Chỉ một cơn mưa vừa cũng gây ngập nhiều nơi, nhất là tại các khu vực đang thi công dự án chống ngập. Nếu mưa kết hợp với triều cường, Sài Gòn nhanh chóng tê liệt vì nước.
 |
| Người dân thành phố vẫn còn sống trong cảnh ngập nước. |
Chiều tối 10/10, cơn mưa kết hợp triều cường dâng cao đã làm cho 40 khu vực của TP HCM chìm sâu trong nước. Nặng nhất là khu vực quận Bình Thạnh, như đoạn đường Xô Viết Nghệ Tĩnh (đoạn từ vòng xoay Hàng Xanh đến cầu Thị Nghè thuộc quận Bình Thạnh) tuy vừa cải tạo xong hệ thống thoát nước nhưng nhiều vị trí nước ngập gần 60 cm. Giao thông khu vực ngã tư Hàng Xanh trở nên hỗn loạn, kẹt xe gần 6 tiếng.
Dòng phương tiện chật kín không thể di chuyển, trong cảnh nước ngập hơn nửa bánh xe. Những tuyến đường xung quanh như Nguyễn Xí, Ung Gia Khiêm… hàng loạt người đi xe gắn máy phải dắt bộ, lội bì bõm trong nước. Những nhà dân hai bên cũng bị nước tràn vào nhà, ngập sâu.
“Cứ nghĩ có đường cống mới sẽ không còn ngập nhưng không ngờ chỉ một cơn mưa đã ngập thê thảm. Mỗi lần trời đổ mưa là chúng tôi nơm nớp lo sợ, dù ở đâu, làm gì cũng phải lật đật chạy nhanh về nhà kê dọn đồ đạc.”, chị Hoa sống trên đường Xô Viết Nghệ Tĩnh than thở.
Đường Nguyễn Thị Thập, quận 7 đang được Khu Quản lý giao thông đô thị số 4 (Sở Giao thông vận tải TP) nâng cấp chống ngập, nhưng từ khi dự án này triển khai thì hơn 1.000 hộ dân tại đây lại khổ hơn vì… nước. Mặt đường được nâng cao khiến hàng loạt ngôi nhà bỗng nhiên thấp hơn từ 0.5 đến 1m. Mỗi cơn mưa, nhà họ trở thành nơi hứng nước.
“Mưa nặng hạt chút là nước chảy vào nhà không kịp tát. Từ khi làm chống ngập, cả nhà tôi có nhiều hôm phải đi lánh nạn”, một người dân trong khu vực bức xúc.
Tương tự, nạn ngập cũng xuất hiện trên đường Trần Hưng Đạo – Châu Văn Liêm (quận 5), nơi đang thực hiện dự án cải thiện môi trường nước, đường An Dương Vương (quận 6), bùng binh Cây Gõ (quận 11) trong khu vực thi công dự án nâng cấp đô thị … Hoặc giao lộ Lũy Bán Bích, Âu Cơ (quận Tân Phú), đường Phan Đình Giót (bên hông công viên Hoàng Văn Thụ) – nơi đang thi công dự án vệ sinh môi trường cũng thường xuyên vừa ngập nước vừa kẹt xe.
Theo ông Đỗ Tấn Long, Trưởng phòng Trung tâm điều hành chống ngập nước TP HCM, hiện có 272 điểm ngập. So với năm trước, năm nay thành phố phát sinh khoảng 20 điểm ngập mới, một số tuyến đường ngập nặng hơn so với trước.
Nguyên nhân dẫn đến tình trạng ngập trầm trọng là do nhiều nhà thầu khi thi công các công trình đã làm ẩu, xâm hại tuyến cống thoát nước hiện hữu và thiếu biện pháp dẫn dòng… gây ngập úng mỗi khi có mưa. “Sự cẩu thả, thiếu trách nhiệm của các nhà thầu khi vô tư chặn dòng, bịt cả hệ thống cống thoát nước để lập lô cốt lắp đặt những cống nước khác của các dự án lớn nhưng lại chưa nối kết được với ống nước cũ trong các con hẻm, hoặc bị bít nên nước không thoát kịp đã gây ngập lụt kéo dài”, ông Long nói.
