Chào các bạn,
Có lẽ nhiều bạn quen thuộc với truyện Tách Trà, câu truyện đầu tiên trong 101 Truyện Thiền.
Nan-in, một thiền sư thời Minh Trị Thiên Hoàng (1868-1912), tiếp một giáo sư đại học đến để hỏi về Thiền.
Nan-in rót trà. Thiền sư rót đầy tách của giáo sư, và cứ tiếp tục rót.
Vị giáo sư nhìn trà tràn ra ngoài cho đến lúc ông không nhịn được nữa, “Tràn ra ngoài rồi, không thêm được nữa!”
“Như là tách trà này,” Nan-in nói, “ông đầy ý kiến và phỏng đoán. Làm sao tôi có thể chỉ Thiền cho ông nếu ông không đổ sạch tách của ông trước?”
Đây là câu truyện đầu tiên cho người học Thiền. Trước khi học Thiền, hay học bất kỳ môn gì, ta cũng phải gạt bỏ hết ý kiến, phỏng đoán, “hiểu biết” ta có về môn đó, rổi ta mới có thể học được. Các thầy dạy học đều biết, dạy người học trò không biết một chút gì về môn học thì dễ hơn dạy người đã biết một chút về nó. Dạy võ chẳng hạn, nếu ta dạy nhu thuật cho người không biết tí võ nào thì dễ hơn là dạy người đã học Tae Kwon Do hay Thiếu Lâm vài năm vì (1) thầy nói một đường (nhu thuật) trò hiểu một ngã (Thiếu Lâm), và (2) nhiều khi trò cho là thầy sai.
Trước khi học, thì phải loại bỏ mọi ý kiến, ước định, phỏng đoán, “hiểu biết”… trong đầu. Rồi sau đó mới học. Môn học nào cũng vậy.
Nhưng đối với Thiền, thì điều “làm trống tách trà” còn cực kỳ quan trọng hơn bất kỳ điều nào cả…
vì…
Khi ta loại bỏ được trong đầu ta mọi ý kiến, ước định, phỏng đoán, “hiểu biết”…, khi ta có một Tâm trí rỗng lặng, đó là lúc ta đã đạt được Thiền.
Bài học đầu tiên của Thiền cũng là bài học cuối cùng của Thiền. Và người học trò mới nhập môn nào mà làm được bài học đầu tiên 100% thì đạt được Thiền ngay lập tức, chẳng cần học thêm Thiền một ngày nào cả!
Ngày xưa mọi nghệ nhân của mọi nghệ thuật đều học Thiền–kiếm sĩ, võ sĩ, người pha trà, người cắm hoa, họa sĩ, nhà vua… Tại sao?
Tại vì
(1) Thiền cho họ trái tim tĩnh lặng để nhay cảm mới mọi người và mọi vật quanh họ, thấy được mọi sự quanh họ rất rõ ràng và sâu sắc, và
(2) Thiền cho họ trái tim rỗng lặng, chẳng có gì trong đó để cản trở cái nhìn và cảm xúc của họ.
Nhưng rỗng lặng thì rất khó, vì càng lớn tuổi ta càng học nhiều, càng biết nhiều, ta càng có nhiều thứ trong đầu. Làm sao để tất cả kiến thức và kinh nghiệm ta thu thập cả đời, rất sung túc cho đời sống của ta, không bao giờ có thể cản trở cái nhìn trong suốt và tĩnh lặng của ta về mọi người mọi vật quanh ta? Đây chính là tinh yếu của Thiền! Và là tinh yếu của đời sống trí tuệ thật sự!
Làm sao bạn là người Phật giáo thật sự, mà vẫn kính trọng lòng tin của người Hồi giáo, như chính bạn kính trọng lòng tin Phật giáo, và không chê thầm là người ta ngu?
Làm sao bạn là thạc sĩ tin học mà vẫn kính trọng tài năng nấu những món ăn tuyệt vời của Oshin của bạn như là bạn ngưỡng mộ tài năng tin học của bạn?
Làm sao bạn rất tự hào về văn hóa thâm trầm và sâu sắc của Phương Đông mà vẫn ngưỡng mộ văn hóa sinh động mạnh mẽ của Phương Tây?
Làm sao bạn ngồi trước computer với những phương trình kinh tế dài cả mấy trang mà vẫn ngưỡng mộ đôi chân của bác xích lô hay vòng lưng của chị nông dân khom khom cấy lúa cả ngày?
