị hỏng, đội viên đó phải được chuyển ra khỏi đội.

Nói tóm lại, trong một đội chỉ có một mục tiêu, một kế hoạch, và tất cả mọi đội viên phải làm việc khắng khít hòa hợp với nhau để đạt kế hoạch, đạt mục tiêu. Không có ngoại lệ.

Mia Hamm, tiền vệ đội bóng đá nữ của Mỹ thắng huy chương vàng Olympic 2004, và là người đá vào lưới trong các trận bóng quốc tế nhiều nhất trong lịch sử bóng đá, hơn cả huyền thoại bóng đá Pelé, nói: “Tôi là đội viên của một đội, tôi tin cậy vào đội, tôi tôn trọng đội và hy sinh cho đội, bởi vì đội, chứ không phải cá nhân, là người vô địch tối hậu.” (I am a member of a team, and I rely on the team, I defer to it and sacrifice for it, because the team, not the individual, is the ultimate champion).

Đây là điều căn bản rất quan trọng cho việc phát triển Việt Nam, bởi vì teamwork là một kỹ năng mà người Việt cực kỳ yếu trong thời bình (ngoại trừ thời chiến chống ngoại xâm). Nếu chúng ta không trở thành tuyệt diệu trong vấn đề teamwork, chúng ta sẽ tiếp tục nghèo đói một nghìn năm nữa. Chắc chắn là thế.

Và muốn giỏi teamwork, chúng ta phải thực tập làm việc team: Chơi các môn thể thao đòi hỏi phối hợp đội, như bóng đá, bóng chuyền, bóng rổ; tham dự các nhóm sinh hoạt sinh viên, sinh hoạt cộng đồng, sinh hoạt từ thiện, v.v…

2. Phản biện

Tất cả chúng ta đều biết, bóng đá sẽ chết nếu chỉ có một đội. Cần ít nhất là hai đội đấu với nhau để bóng đá hiện hữu. Tuy nhiên các đội bóng sẽ chỉ làm nhiệm vụ đá bóng tốt nếu họ có, và tuân thủ, 2 điều kiện chung:

• Tình huynh đệ bóng đá, với mục đích chung. Các đội đá bóng với nhau, trong tình huynh đệ, nhằm mục đích chung là xây dựng nghệ thuật bóng đá. Các đội đấu bóng, nhưng không đánh nhau hay triệt tiêu nhau. Dù ai cũng muốn thắng, nhưng thắng hay thua gì thì cũng tốt, vì khán giả và thể thao bóng đá luôn luôn thắng dù ai thắng ai thua.

• Tuân theo luật lệ bóng đá. Điểm này chỉ là hệ luận của điểm “tình huynh đệ bóng đá” nói trên. Nếu các teams không có tình huynh đệ với nhau, luật lệ cũng chẳng làm gì được, vì chẳng ai tuân luật.

Trong việc quản l‎ý các vấn đề khác của quốc gia cũng thế. Nếu chỉ có một công ty làm chủ hết mọi tiệm phở trong thành phố, các tiệm phở đó sẽ có giá cắt cổ và phở thì nuốt không trôi. Nếu chỉ có một công ty taxi trong thành phố, giá taxi sẽ cắt cổ đến mức rất ít người có đủ tiền để đi, và hành khách có thể phải thỉnh thoảng xuống phụ đẩy taxi.

Cạnh tranh là yếu tố cần thiết cho tiến bộ. Các công ty tiến bộ nhờ cạnh tranh với các công ty khác. Nhưng trong các vấn đề quản lý của các tổ chức nhà nước (từ cấp thôn xã lên đến cấp quốc gia), nhà nước không có công ty để cạnh tranh, cho nên phản biện là việc cần thiết để tạo động não cho nhà nước.

Vì vậy, chúng ta cần có những cơ chế để phát triển phản biện và động não cho những vấn đề thuộc lãnh vực nhà nước. Và ta cần 2 điều cho những cơ chế đó hoạt động:

• Tình huynh đệ để cùng phát triển làng xóm, thành phố, quốc gia.

• Tuân thủ luật lệ chung về ngôn luận và phản biện.

Nếu chúng ta không có được một văn hóa phản biện dồi dào lành mạnh, chúng ta sẽ cứ dốt mãi.

Xem bóng đá rất thích, nhất là khi có vài người bạn vừa xem vừa hò hét cổ vũ và bình luận với nhau. Và bóng đá còn cho chúng ta những bài học rất căn bản về quản lý. Các bạn nên nhớ, quản lý các đội World Cup là quản lý những tổ chức hàng đầu thế giới, không phải là việc tầm thường. Đó là quản lý đỉnh cao chúng ta nên học, tốt hơn là đọc mấy quyển sách trong trường rất nhiều. Vừa xem đấu, vừa ngẫm nghĩ về các vấn đề quản lý cho chính ta và cho đất nước ta, vậy thì thời gian xem bóng ở nhà có thể tạm xem là thời gian làm việc cho cơ quan (bù lại các giờ vào cơ quan ngủ gật). 🙂

Chúc các bạn một ngày vui.

Mến,

Hoành

© copyright 2010
Trần Đình Hoành
Permitted for non-commercial use
www.dotchuoinon.com