Chào các bạn,

Có câu tục ngữ “Quen sợ dạ. lạ sợ áo quần.” Ý nói, chưa quen nhau thì sợ nhau bằng hình thức bên ngoài – cách ăn mặc sang hay hèn, đứng đắn hay côn đồ. Còn khi đã quen rồi, thì biết nhau nhiều hơn, cái bên ngoài chẳng quan trọng nữa, nhưng lòng dạ bên trong thì quan trọng, mà lòng dạ thì chẳng biết được, rất khó lường. Mình muốn nói về đoạn “quen sợ dạ” này.

Các bạn có biết ai phản bội bạn thì bạn bị thiệt hại nhiều nhất không? Đó là người thân cận mình nhất – anh chị em mình, vợ chồng mình, bạn thân của mình, partner của mình… Những người thân cận mình mà phản mình thì mình chỉ có chết, vì họ biết mình rất nhiều, biết điểm mạnh và điểm yếu của mình, đánh là đúng vào tử huyệt. Mà lòng dạ con người thì rất khó lường, như Chúa Giêsu bị đệ tử là Judah bán cho quân Do Thái bắt để xử tử, tổng thống Ngô Đình Diệm của VNCH bị các tướng lãnh đàn em thân cận của mình lật đổ và ám sát, như những cặp vợ chồng đánh nhau ì đùng dữ dội trước tòa khi ly dị…

Những điều này cũng là chuyện bình thường, ai cũng hiểu. Nhưng có một điểm mà hầu như rất nhiều người chẳng hiểu gì cả. Đó là: Khi mới gặp nhau, chưa biết nhau thì người ta tôn trọng và ứng xử tử tế với nhau, nhưng khi đã thân nhau va biết nhau rồi, thì người ta coi thường nhau, ganh tị nhau, tranh chấp nhau, phản bội nhau, lạm dụng nhau, đâm sau lưng nhau… Nghĩa là, khi đã quen rồi thì bụng dạ trở thành đáng sợ cho nhau.

Điều này rất dễ thấy. Dễ thấy nhất là trong đời sống vợ chồng. Khi mới yêu nhau thì quả ấu cũng tròn, chiều chuộng nhau hết sức và rất tôn trọng nhau. Lấy nhau về là từ từ trở thanh coi thường nhau, bắt đâu áp lực nhau, lạm dụng nhau, mất lễ nghĩa với nhau, dối gạt nhau… Thế cho nên cố nhân mới dạy vợ chồng nên “tương kính như tân,” kính trọng nhau như hồi mới gặp.

Bạn bè cũng thế. Bạn bè mới quen nhau thì tử tế và tương kính nhau. Nhưng khi đã thành thân rồi thì bắt đầu coi thường nhau, thường nói những câu hạ bệ nhau (Chỉ là nói giỡn thôi mà. Phân tâm học nói: “Chẳng có câu nào là nói giỡn. Mọi câu nói đều là sự thật trong lòng người nói.”) Bạn bè thường ít khen nhau và thường nói chuyện kiểu đè nhau xuống.

Người bán hàng. Những người bán hàng, mới gặp nhau thì họ rất niềm nở và bán hàng tốt giá rẻ cho mình. Khi mình thành quen họ rồi, họ bắt đầu chặt chém vì thấy mình hay đến mua mà chẳng quan tâm gì đến giá cả và chất lượng nữa, vì mình đã tin tưởng vào họ.

Những người bán hàng như thế rất là stupid, vì họ cả đời chẳng có đồng minh, cho nên họ buôn bán lắt nhắt lặt vặt cả đời, không ngóc đầu lên được. Các khách hàng thường xuyên của bạn là những người quan trọng nhất cho kinh doanh của bạn, vì họ thường giới thiệu nhiều người đến mua hàng của bạn. Đó là đạo quân tiếp thị cực kì hữu hiệu của bạn, mà bạn chẳng tốn đồng xu nào. Không biết ứng xử tử tế và tôn trọng những khách hàng quen thuộc của mình, thì bạn đơn giản là cực kì dốt trong thế giới kinh doanh.

Vài ví dụ như thế để bạn thấy đa số người ở đời không ứng xử tốt với người gần mình, và đó là cách sống rất dốt.

Những người gần gũi bạn là những người quan trọng nhất cho bạn. Phải biết quý mến họ. Ví dụ, vợ chồng. Thường là chẳng ai trung thành với bạn bằng vợ/chồng của bạn. Vậy thì cần ứng xử rất tốt với nhau để giữ đồng minh tốt của mình. Nếu bạn sống thiếu tương kính bạn sẽ mất đồng minh số một của mình.

Bạn bè thân thiết cũng vậy. Bạn bè thì cần tin tưởng nhau, tử tế với nhau và nâng nhau lên. Người ta thường nói “Giảu nhờ bạn, sang nhờ vợ.” Các lãnh đạo chính trị hay kinh tế, thường đưa các bạn bè đã thân thiết với mình cả đời, vào làm trong nhóm quản lý cùng với mình. Như tổng thống mới đắc cử, mời bạn bè vào nắm các ghế bộ trưởng trong chính phủ. Các tổng giám đố các công ty lớn cũng thường mời các bạn bè thân thiết của mình vào làm việc trong team lãnh đạo. Tại sao? Vì những người đã thân thiết nhau và tin nhau, thì sẽ tụ lại thành team vô dịch.

Bạn thân của bạn không phải là người để bạn ganh tị và đâm sau lưng. Sống như thé bạn sẽ không có đồng minh cả đời.

Những người dốt thì thường lạm dụng người thân cận mình – kiểu như bạn bè mượn tiền nhau mà chẳng hề trả nợ. Người thông thái giữ lễ nghĩa, tương kính, và thân tình với những người thân cận mình để giữ những mối liên hệ thân tình đó cả đời. Thế cho nên người thông thái đi đâu cũng có bạn và làm việc gì cũng có người hỗ trợ. Không thành công sao được.

Các bạn thấy, ở đời ai khôn ngoan (khôn + ngoan) thì biết cách sống để thành công. Người stupid thì những nguyên tắc sống thành công cực kì căn bản và cực kì dễ hiểu cũng không làm được Mình thực sự không thể hiểu được tại sao những cách sống giản dị, dễ hiểu và rất tự nhiên như thế mà rất nhiều người không làm được, nghĩa là sao? Không phải là họ không hiểu. Nhưng vì lý do gì đó họ “don’t give a damn.”

Các bạn, ít ra chúng ta cần dùng cái đầu để suy nghĩ một chút về cách sống sao cho hiệu quả.

Chúc các bạn thành công trong đời.

Mến,

Hoành

© copyright 2023
Trần Đình Hoành
Permitted for non-commercial use
www.dotchuoinon.com