Làm sao bạn có thể gạt hết mọi kiến thức và thành quả của một tiến sĩ đã 40 tuổi để ngưỡng mộ một em bé 7 tuổi, vì “muốn được vào Nước Thiên Đàng thì hãy như trẻ thơ”?
…
Mỗi người chúng ta có rất nhiều kiến thức, ý kiến, phỏng định, thành quả… đầy đầu. Làm sao chúng vẫn luôn có đó cho đời sống hàng ngày của ta, mà như là không có đó, để chúng ta có thể nhìn đời với trái tim rỗng lặng và, do đó, trong suốt?
Làm sao tách trà của ta vẫn đầy để uống, nhưng lại vẫn như tách trống để nhận trà thêm trà mới?
Đầy là mà trống, trống mà là đầy (Bát Nhã Tâm Kinh).
Đó là nghệ thuật sống.
Chúc các bạn một ngày nghệ thuật.
Mến,
Hoành
© copyright 2011
Trần Đình Hoành
Permitted for non-commercial use
www.dotchuoinon.com
Đọt Chuối Non 
Hi anh,
Vâng, khi em có câu hỏi cần giải đáp em sẽ tìm bài phù hợp trên ĐCN để thảo luận, còn rất nhiều điều em cần học từ anh, và cần luyện tập, luyện tập để trở thành con người tốt hơn mỗi ngày!
LikeLike
Hi Tuấn Linh,
Comment trên ĐCN thì hay hơn, vì như thế thì mọi người cùng học được về một điều được thảo luận. Nhưng nếu em muốn email riêng cho anh cũng được.
LikeLike
Hi anh,
Anh giúp em rõ ràng hơn rồi, quả thực em còn quá lộn xộn trong đầu nên chưa thông sáng được con đường cần đi. Đúng như tiêu chí của bài này anh viết, điều quan trọng số 1 là đổ sạch tách trà, khi đó mới có thể tiếp nhận những nguồn nước mới một cách toàn vẹn nhất!
Em mới mua được quyển “Tư duy tích cực” anh viết, và em sẽ thực hiện theo những bài học của anh, đơn giản mà dễ hiểu hơn nhiều.
Trong các bài thực hành, chắc chắn em sẽ còn những chỗ chưa hiểu, mong được anh chỉ dẫn thêm! À, nếu em cần hỏi thì nên viết mail cho anh hay là comment trên ĐCN ạ?
Cám ơn anh rất nhiều!
LikeLike
Hi Tuấn Linh,
Em rất là lộn xộn trong đầu. Lạc hướng lung tung. Em cứ đọc Chuối bài Tư duy tích cực của anh ở cột bên trái ĐCN rồi theo đó mà tập từ từ thì em sẽ sáng ra từ từ.
Đừng suy nghĩ lung tung với các lời dạy làm người ta bối rối. Bài học tốt luôn luôn giản dị và dễ hiểu.
Em đã nói “Nhưng quả thực là khó thực hiện theo, nên chỉ 1 thời gian là em không làm được nữa”, thì tại sao em nói lên làm gì cho mọi người lộn xộn trong đầu. Chỉ nên nói điều mình thực sự biết. Không nên đổ rác ra đường bằng cách lảm nhảm điều mình không biết, để làm người khác bối rối theo mình. Bỏ tật lảm nhảm đó đi và có trách nhiệm hơn với lời nói của mình, nhất là khi mình nói trên một diễn đàn cho cả thế giới đọc.
Em nên ngưng nói và suy nghĩ lung tung, và nên thực hành các bài học mà em hiểu. Nếu em thực hành các bài học mà em không hiểu thì em không biết cách học.
Có rất nhiều “thầy” không hiểu gì cả, lảm nhảm lăng nhăng. Và có những học trò không hiểu gì cả, theo học những điều mà chính mình cũng không hiểu.
Học trò thông minh chỉ học điều thầy giải thích rõ ràng cho mình hiểu.
Thực hành, thực hành, thực hành, các bài học em hiểu.
