Người dịch: Nguyễn Quỳnh Anh
Biên tập: Đào Thu Hằng

MỆNH LỆNH NĂNG LƯỢNG BẮT BUỘC: 
100% TÁI TẠO NGAY BÂY GIỜ 

 CHƯƠNG 4:  TĂNG TỐC (Phần 9)

4C. Những ưu tiên: Cơ cấu tự do trật tự kịp thời đối với nguồn cung cấp năng lượng có thể chấp nhận bởi xã hội (tiếp)

Đề cương phác thảo cơ bản cho quy định ưu tiên trong quy hoạch sử dụng đất công cộng

Tôi đã phát triển các phác thảo cơ bản đầu tiên cho một Đạo luật ưu tiên như vậy trong năm 2008. Phác thảo đã trở thành dự thảo luật cho nhóm Quốc hội của Đảng Dân chủ Xã hội (SPD), trong thời gian mà Andrea Ypsilanti, người lãnh đạo của họ, đang chờ vào ghế Chủ tịch của các Bộ trưởng của Hesse. Bà muốn thông qua dự luật này nhằm mục đích kích thích một “cơn đại hồng thủy đầu tư mới vào năng lượng tái tạo”, như bà giải thích.

Được bổ sung bằng một chương trình gồm 100 000 nhà máy đồng phát mini (mini-cogeneration), mà bản thân nó có thể thay thế hai nhà máy công suất 1000 MW quy mô lớn, luật này có thể nâng mức đóng góp của năng lượng tái tạo vào sản xuất năng lượng của bang Hesse từ 5% lên 60% chỉ trong vòng 5 năm. Tuy nhiên, dự luật này chưa bao giờ được thông qua do những trở ngại gây ra bởi sự chống đối của bốn nghị sĩ Đảng Dân chủ Xã hội, những người cố ngăn cản chính quyền Đảng Dân chủ Xã hội (SPD) nắm quyền ở Hesse. Vai trò tiên phong của dự luật này, với mục đích giới thiệu dứt điểm quá trình chuyển đổi năng lượng và đạt được cung cấp năng lượng dựa trên 100%  năng lượng tái tạo vào năm 2025, đã được hiểu rõ và dẫn đến những xung đột phân cực mạnh mẽ. Nếu như dự luật này đã được thông qua, như nhận xét của báo quốc dân khổ lớn của Đức, tờ Frankfurter Allgemeine Zeitung, thì “những kẻ mong ước ngăn cản đầu tư vào năng lượng tái tạo sẽ không còn cơ hội nào để làm vậy”. Thậm chí như vậy, những chiến dịch chống lại chủ trương chính trị này không thể ngăn được sự phổ cập ngày càng tăng của năng lượng tái tạo.

Mặc dù dự luật này xác định các khu vực mà nhà máy điện gió được hưởng quyền ưu tiên, dự luật ngăn chặn mọi sự loại trừ đối với các khu vực khác được thành lập (ngoại trừ những khu vực bảo tồn thiên nhiên). Những nhà máy điện gió tại các khu vực ưu tiên thông thường sẽ được cấp phép. Việc cấp phép cho việc lắp đặt ngoài khu vực ưu tiên sẽ được quyết định chỉ bởi sự tự chủ của chính quyền thành phố sở hữu đất nơi có nhà máy điện sẽ được xây dựng. Tuy nhiên, không một chính quyền thành phố tự trị nào có thể tuyên bố rằng chính nó là một khu vực loại trừ. Không còn hạn chế về độ cao hay kích thước của phạm vi ứng dụng rộng rãi của nhà máy – tất cả các quyết định phải được thực hiện trên cơ sở riêng biệt. Hơn nữa, các chính quyền thành phố tự trị có quyền, bằng các quy chế, ngăn cấm việc sử dụng các loại nhiên liệu đặc biệt trong tất cả hoặc một phần của thành phố, và quy định việc sử dụng có hiệu quả các hình thức cụ thể của năng lượng tái tạo, đặc biệt là cho các tòa nhà và cấu trúc lắp đặt khác. Khuôn khổ này gián tiếp buộc tất cả các thành phố chủ động tiến về phía trước, và chịu trách nhiệm liên đới về chuyển đổi năng lượng. Đồng thời điều này cung cấp cho từng chính quyền thành phố quyền độc lập để đưa ra quyết định của riêng mình, dân chủ hóa hiệu quả quá trình chuyển đổi năng lượng.

Để đảm bảo rằng những người ra quyết định tại thành phố hoàn thành nhiệm vụ của họ, và không phản ứng tùy tiện độc đoán với các sáng kiến đầu tư, trách nhiệm mà họ được trao sẽ dẫn dắt họ xác định những khu vực ưu tiên của thành phố, bao gồm sử dụng có hiệu quả năng lượng tái tạo trong những kế hoạch phát triển của họ như một phương tiện hỗ trợ nền kinh tế địa phương và thúc đẩy nguồn thu thuế của thành phố. Cùng với các tiện ích công cộng, thành phố cũng sẽ được khuyến khích để lấy lại quyền kiểm soát nguồn cung cấp điện. Việc cấp phép chắc chắn của các nhà máy mới phải được thực hiện phù hợp với các quy hoạch khoanh vùng được cấp phép bởi Hội đồng thành phố.