Ngoài ra, các công trình, dự án quy mô lớn và các hạng mục quan trọng cần làm nhanh nhưng tiến độ chậm. Như hạng mục nạo vét kênh Bến Nghé – Tàu Hũ chỉ đạt 27.5%; nạo vét kênh Nhiêu Lộc – Thị Nghè chỉ đạt 39%…
 |
| Trên những tuyến đường thi công chống ngập mà đường vẫn biến thành sông. |
Cũng theo ông Long, những tuyến đường ở trung tâm thành phố như: Xô Viết Nghệ Tĩnh (Bình Thạnh) Hai Bà Trưng (quận 1), Phan Đình Phùng (quận Phú Nhuận) Trường Sa, Lê Văn Sỹ (quận 3)… bị ngập nước là do các đơn vị thi công chưa hoàn thành công việc. “Chỉ hơn 1 tháng nữa sẽ không còn xảy ra tình trạng ngập nước ở những nơi này”, ông Long hy vọng.
Ông cũng cho biết thêm, kế hoạch trong thời gian tới, Trung tâm điều hành chống ngập TP tăng cường nâng cấp hệ thống thoát nước tại các vị trí bị hư hỏng, không đủ khả năng thoát nước.
Hội An
Đọt Chuối Non 
Gởi đến các bạn bài viết của anh Tô Văn Trường, một chuyên gia kinh nghiệm về phát triển.
Theo mình thấy vấn đề úng ngập ở Hà Nội và Sài Gòn là do thiếu quan lý trong xây dựng. “Thoát nước và chống úng ngập” phải là một phần của các dự án xây dựng được cho phép. Hiên nay người ta chỉ quản lý phần xây nhà, mà không có cơ chế thực sự quản lý phần chống úng ngập. Tại Mỹ, nhà thầu xây nhà của luôn luôn phải làm một cái hồ vĩ đại gần khu nhà xây để chống ngập nước khi trời mưa lớn.
DỰ ÁN CHỐNG NGẬP ÚNG CŨNG CẦN ĐỦ “4 M”
Tô Văn Trường
Trong Thông báo Hội nghị 13 của Ban chấp hành trung ương Đảng khóa X (7-14/10/2010), chúng tôi rất quan tâm đến đoạn phân tích về (1) những thành tựu đạt được chưa tương xứng với tiềm năng (2) chất lượng tăng trưởng, hiệu quả cũng như sức cạnh tranh của nền kinh tế còn thấp (3) kinh tế phát triển chưa bền vững, chưa có sự cân đối vĩ mô (4) việc sử dụng đồng vốn chưa thật sự hiệu quả; bội chi ngân sách còn lớn; nhập siêu cao (5) kết cấu hạ tầng thiếu đồng bộ, chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế và (6) việc quản lý đất đai, tài nguyên khoáng sản chưa tốt, môi trường đang bị ô nhiễm nghiêm trọng.
Nhận định nêu trên tuy chính xác nhưng chưa đầy đủ vì chưa đi sâu phân tích đánh giá cụ thể các nguyên nhân. Ở nước ngoài, người ta đã chứng minh một cách khoa học và thực tế rằng một dự án tốt phải đủ 4 M: Man power (con người), Money (tiền bạc), Material (cơ sở vật chất) và Management (quản lý) mới có thể tiến hành thành công được.
Liên hệ thực tế đến dự án chống ngập úng thành phố Hồ Chí Minh trong nhiều năm qua đã tiêu tốn không biết bao nhiêu tiền bạc, công sức, thời gian nhưng hiệu quả còn rất hạn chế. Úng ngập ở TP.HCM thường xuyên kể cả thời gian không mưa, không lũ. Diện tích ngập nước thường xuyên vào khoảng 265 km2 và 35,2% số dân của thành phố bị ảnh hưởng. Thời gian và độ sâu ngập: các điểm ngập do mưa phụ thuộc vào trận mưa với thời gian ngập từ 1-3 tiếng, độ sâu ngập thường nhỏ hơn 0,5m có vùng lên tới 0,8m. Các điểm ngập do mưa phụ thuộc vào trận mưa với thời gian ngập từ 1-3 tiếng, độ sâu ngập thường nhỏ hơn 0,5m có vùng lên tới 0,8m. các điểm ngập triều sẽ bị ngập trong thời gian triều cường duy trì khoảng từ 1-5 tiếng, độ sâu ngập thường nhỏ hơn 1m có vùng lên tới 1,5m.