LikeLike
Hi anh,
Ý của việc không định nghĩa là để tâm không trọng vào việc phán xét anh ạ, vì tất cả đều do xã hội định hình mà ra cả, ví như đối với người mù màu thì màu gì cũng như nhau cả, không thể cãi nhau với họ là đó là màu đỏ, không phải màu đen được. Theo ý em được phân tích thì đây là việc để tâm mình không chú trọng vào bề ngoài mà cảm nhận cái nội tâm, không nhìn mà là quan sát anh ạ. Hình như đây là phương pháp của Yoga thì phải. Nhưng quả thực là khó thực hiện theo, nên chỉ 1 thời gian là em không làm được nữa, cũng có thể do em chưa đủ độ kiên trì.
Có lẽ đó là cách để tập trung vào KHÔNG điều gì cả như anh nói, nhưng là một phương pháp khác và thời điểm này chưa phù hợp với em. Quả thực cách anh chỉ đơn giản mà dễ hiểu, dễ thực hiện hơn nhiều. Em sẽ thực tập theo cách anh chỉ, cám ơn anh rất nhiều!
À, nhân tiện cho em hỏi, anh có nghiên cứu về việc tác động của suy nghĩ tới môi trường xung quanh cũng như con người theo phương pháp khoa học chưa ạ? Vì chính người chỉ em cách đó có nói thêm vấn đề này với em và em thấy cực kỳ thú vị!
Có thể nói tất cả đều hướng tới một điều là làm thế nào để mỗi ngày mới ta trở thành con người tốt hơn ngày hôm qua, thật tuyệt vời khi có những người như anh chia sẻ cho mọi người những kiến thức này!
LikeLike
Hi Linh,
Anh không hiểu bài tập của em.
Nếu em nhìn con chim, em biết ngay đó là con chim, làm sao em có thể “không định nghĩa nó là con chim” được?
Hay em thấy màu xanh em biết nó là màu xanh, thấy màu đỏ em biết là màu đỏ, làm sao em có thể “không định nghĩa” nó là màu xanh hay đỏ được?
Nếu em muốn nhìn phong cảnh như Thiền sư, thì CHỈ NHÌN PHONG CẢNH, thế này: Đám mây này đang bay chầm chậm qua bầu trời rất trong, xanh và sáng. Cành thông này xanh tươi. Mặt hồ này thật tĩnh lặng. Chú chim này, hình như là thiên nga, đang bay trên mặt hồ. Có tiếng chim gì nghe như tiếng vịt trời…”
Hoặc khắt khe hơn: “Một đám mây trên trời. Cành thông xanh. Mặt hồ tĩnh lặng. Thiên nga bày trên mặt hồ. Có tiếng gì nghe như vịt trời’.
Ghi nhận mọi sự như là một máy thu hình và thu âm, mà đừng “bình luận”, như là “tiếng vịt trời này nghe khó chịu quá”. Thiền sư nhìn mọi sự “như nó là” (as it is) và không bình luận chủ quan vào cái nhìn của mình.
Trong Thiền tông bài học là chỉ tập trung vào 1 điều một lúc (ở cấp thấp và cấp trung). Ở cấp rất cao thì tập trung vào KHÔNG điều nào cả.
Nếu em tập thiền hít thở, thì ngồi hít thở và tập trung chỉ vào hít thở mà thôi. Giản dị như thế.
Đừng nghe người ta nói lung tung làm em rối rắm.
LikeLike
Hi anh,
Cám ơn anh đã trả lời rất nhanh, và nắm bắt tâm lý quá tốt. Đúng là những điều em cần anh ạ. Em đã từng được 1 người chỉ cho em phương pháp hít thở, nhưng dạo đó em thực tập được ít quá nên chưa đạt được kết quả và cũng chưa có phương pháp định hướng cụ thể để làm.
Thực sự cách anh chỉ rất cụ thể và dễ làm theo mỗi ngày, làm em hiểu hơn về lời dạy trước đây về việc tập hít thở. Em xin mạn phép chia sẻ lại phần nào về bài tập đó để anh cho em thêm lời khuyên:
Tập trung nhìn vào các sự vật xung quanh theo từng bước
1. Nhìn tất cả sự vật, từ cái cây, ngọn cả, bóng đèn,.. nhưng không phán xét và định nghĩa nó là cái gì, khi vừa chợt định nghĩa thì chuyển ngay sang sự vật khác.