Tất cả những điều này phục vụ cho việc chỉ đạo sử dụng năng lượng tái tạo ở cấp độ  lớn nhất về số lượng của các nhà hoạt động tiềm năng, với tính lợi ích kinh tế lớn nhất cũng như cơ hội tốt và hiệu quả nhất để sử dụng sự kết hợp giữa những nguồn năng lượng tái tạo sẵn có ở mức độ khu vực và cho nhiều mục đích sử dụng. Điều này bao gồm trước hết là tách năng lượng tích tụ trong rác thải hữu cơ, ví dụ chỉ riêng sự kết hợp giữa quản lý rác thải và cung cấp năng lượng có thể đáp ứng đến 20% nhu cầu năng lượng và nhiệt lượng; việc sử dụng và xử lý rác thải nông nghiệp và cây trồng năng lượng cũng như sự tuần hoàn chất thải từ quá trình sản xuất năng lượng sinh học (ví dụ sinh khối khử khí từ nhà máy sản xuất khí sinh học, bánh bã dầu từ quá trình sản xuất dầu thực vật, bã quá trình sản xuất xăng sinh học), như làm thức ăn cho động vật hoặc phân bón cho các nông trại xung quanh thành phố. Tiếp đó là sản phẩm của sự kết hợp giữa năng lượng, nhiệt và làm mát trong những nhà máy đồng phát với ba chức năng/nhà máy nhiệt điện cấp hơi; tận dụng các năng lượng vốn có của năng lượng địa nhiệt bề mặt điều hoàn toàn có thể đáp ứng các nhu cầu điện và nhiệt của các tòa nhà; sự quản lý mạng lưới điện năng và nhiệt năng bởi các công ty cung cấp tiện ích công cộng dựa trên năng lực sản xuất và dự trữ dư thừa của các nhà điều hành tư nhân độc lập với thuế năng lượng tổng hợp và thuế nhiệt điện, điều mà khả năng lớn chỉ có thể có được với những cấu trúc phi tập trung và đem đến cho các công ty cung cấp tiện ích công cộng một lợi thế cạnh tranh tự nhiên. Một đặc điểm chung của tất cả các hoạt động này là chúng tránh phần lớn chi phí vận chuyển. Với bản chất tự nhiên của nó, chính sách về quy định này hoạt động tốt nhất ở cấp thành phố. Đây là cách duy nhất để tậndụng tất cả các cơ hội cho việc sử dụng hiệu quả năng lượng tái tạo.

Điều này cũng đã được khẳng định bởi bộ luật xây dựng mới của EU được thông qua tháng 3 năm 2010:  bộ luật chỉ định rằng tất cả các tòa nhà công cộng được xây dựng mới sau năm 2012 phải đáp ứng tiêu chuẩn không phát thải (zero-emissions), tất cả các tòa nhà được sửa chữa nâng cấp phải đáp ứng các tiêu chuẩn tối thiểu theo luật định cho việc sử dụng năng lượng tái tạo vào năm 2015, và từ năm 2020 đối với việc xây dựng tất cả các tòa nhà mới, không có ngoại lệ – một tiêu chuẩn chỉ có thể được đáp ứng bằng cách sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo của địa phương.

Tiềm năng cho việc sử dụng sáng tạo các khu vực

Một ví dụ về tầm quan trọng của tiềm năng mang lại bởi việc sử dụng sáng tạo các khu vực đã được đưa ra trong một bản ghi nhớ được công bố bởi EUROSOLAR. Bản ghi nhớ này coi xa lộ dài nhất của Đức, xa lộ A7, chạy dài 960 km dọc nước Đức từ Bắc vào Nam, như một “hành lang năng lượng” và đề xuất xây dựng dọc các đoạn của xa lộ phù hợp dành riêng cho năng lượng gió (khoảng 80% toàn bộ chiều dài) những nhà máy điện gió công suất 5 MW, cách nhau khoảng 780 – 900m. Làm như  vậy có thể cung cấp tổng cộng 1250 địa điểm phát điện, với tổng công suất là 6250 MW, đáp ứng 2.2% nhu cầu điện năng của nước Đức và đòi hỏi nguồn đầu tư 7.5 tỷ Euros.