Báo “Sài gòn tiếp thị” ngày 13/10 đăng bài “Thành phố Hồ Chí Minh chống ngập: thiếu nhạc trưởng”, báo Tuổi Trẻ ngày 15/10 trong mục Sự kiện và Dư luận có bài “Chống ngập theo lưu vực”, chúng tôi đã phân tích về những bất cập và kiến nghị các giải pháp cấp bách và lâu dài. Trong phạm vi bài viết này, tập trung đề cập đến công tác quản lý liên quan đến góc độ phân tích kinh tế của dự án. Thành phố đã nhìn thấy vai trò của “nhạc trưởng”, M con người cho nên đã thành lập Trung tâm chống ngập sát nhập một số ban của Sở nông nghiệp, Sở giao thông vào Trung tâm chống ngập. Tuy nhiên, trong thực tế hiện nay, vẫn còn nhiều dự án, công trình liên quan chống ngập thuộc Sở Nông nghiệp, Ban quản lý dự án đại lộ Đông Tây, Ban Quản lý dự án Nhiêu Lộc-Thị Nghè, một số Ban quản lý dự án thuộc Sở Tài nguyên & Môi trường, Ban quản lý xây dựng thủy lợi 9 thuộc Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn vv…Do đó, nếu ai muốn tìm hiểu cặn kẽ, cũng rất khó tiếp cận đầy đủ các thông tin, số liệu để đánh giá một cách bài bản, chi tiết về số lượng các dự án, tiến độ thực hiện, và nguồn kinh phí của tổng các dự án.
Chỉ nói riêng việc thực hiện Quyết định 1547/TTg ngày 28/10/2008 về Quy hoạch chống ngập TP.HCM đã được Thủ tướng phê duyệt bao gồm 1 tuyến đê bao ven sông Sài Gòn, qua Nhà Bè, qua Vàm Cỏ với 12 cống lớn trên đê và 1 hệ thống cống nhỏ. Theo Quyết định phê duyệt, năm 2012 sẽ hoàn thành với tổng số vốn khoảng 10.300 tỷ. Nhưng hiện nay, chưa dự án nào trong quy hoạch này được duyệt vì các dự án có tính tiền đề như tính toán thủy văn, thủy lực mới duyệt vào tháng 6 năm nay, dự án tính toán kinh tế chiến lược, môi trường chiến lược, quy hoạch chi tiết đê bao và hệ thống cống dưới đê vẫn còn bỏ ngỏ!? Trong 12 cống ngăn triều thì 3 dự án cống lớn như Mương Chuối, Kênh Lộ, và Thủ Bộ do Bộ Nông nghiệp & PTNT làm chủ đầu tư đã triển khai hơn 1 năm nay vẫn chưa được phê duyệt. Riêng cống Mương Chuối chưa thống nhất về tuyến với ý kiến của địa phương. Trung tâm chống ngập triển khai lập dự án được 4/6 cống vẫn chưa thẩm định được dự án . Trong hệ thống công trình chống ngập, tỉnh Long An làm chủ đầu tư 3 dự án, cũng chưa đi khảo sát lập dự án. Riêng đối với dự án cống Kinh Lộ theo quy hoạch được duyệt dự kiến cách bờ sông khoảng 2 km và không có âu thuyền. Khi lập dự án để mở rộng diện tích phục vụ, tư vấn chọn vị trí cống cách bờ sông Nhà Bè khoảng 500m. Do có sự thay đổi vị trí, lượng tàu bè qua lại khác đi, cần nghiên cứu về việc bổ sung âu thuyền rộng B= 10m để không ảnh hưởng nhiều đến giao thông. Chỉ riêng vốn cống Kinh Lộ dự kiến là 300 tỷ, nay được chỉnh sửa về khẩu diện cống có B= 30mx3, cao trình đáy = -6,00, tính toán cụ thể với giá hiện nay và có bổ sung âu thuyền tăng lên 1.068 tỷ đồng. Có thể nói không ngoa, cho đến nay, tất cả chỉ mới bắt đầu, thế mà theo một số dự án tư vấn đã tính toán lại thì tổng mức đầu tư tăng lên từ 3-4 lần. Nghĩa là con số dự kiến 10.300 tỷ dự trù trong quy hoạch chống ngập cho TP.HCM đã được Thủ tướng phê duyệt sẽ còn tăng lên rất nhiều!