2. Nhìn màu sắc của sự vật xung quanh, cũng không định nghĩa nó là màu gì cả.
3. Nhắm mắt (có thể mở nếu không bị phân tâm) và tập trung nghe tất cả tiếng động xung quanh, kể cả tiếng động nhỏ nhất.
4. Mở mắt và lãnh hội tất cả 3 bước trên cùng lúc.
Đó là bài tập mà em được chỉ, và cũng được chia sẻ là tập mọi lúc mọi nơi được. Thêm nữa, cuối ngày trước khi đi ngủ thì tập hít thở khoảng 10 – 15 phút như sau:
Trong đầu đếm nhịp thở từ 1 tới 10, đếm xong thì quay lại từ đầu, nếu bị ngắt quãng cũng quay lại từ 1. Tập thường xuyên, liên tục cho quen tới mức không cần đếm, chuyển sang bậc cao hơn là tập trung vào độ ngắt quãng giữa mỗi lần hít – thở.
Và cấp độ cuối cùng là vừa tập trung vào hơi thở vừa làm bài tập tập trung trên cùng lúc.
Cám ơn anh nhiều,
Em Linh
LikeLike
Hi Tuấn Linh,
1. Trước hết, có loại “Thiền từng phút“, em có thể thực tập từng phút mỗi ngày, bằng cách tập trung từng phút 100% vào mỗi việc, mỗi hành động nhỏ ta tàm. Ví du: Quét nhà, vừa quét vừa chú tâm vào từng hành động ta làm: “Tôi đang bước đến gần giường. có lẽ dưới gầm gường có rác. Tôi đang quỳ hay tay hai gối trên sàn theo tư thế bò, nhìn vào gầm giường. Tôi đang đưa chổi vào gầm gường và bắt đầu từ bên trong tường kéo ra….” Hay lúc chạy xe: “Bên sau tôi là một đoàn xe máy, có một anh chàng có lẽ đang lạng lách lung tung, bên trái tôi là một chị lái tử tế. Trước mặt tôi là một anh chàng Honda có vẻ chạy ẩu. 200m trước mặt đang là đèn đỏ. 40m trước mặt là một ổ gà rất sâu…”
Chú tâm vào chỉ một việc như thế gọi là “chánh niệm” trong Thiền tông và là kỹ năng quan trọng số một của Thiền học.
Trong đời sống bận rộn ngày nay có lẽ là ta không thể làm thế cả ngày, nhưng có lẽ ta có thể làm nhiều lần trong ngày với một số các hoạt động nào đó. Kỹ năng này rất quan trọng. Đừng coi nhẹ nó. Nếu mỗi ngày tìm ra một vài việc trong ngày để thực tập nó thì rất tốt.
2. Câu hỏi của Tuấn Linh có lẽ là nói về “Thiền hít thở“–ngồi thăng lưng, hít thở đều đặn và tập trung vào hơi thở.
Thứ nhất, em có thể thực tập bất kỳ giờ nào ở đâu–khi ngồi trên xe bus, trong văn phòng… Cứ ngồi như bình thường trên xe bus hay trong văn phòng, nhắm mắt lại, thẳng lưng một chút, hít thở đều đặn và tập trung vào hơi thở, vài ba phút cũng tốt. Không cần phải làm gì trịnh trọng cả.
Thứ hai, nếu em nói về ngồi xếp bằng trịnh trọng để Thiền, thì thực sự là đầu ngày một lần và cuối ngày một lần là tốt nhất.
Nếu em chỉ có đủ thời giờ để chọn một trong hai, thì đầu ngày có lẽ là hay hơn cuối ngày, vì nó “mở màn” cho ngày mới của mình, “setting the tone” cho cả ngày.
Nhưng anh nghĩ rằng điều chính là thời gian nào tiện cho em, và em thích thời gian nào.
LikeLike
Chào buổi sớm anh Hoành,
Cám ơn anh rất nhiều, mỗi bài viết của anh đều chứa đựng rất nhiều giá trị sâu sắc, nhẹ nhàng, giản dị mà thâm sâu. Từ hồi biết đến trang ĐCN là em luôn theo dõi bài của anh mỗi sáng thức dậy. Đó là bữa sáng tinh thần tuyệt vời anh ạ!
Bài này em muốn hỏi thêm anh 1 chút, theo anh mới bắt đầu tập Thiền thì thời gian nào là phù hợp nhất? Buổi sáng dậy sớm 1 chút hay là Thiền trước khi đi ngủ ạ?
Cám ơn anh trước nhé!
Em Linh
LikeLike