Theo vị trí chính xác của chúng, những cánh quạt gió quay xung quanh một trục ở độ cao 100-130m. Những hệ thống này sẽ được lắp đặt tại các khu vực đã được sử dụng tập trung trước đó. Bằng cách tuyên bố dự án là một ưu tiên, tất cả các thủ tục cấp phép sẽ được tiến hành một cách trơn tru, đảm bảo đủ số lượng của những nhà đầu tư quyết tâm. Những lắp đặt tương tự có thể được thực hiện trên các xa lộ khác của Đức. Để có thể đáp ứng đủ 15% tổng nhu cầu năng lượng của nước Đức (mục tiêu chính thức của dự án DESERTEC, sử dụng những tiêu chuẩn như đối với xa lộ A7 và với chi phí hiện tại cho các nhà máy điện gió 5 MW, sẽ cần tổng vốn đầu tư 50 tỷ Euros. Vốn đầu tư cho việc kết nối với các lưới điện công sẽ tương đối thấp vì nhiều đường dây điện đã chạy song song với xa lộ.

Quan trọng nhất là dự án này có thể được bắt đầu ngay lập tức và sẽ có thể được hoàn thành trong chưa đầy ba năm. Năng lượng tạo ra bằng cách này có thể được sử dụng chủ yếu để sạc xe điện tại cây xăng dọc theo xa lộ. Các hành lang năng lượng gió cũng có thể được xây dựng dọc theo đường sắt, đặc biệt là dọc theo các đường chính và cao tốc, với lợi thế bổ sung là năng lượng tạo ra có thể được sử dụng trực tiếp cho đầu máy xe lửa. Phương pháp chỉ định rõ ràng các khu vực ưu tiên này cũng phù hợp với sản xuất năng lượng mặt trời: các mô-đun năng lượng mặt trời đặt ở hai phía bên cạnh của xa lộ, gắn trên những hàng rào cản tiếng ồn hoặc dọc theo các quãng rào chắn nơi xa lộ chỉ được che chắn một phần. Đối với những xa lộ đi qua gần khu dân cư, hoặc ngã tư chính chạy thẳng qua thị trấn, sẽ có những dự án thiết kế sử dụng đất đô thị. Không cần phải chuyển sang đất nông nghiệp để tăng diện tích đất có sẵn.

Một khi các cơ sở sản xuất điện dựa trên năng lượng tái tạo được mở rộng bên ngoài các khu vực ưu tiên, đồng thời năng lượng gió trở thành một thành phần không thể tách rời của kế hoạch sử dụng đất thành phố, và sản xuất năng lượng mặt trời của thiết kế xây dựng, thì sự phi tập trung hóa của cấu trúc cung cấp năng lượng chắc chắn sẽ tiếp diễn một cách không lay chuyển. Các hình thức sản xuất tích hợp, thân thiện với người sử dụng mở ra sức mạnh chức năng tổng hợp, và khiến cho những tính toán hiệu quả năng lượng dựa trên những lắp đặt đơn lẻ, độc lập trở nên thừa thãi. Cung cấp năng lượng bên ngoài các khu vực ưu tiên sẽ không còn bị tập trung về không gian, mà sẽ trở thành một phần của cảnh quan nông thôn và thành thị trong tương lai, với sản xuất trên diện rộng, nhu cầu truyền tải điện thấp, và chi phí vận chuyển giảm. Tựu chung lại, điều này nhấn mạnh những hệ quả sâu rộng của việc biến năng lượng tái tạo thành một ưu tiên trong quy hoạch và sử dụng đất đô thị.

Phạm vi mà biến đổi năng lượng bị hạn chế bởi những giới hạn cấm đoán tùy tiện cũng được thể hiện qua phạm vi mà những nhà máy điện gió “thay mới” (repowering) thua xa so với khả năng và mong đợi. “Thay mới” nghĩa là thay thế nhà máy điện gió công suất thấp bằng nhà máy công suất cao. Điều này giả định rằng những nhà máy điện gió cao hơn sẽ được cấp phép xây dựng. Tuy nhiên, vì việc cấp phép thường xuyên bị từ chối một cách áp đảo, kết quả phi lý là sự ngăn cản chính trị có chủ ý về việc sản xuất điện gió có hiệu quả kinh tế cao hơn. Điều này cho thấy nhiệm vụ quan trọng nhất hiện nay là phải sử dụng hết tiềm năng chính trị đang tồn tại.

Trừ khi quyền ưu tiên được trao cho các địa điểm cụ thể , cơ hội cho sản xuất phi tập trung sẽ bị giới hạn một cách độc đoán hoặc sẽ nhanh chóng bị mắc kẹt trong ma trận của các thủ tục quan liêu dai dẳng và tốn kém. Đây là một hình thức không thể chấp nhận được của chủ nghĩa gia trưởng trước thời kỳ dân chủ, gợi lại một kỷ nguyên của sự nuông chiều theo những bộ máy đã được thiết lập, trong đó những người có thẩm quyền trong chính phủ tiếp tục cho rằng họ có quyền lớn hơn trong việc ra quyết định về về địa điểm hơn là những nhà hoạch định ở thành phố với hiểu biết cụ thể về địa phương và trách nhiệm dân chủ đối với cộng đồng địa phương của mình.

(còn tiếp)

—

© 2014 copyright Verlag Antje Kunstmann GmbH

Permission granted for translating into Vietnamese and publishing solely on dotchuoinon.com for non-commercial purposes.

Bản quyền bản dịch:  dotchuoinon.com