Chào các bạn,

Mình có tham dự nhiều hội thảo về các giải pháp tiết kiệm năng lượng và sử dụng năng lượng hiệu quả cho các tòa nhà. Bạn cứ hình dung là chúng ta cần sử dụng mọi biện pháp từ khoa học công nghệ cho đến tâm lý để làm sao giảm tối đa lượng điện tiêu thụ cho ngôi nhà, tòa nhà.

Trong một hội thảo ở Mỹ, một giảng viên người Mỹ (gốc Trung Quốc) từ một trường của Mỹ, cùng với  sinh viên trình bày về một nghiên cứu trong một tòa nhà mà có gắn rất nhiều sensors – cảm biến để đo thay đổi nhiệt độ của tòa nhà từng phút. Điều này rất phổ biến ở Âu Mỹ, chỗ nào cũng tràn ngập cảm biến camera.

Nhóm đó trình bày là họ đề xuất một dự án nghiên cứu sử dụng công nghệ cảm biến tinh vi phát hiện những biểu hiện trên khuôn mặt. Những biểu hiện trên khuôn mặt này đối chiếu với sự thay đổi nhiệt độ của tòa nhà sao cho hệ thống có thể điều chỉnh được mức độ nhiệt độ phù hợp nhất với cơ thể con người để cảm thấy thoải mái (một phần yêu cầu trong public health – sức khỏe cộng động).

(Mình nghe cảm giác giống như là facial expression detector – máy đo phát hiện biểu hiện khuôn mặt trong tra khảo tội phạm)

Mình đặt câu hỏi cho họ là là thực sự thì tôi không biết là độ chính xác và các anh điều chỉnh nhiệt độ ra sao nhưng tôi cảm thấy là biểu hiện khuôn mặt con người là phụ thuộc rất nhiều vào cảm xúc vui buồn lúc đó. Trời đang nóng như lửa nhưng thấy vui thì mặt tôi vẫn cười. Ngày mát trời, hay ngồi điều hòa mát lạnh mà tôi đang tức giận thì mặt tôi có thể nhăn nhó như thường. Vậy các anh điều chỉnh nhiệt độ thế nào? Máy của các anh có đo được sự nhạy cảm và cảm xúc – emotion đó không?

Họ trả lời qua lại một lúc nhưng mình thấy chẳng có thuyết phục.

Mình đặt câu hỏi này vì mình cảm thấy những nhà công nghệ này chẳng hiểu gì mấy về liên hệ cảm xúc và trái tim con người, không hiểu về yếu tố con người trong khi sử dụng công nghệ. Mình nhớ có ai đó nói câu đại loại smarter technologies can get human being much dumber – Công nghệ thông minh hơn có khả năng làm con người ngu hơn đi nhiều.

Mình không phản đối gì công nghệ, công nghệ không có gì là xấu. Khoa học và công nghệ là công cụ phục vụ con người đắc lực nhưng đừng để con người làm nô lệ cho công nghệ.

Mình muốn nói đây không chỉ riêng về công nghệ. Khi ta học sử dụng những phương pháp, phương thức học từ phương Tây, từ công nghệ khoa học cho đến kinh tế quản lý thì ta phải nghiêm túc học. Nhưng ta cũng phải nghiêm túc học văn hóa của mình để có thể đối thoại với thế giới và kết hợp được công nghệ mới hiệu quả. Phương Tây cũng là một phần nhỏ của thế giới mà thôi.

Và chúng ta cần ghi nhớ những chào mời và hứa hẹn cho những công nghệ mới tinh vi thì luôn luôn rất hấp dẫn! Không có trái tim và trí tuệ, khoa học và công nghệ sẽ có thể trở thành sự hủy diệt cho nhân loại. Mình đã nói trong bài Khoa học và hòa bình, trí óc và tâm hồn .

Cũng thảo luận trong các giải pháp tiết kiệm năng lượng trong tiêu dùng, phương Tây đang cũng tốn rất nhiều tiền của lắp đặt các máy móc để giúp con người tiết kiệm năng lượng và vẫn đau đầu vì sao con người không tiết kiệm năng lượng được. Một cách tiết kiệm năng lượng và bảo vệ môi trường mà người phương Tây có xu hướng tăng lên là ngày càng có nhiều người ăn chay và sinh thêm thuật ngữ vegetarianism. Và người ta cũng “phát minh” ra nhiều kiểu lý thuyết về tâm lý, đạo đức hành vi, bảo vệ quyền động vật để thuyết phục người ta ăn chay.

Mình không phản đối những sáng tạo đó. Đó là những cách tiếp cận khác nhau đa dạng đối với các nhóm khác nhau trong xã hội. Tuy nhiên thi thoảng trong các thảo luận, hội thảo như thế  mình cũng nhẹ nhàng góp ý kiến của mình về mặt văn hóa là ở các nước. Ví dụ như Việt Nam chúng tôi có truyền thống Phật giáo thì mọi người chẳng biết đến chủ nghĩa vegetarianism nào cả. Ăn chay chỉ bởi vì trong 8 điều răn của Phật có phần no killing – không sát hại, giết hại bao gồm con người và các sinh linh động vật. Đơn giản vậy thôi. Cũng có người thích ăn chay vì sức khỏe, yêu động vật đơn giản vậy thôi. Chúng tôi không đấu tranh với người ăn thịt và bắt ai ăn chay cả.

Hay là văn hóa tiêu dùng tiết kiệm, không lãng phí trộm cắp thứ gì mà mình không làm ra. Vì chúng ta không làm ra của cải tài nguyên. Điều này cũng được nói trong Kinh thánh, tất cả mọi thứ made by God, và thực sự thực thì thiên nhiên – nature cũng là một God. Đây là vấn đề đạo đức xã hội nhiều hơn là công nghệ. Muốn thay đổi vấn đề năng lượng của thế giới, cần quay lại giá trị đạo đức dựa trên văn hóa của mỗi nơi khác nhau.

Mình muốn nói với các bạn trẻ hiện nay học được rất nhiều điều mới và hay nhưng xin các bạn lưu rằng ý cần phải hiểu được sâu sắc văn hóa gốc rễ của mình nếu không rất dễ trở nên tiêu cực, chê bai, không biết trân trọng những gì mình có, tự hào về cái đẹp văn hóa của mình, và cũng sẽ không biết khiêm tốn học cái hay trong mỗi nền văn hóa của thế giới.

Khi mà mình học công nghệ, phương thức của phương Tây bát nháo, láp nháp rồi phán lăng nhăng thì rất dễ khiến con người chúng ta bị kiêu ngạo và ngu đi và ta không thể cạnh tranh được với thế giới.

Đây là lý do Tại sao phải học văn hóa của  mình, văn hóa Việt Nam, tại sao người Việt Nam như chúng ta phải Làm việc mòn mông gấp nhiều lần các nước giàu.

Một điều mình cũng quan sát và lưu ý các bạn, ngày nay ngôn ngữ hiện đại tiếng Anh cũng phát triển hơn rất nhiều. Chúng ta cũng học cũng đọc được nhiều thứ mới, cái gì người ta cũng thích cho -ism vào cho nó có vẻ…chuyên nghiệp – professional-ism.

Mình thấy là người ăn chay thì cứ nhìn đơn giản là ăn chay chứ đừng gán cho người ta cái mác vegetarianism – chủ nghĩa ăn chay! Người là làm việc nghiêm túc chuyên nghiệp cần cù thì nói là chuyện nghiệp – professional đủ rồi đừng còn thêm professional-ism, perfectional-ism.

Chúc các bạn có một trái tim trí tuệ am hiểu văn hóa.

Thân,

Thu Hằng