(TP) Nhiều cây bút trẻ sau một thời gian ngắn đặt chân vào nghề báo có thể nhụt chí, bó tay trước muôn hình vạn trạng cản trở báo chí tác nghiệp của những đối tượng muốn che giấu thông tin, do chưa đủ kiến thức và kinh nghiệm để tự bảo vệ mình.

Đã xử phạt hành chính 2 vụ !

Một trong những tiêu chí của xã hội văn minh là công khai, minh bạch những thông tin liên quan đến lợi ích cộng đồng, để mọi công dân cùng theo dõi, giám sát, phê phán, góp ý xây dựng. Để xã hội trở nên văn minh theo tiêu chí đó, phần đóng góp của giới truyền thông đặc biệt quan trọng. Mức độ văn minh của xã hội luôn tỉ lệ thuận với sự tiện lợi, an toàn trong hoạt động tác nghiệp của báo chí.

Trong tiến trình xây dựng xã hội văn minh, ở Việt Nam lực lượng phóng viên, nhà báo trực tiếp săn tin ghi hình phải đối mặt với không ít loại hành vi bất hợp tác, hoặc chống đối, đe đọa, thậm chí tấn công, hành hung nhằm cản trở báo chí tác nghiệp. Điều đáng chú ý là dù phần lớn các loại hành vi cản trở này đã có công cụ pháp lý khắc chế, tuy nhiên việc áp dụng công cụ để xử phạt các đối tượng có hành vi sai trái lại ít ỏi đến mức đáng báo động. Điều tra của Trung tâm Nghiên cứu Truyền thông Phát triển ( viết tắt là RED, thuộc VUSTA) cho thấy tới 88% nhà báo, phóng viên xác nhận từng bị cản trở nhưng mới có 2 vụ bị xử phạt hành chính. Vụ thứ nhất Công an TP Buôn Ma Thuột ký quyết định tháng 3-2012 phạt đối tượng xúc phạm phóng viên báo Tiền Phong và TTXVN ; Vụ thứ hai UBND quận Ô Môn phạt 2 đối tượng giật máy ảnh, đe dọa hành hung phóng viên báo Cần Thơ.

Đừng dễ dãi “bỏ qua”

Do thiếu thông tin, hoặc nhận thức không đầy đủ về hậu quả của hành vi cản trở báo chí tác nghiệp, mà các bên liên quan, cả nạn nhân lẫn thủ phạm thường dễ dãi “bỏ qua chuyện đã rồi”, trong khi lẽ ra phải phân tích cho rõ đúng-sai, giải quyết rốt ráo vụ việc, truyền thông sâu rộng vừa để cải tạo nhận thức đối tượng vi phạm, vừa có tác dụng ngăn ngừa răn đe.

Ví dụ mới nhất, là vụ “dọa giết” hai phóng viên truyền hình ở Đồng Nai đang có nguy cơ … chìm xuồng. Trưa ngày 21-9-2012, được cấp trên phân công, hai phóng viên Thiên Vương (Đài phát thanh truyền hình Đồng Nai) và Hữu Thắng (Đài phát thanh huyện Thống Nhất tỉnh Đồng Nai) đã dùng camera đứng từ xa ghi hình một cảnh sát giao thông đứng giữa đường nghe điện thoại, thực hiện không đúng quy trình điều lệnh trên tuyến Quốc lộ 1A, đoạn qua địa bàn xã Hưng Lộc, huyện Thống Nhất. Ngay khi phóng viên lên ô tô để trở lại cơ quan, hai kẻ lạ mặt phóng xe máy đến giằng co máy quay phim, xé sổ ghi chép, lăng mạ và đòi “cắt cổ” nếu phóng viên không xóa hết hình ảnh trong máy quay phim.

May có Công an xã Hưng Lộc giải cứu kịp thời, đưa hai đối tượng hung hãn về trụ sở Công an xã, hai phóng viên mới thoát nạn, nhưng tới nay vẫn không nhận được hồi âm nào từ các cơ quan chức năng về kết quả xử lý. Chiều ngày 11-10-2012, trả lời phóng viên báo Tiền Phong, một cán bộ nguyên phó Chủ tịch thường trực Hội Nhà báo Đồng Nai cho đây là chuyện nhỏ chẳng đáng quan tâm, còn bà Chánh Thanh tra Sở Thông tin Truyền thông tỉnh Đồng Nai khẳng định không nắm được thông tin gì về vụ việc.

Trường hợp này, nếu như 2 phóng viên Thiên Vương, Hữu Thắng có báo cáo tường trình đầy đủ, Chánh Thanh tra Sở Thông tin Truyền thông hoàn toàn có thể vận dụng điều 6 Nghị định 02 để xử phạt hành chính. Kinh nghiệm, kiến thức và quy trình xử lý các tình huống tương tự đã được RED đúc kết vào cuốn Sổ tay Phóng viên Điều tra, phổ biến rộng rãi từ tháng 5-2012 như một cẩm nang hữu ích cho làng báo cả nước.

Điều 6 Nghị định số 02/2011/NĐ-CP ngày 6/1/2011 quy định: “Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm của nhà báo khi đang hoạt động nghiệp vụ đúng pháp luật; Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với hành vi cản trở nhà báo hoạt động nghề nghiệp đúng pháp luật; Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau: Đe dọa, uy hiếp tính mạng nhà báo; Hủy hoại, cố ý làm hư hỏng hoặc thu giữ trái phép phương tiện, tài liệu hoạt động báo chí của nhà báo”. Ngoài ra, còn bị áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả buộc xin lỗi, buộc trả lại phương tiện, tài liệu bị thu giữ trái phép.

Hoàng Thiên Nga