Hôm rồi, tôi gặp cô Ngô Thị Kim Thanh – vợ của liệt sĩ Hạm phó Hộ tống hạm Nhật Tảo Nguyễn Thành Trí – ở nhà riêng. 42 năm trôi qua, nhớ lại người chồng “tuổi ngoài 30, cao ráo, đẹp trai, hiền lành và rất nhã nhặn” của mình, cô đưa tay gạt đôi dòng lệ. Cô bây giờ đã lên chức bà, tóc bạc, chân đau… nhưng những tình cảm của người vợ tuổi ngoài đôi mươi dành cho người chồng như vẫn còn nguyên vẹn.
Cô bảo, hàng năm cứ tới những ngày này – ngày biết tin chồng đã mãi ở lại Hoàng Sa, 19.1.1974, máu hòa với biển trời tổ quốc – cô luôn có cảm giác chồng cô sẽ về. Cô buồn lắm, buồn từ trong ruột buồn ra, bởi cô chưa bao giờ tin rằng chồng mình đã mất. Ngày chú lên đường, cả cô và những đồng đội của chú đều nghĩ đó là một chuyến công tác về vùng đất của Việt Nam mình, đâu phải ra trận đâu nên cô khó chấp nhận cái sự thật ấy dù đã 42 năm!
Cô bảo, ngày chồng đi Hoàng Sa, cô có bầu hơn hai tháng, chưa biết là trai hay gái; vì con đầu là gái, nên chú rất mong có một đứa con trai. Nhưng chú đã không nhìn được mặt con, mãi không biết đó là một đứa con trai. Ngày ở nhà, chú đã nghĩ ra hai cái tên cho con, nếu là con trai thì đặt là Nguyễn Thanh Triết. 6 tháng sau ngày chú mất, cô hạ sinh một người con trai, trên giấy khai sinh ghi Nguyễn Thanh Triết, tự Hoàng Sa… Với cô, Hoàng Sa không chỉ là một vùng đất của Việt Nam đã bị Trung Quốc chiếm đóng mà nơi đó còn có người chồng “tuổi ngoài 30, rất hiền, rất thương vợ, thương con” nằm lại!
Cô ở vậy nuôi con, vượt qua biết bao khó khăn, những dèm pha, dị nghị. Hai con cô giờ đã lớn, cô đã có cháu bồng, cuộc sống gia đình ổn định. Tuổi cô giờ sắp sửa 70, vốn là một người sợ biển, không biết bơi, mang trong người nhiều thứ bệnh của tuổi già nhưng khi được Tổng LĐLĐVN mời dự lễ đặt viên đá đầu tiên xây dựng Khu tưởng niệm Nghĩa sĩ Hoàng Sa ở Lý Sơn (Quảng Ngãi), cô đã không do dự và đồng ý ngay. Cô bảo: “Có thể đây là lần cuối cùng cô được gần chú, gần với nơi mà chú đã mãi mãi nằm lại. Dù là đi biển vào mùa biển động, sức cô còn chút nào, cô vẫn sẽ ra với chú”.
Câu chuyện của cô Kim Thanh, giống như như câu chuyện của rất nhiều người mẹ, người vợ có chồng, có con nằm lại ở vùng biển Hoàng Sa, bao nhiêu năm vẫn lặng lẽ thờ chồng, nuôi con. Nói như nhà báo Đào Tuấn thì “nếu có một tượng đài được dựng lên trên khu tưởng niệm thiêng liêng những vị quốc anh hùng đã ngã xuống vì Hoàng Sa, tôi nghĩ nó trước hết hãy là hình ảnh của những người phụ nữ! Những bà mẹ! Những người vợ đã không vì tình riêng”.
Đọt Chuối Non 