Sáng ngày 13/6/2015, đại diện báo Tiền Phong về Buôn Cháy trao quà cho Y Đô Ry, cậu bé mắc bệnh hiểm nghèo nhưng rất hiếu học, học giỏi dù gia cảnh hết sức khó khăn. Câu chuyện trên căn nhà sàn cho thấy không chỉ nghèo khó, mà 6 anh chị em mồ côi này còn phải đối mặt với những nỗi kỳ thị tủi buồn …

>> Một học sinh mồ côi hiếu học cần giúp đỡ

Buôn Cháy ( xã Ea Mroh, huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk) cách thành phố Buôn Ma Thuột gần 50km, nửa thế kỷ trước là vùng căn cứ cách mạng. Cái tên “Cháy” của buôn có từ khi bom đạn chiến tranh thiêu rụi các buôn làng nơi này. Năm 1986, Tiểu đoàn 303 Anh hùng đã khai hoang, xẻ gỗ làm lại cho đồng bào 66 căn nhà sàn dài theo đúng bản sắc văn hóa Ê Đê. Ngôi nhà sàn gỗ cũ kỹ mà 6 anh chị em của Y Đô Ry đang sinh sống là 1 trong 66 căn nhà được bộ đội trao tặng.

Khi chúng tôi đến, nhà Y Đô Ry đã đông chật người biết tin tới cùng đón khách và mang nhiều quà đến cho cháu, gồm buôn trưởng, các cô giáo, cán bộ xã huyện và một số cộng tác viên yêu thích làm việc thiện.

Cuộc trò chuyện trên căn nhà sàn khiến chúng tôi nhận ra 6 đứa con mồ côi trong gia đình này đang phải đối mặt với với không chỉ nỗi khó nghèo, mà còn nhiều thử thách nghiệt ngã khác. Mẹ của Y Đô Ry-bà H’Ngach Rya sinh năm 1972, có 3 đời chồng. Chồng đầu tiên là đồng bào cùng buôn, có với bà 4 đứa con đầu thì… đi lấy vợ khác. Chồng thứ hai người Kinh có với bà 1 con gái rồi cũng bỏ đi. Chồng thứ ba họ Hà, người Thái quê Nghệ An, cũng bỏ bà về quê sau khi bà sinh ra Y Đô Ry. Bà H’Ngach đơn thân, trải qua vô vàn cay đắng cực nhọc nuôi cả 6 đứa con. Sáu năm trước, thân nhân của bố Y Đô Ry từ Nghệ An gọi vào, cho bà biết chồng bà đã qua đời vì một chứng bệnh hiểm nghèo, khuyên bà nên đi xét nghiệm để xem ông ấy có lây bệnh cho vợ con hay không.

H’Minh Rya (Sn 1992), chị gái cả của Y Đô Ry bắt chồng sớm, chồng ở rể. Anh trai kế tên Y Cư Rya (Sn 1994) cũng đã đi ở rể bên nhà vợ, nhưng thường về đưa mẹ và em Y Đô Ry đi khám bệnh, lấy thuốc điều trị miễn phí ở bệnh viện tỉnh. Năm 2014, khi bà H’Ngach qua đời, cái tin bà mắc bệnh truyền nhiễm lan ra, không chỉ khiến chồng chị H’Minh hoảng sợ bỏ vợ con ra đi, mà cả nhà vợ Y Cư cũng nhất quyết không cho Y Cư bồng con, lại còn đuổi con rể về nơi cũ. Cô con gái thứ ba lưu lạc vào phương Nam làm công nhân, cực khổ mấy cũng cam chịu, thường ráng tăng ca để gom góp tiền hàng tháng gửi về giúp đỡ gia đình. Cậu con trai thứ tư không biết chữ, ngày ngày theo anh chị đi làm thuê. Chỉ còn có 2 đứa bé nhất trong nhà, là H’Căm Rya 11 tuổi và Y Đô Ry 9 tuổi được đến trường, bữa đói bữa no, xanh xao còi cọc.

Cô Lê Thị Nga chủ nhiệm 2 năm liền lớp Y Đô Ry, kể : Tôi chưa thấy em học sinh nào thèm khát được học tới mức như Y Đô Ry. Buổi đầu vào lớp một, đầu cháu hầu như không có tóc vì đầy chốc lở, bốc mùi, trước đó cháu lại chưa từng học mẫu giáo nên không biết chữ. Cô Nga cầm tay dạy Y Đô Ry tập viết hết 1 học kỳ, thì Y Đô Ry bắt đầu biết viết, đuổi kịp các bạn, rồi vươn lên học giỏi. Khi mẹ Y Đô Ry mất, kết quả bệnh lý của bà và Y Đô Ry được báo về trường, cả Ban giám hiệu thương xót, cô Nga dặn cả lớp : Bạn mắc một căn bệnh hiểm nghèo, các em phải thương bạn nhiều hơn ! Đồng thời, cô cũng thường xuyên nhắc Y Đô Ry không tham gia những trò chơi có thể ngã hoặc nguy hiểm, chảy máu như đuổi bắt, đá bóng, cá sấu lên bờ …Nhiều hôm em ấy đến lớp sốt cao tới 40 độ, bảo về nhất định không chịu, vừa ngửa mặt thở dốc vừa giơ tay xin phát biểu, nhìn thương đứt cả ruột- Cô Nga tâm sự.

Trao đổi với các cán bộ thôn, xã, huyện, chúng tôi đề nghị địa phương tăng cường các phương thức truyền thông về căn bệnh này, để đồng bào trong buôn làng hiểu rõ nó không dễ lây nhiễm qua những tiếp xúc thông thường, tránh những nỗi đau không đáng có như chuyện tan vỡ gia đình mà 2 anh chị của Y Đô Ry đã không may gánh chịu.

Quà của Ban Đại diện báo Tiền Phong khu vực Tây Nguyên trao cho Y Đô Ry lần này gồm nhiều sách truyện thiếu nhi, bánh kẹo, bút viết, một suất học bổng Đọt Chuối Non trị giá 3 triệu đồng mà nguồn tiền được chuyển từ giải thưởng Vành Khuyên của Diễn Đàn Nhà báo trẻ vừa trao cho loạt bài điều tra “Áp giải học sinh giữa sân trường” báo Tiền Phong đã đăng, và 2 triệu đồng do bà Vũ Thị Thúy Thu Hồng ủng hộ.

Bài : Hoàng Thiên Nga; Ảnh : Trần Can