Khi phân tích kinh tế dự án chống ngập cho TPHCM , M money và M material, đầu tiên là phải xác định mặt bằng giá và đơn vị tiền tệ để phân tích. Chi phí kinh tế là các chi phí phải bỏ ra được tính theo giá kinh tế. Chi phí này gồm các chi phí đầu tư vật chất cho dự án, quản lý vận hành, duy tu hàng năm và các chi phí cơ hội khác như: mất đất và các tác động ngược khác. Giá trị lợi ích kinh tế của dự án bằng giá trị tính thiệt hại về tài sản trong các lĩnh vực kinh tế do ngập gây ra. Nhờ có dự án, các thiệt hại về tài sản trong các lĩnh vực kinh tế hàng năm do lũ lụt được giảm thiểu. Đây chính là lợi ích chính yếu của dự án. Bên cạnh mục giảm thiệt hại do ngập lụt thì mục tiêu đáng chú ý nữa là nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân trong vùng dự án. Đánh giá các lợi ích hoặc chi phí thông qua các hạng mục dòng tiền, tư vấn thường sử dụng phương pháp “tương lai Có” và “tương lai Không Có” dự án. Kịch bản “tương lai Có” dự án xem xét chương trình đầu tư đã đề xuất và kế hoạch chống ngập. Kịch bản “tương lai Không có” dự án xem như không đầu tư dự án chống ngập, việc ngập vẫn tiếp diễn. Việc phân tích kinh tế cho dự án nhằm xác định tính hiệu quả kinh tế cho cho toàn bộ dự án. Hiện nay, các tư vấn, vẫn so sánh các chỉ tiêu như giá trị thu nhập ròng (NPV), tỷ số lợi nhuận B/C, phân tích rủi ro, độ nhậy để đánh gía dự án. Phân tích độ nhạy để xác định những ảnh hưởng của sự thay đổi của một hay nhiều tham số đầu vào đến kết quả của dự án. Kết quả của mô hình phân tích độ nhạy sẽ cung cấp thêm thông tin có liên quan cho người ra quyết định để lựa chọn phương án hoặc yêu cầu phải tổ chức nghiên cứu thêm về một tham số đầu vào nào đó. Bài toán kinh tế đối với các công trình thủy lợi, đặc biệt giải quyết việc chống ngập cho đô thị chắc còn phải được tiếp tục nghiên cứu để hoàn thiện về phương pháp luận và cách tiếp cận cho phù hợp với điều kiện biến đổi khí hậu, nước biển dâng và tốc độ đô thị hóa. Phân tích đầu vào, đầu ra, kết hợp sử dụng “CGE modeling” để xem tại sao phải có dự án này? Sau khi có dự án đi sâu vào các thể chế kinh tế (hộ gia đình, nhà nước, doanh nghiệp) được mất cái gì? Nguồn tiền từ đâu?
Muốn dự án chống ngập TPHCM được coi là dự án tốt phải rà soát đánh giá lại một cách toàn diện các vấn đề và giải pháp khắc phục theo tiêu chuẩn 4 M như tiều đề bài viết này từ con người, cơ sở vật chất, kinh phí và cung cách quản lý. Vấn đề ngập lụt khu vực TP.HCM là bài toán hệ thống phải giải quyết tổng hợp, các yếu tố mưa, lũ, triều, cùng với hệ thống kênh mương, cống phải tiêu được nước và hệ thống đê bao không để nước tràn vào phải được làm đồng bộ. Đồng thời phải có phương án bố trí máy bơm cho các lưu vực cục bộ, nơi mà dự kiến xây dựng hệ thống công trình thủy lợi không đáp ứng được yêu cầu tiêu, nhất là vào thời đoạn xảy ra mưa cùng lúc với triều cường.
Để tránh bức xúc trong công luận và cũng là yêu cầu của thực tế, việc cần nhất là phải quản lý tốt dự án, M mamagement, để đẩy nhanh tiến độ chuẩn bị đầu tư và thực hiện tốt các dự án chống ngập TP.HCM một cách đồng bộ dưới sự chỉ huy thống nhất của “nhạc trưởng”. Thông thường quản lý dự án hiện nay vẫn là “quản lý công việc xây dựng” mà quên đi việc “quản lý quá trình xây dựng”. Muốn quản lý được quá trình đòi hỏi cán bộ phải am tường chuyên môn hiểu biết sâu sắc về dự án. Ngoài ra, cũng cần phải tìm giải pháp phân lũ hồ Dầu Tiếng cho sông Sài Gòn để khi Dầu Tiếng xả lũ lớn không ảnh hưởng trực tiếp đến khu vực ven sông
LikeLike