Chào các bạn,

Hơn sáu giờ tối Chúa nhật mình đi thăm một số gia đình bên thôn Một. Đến các gia đình vào giờ đó, gần như gia đình nào cũng đang ngồi hoặc nằm trên chiếc chiếu trước màn hình Tivi xem phim, đến thăm bốn gia đình đều thấy như vậy! Cũng không ngạc nhiên, vì trong Buôn Làng không có những điểm vui chơi giải trí nên màn hình Tivi là nơi giải trí độc nhất cho mọi gia đình, nhất là đối với các em nhỏ, và khi vào gia đình bố mẹ Kum, là gia đình thứ năm của buổi đi thăm hôm đó.

Từ ngoài nhìn vào thấy ánh đèn trong nhà sáng, bước chân lên thềm ba con chó chạy ra sủa inh ỏi, bố Kum ra đuổi chó, mình đi vào trong nhà, trên chiếc chiếu trải trước màn hình Tivi có hai người con trai, người con trai nhỏ khoảng mười tuổi đang nằm trên chiếc chiếu xem phim, người con trai khoảng mười lăm tuổi đang ngồi trên chiếc chiếu, vừa chẻ tre vừa xem phim.

Bố Kum đi vào nói: “Ban ngày đi làm nương rãy, tối về có ít giờ bố con tranh thủ đan gùi”. Nhìn ở góc trái của gian nhà có một bó tre đã chẻ, và bó dây mây dài khoảng hai mét đã vót sẵn, bên cạnh những bó tre bó mây, có ba chiếc gùi lớn đã đan xong, và một chiếc gùi trung đang đan dở dang.

Nhìn những chiếc gùi mới, mình hỏi bố Kum: “Những chiếc gùi này người ta đặt bố Kum đan phải không?”. Bố Kum với tay lấy một chiếc gùi mới đưa cho mình xem và nói: “Không phải gùi người ta đặt, mình tranh thủ giờ rảnh đan cho người trong nhà!”.

“Người nhà dùng gì nhiều như vậy? Yăh tưởng mỗi gia đình chỉ cần một hoặc hai chiếc gùi là đủ, không nghĩ mỗi gia đình lại cần nhiều chiếc gùi như vậy!”.

Nếu không biết đan phải đi mua thì không có tiền để mua được nhiều! Nhưng nếu biết đan như bố Kum, sẽ đan cho mỗi người trong gia đình mỗi người một chiếc gùi, người lớn chiếc gùi lớn, người nhỏ chiếc gùi nhỏ để cho vừa sức nó”, và bố Kum chỉ chiếc gùi cỡ trung nói: “Đó là gùi của em Khắc đang ngồi chẻ tre”.

Mình hỏi: “Em Khắc đã biết đan gùi chưa?”. Em Khắc cười không nói, bố Kum nói: “Trong gia đình, bố Kum chỉ cho các con nhưng chỉ có em Khắc là thích biết đan giống bố Kum, em Khắc mới biết đan những cái tấm để làm thành cái nia, còn chưa biết đan gùi vì thân chiếc gùi tròn, trên miệng phải dùng những sợi dây mây đan thành những đường hoa văn, như vậy chiếc gùi mới đẹp.”

Nghe bố Kum giảng giải, mình nhìn kỹ những chiếc gùi bố Kum đã đan, đúng là phía trên miệng gùi bố Kum đan những đường hoa văn bằng những sơi dây mây rất đẹp, không như những chiếc gùi sản xuất công nghệ, những chiếc gùi đó phía trên miệng gùi là một thanh tre hoặc thanh mây uốn tròn và sơn phết.

Em Khắc im lặng chăm chỉ làm, mình hỏi: “Em Khắc học lâu chưa?”. Bố Kum nói: “Gần một năm, em Khắc đi học ở trường, chỉ học làm khi rảnh, em Khắc còn nói: Có bố Kum dạy không học, sau này không có cái gì để dạy và làm gương cho người sau!”.

Matta Xuân Lành