500 Greatest Songs of All Times

Chào các bạn,

Chủ nhật tuần vừa rồi, ngày 6/9/2009 mình có dịp được đến thăm vùng Gettysburg ở tiểu bang Pennsylvania, Mỹ. Mình đến thăm nghĩa trang tưởng niệm cuộc nội chiến của Mỹ và lịch sử của thị trấn Gettysburg, nơi tổng thống Abraham Lincoln đọc bản diễn văn lịch sử Gettysburg Address. Đọt Chuối Non cũng đã đăng bản diễn văn Gettysburg. Mình post lại bài diễn văn đó cuối phần mình viết ở đây.

Hôm nay mình muốn giới thiệu với các bạn bài hát “The Night They Drove Old Dixie Down” (“Đêm Họ Cán Bẹp Dixie Xa Cũ”) – bài hát nói về những ngày cuối cùng của trận nội chiến Nam – Bắc, hậu quả và tình cảm sau cuộc chiến tranh. Dixie là tên cúng cơm của phần đất miền nam, các tiểu bang miền Nam nước Mỹ, thất trận trong cuộc chiến. Bài hát được tạp chí Rolling Stone bình là “bài hát đem đến một cảm giác con người tràn ngập về lịch sử” vào tháng 10 năm 1969. Báo nhạc Rolling Stone xếp bài hát này hạng 249 trong 500 Bài hát hay nhất trong mọi thời đại.

Bài hát được sáng tác bởi nhạc sĩ người Canada Robbie Robertson và được thu âm bản đầu tiên bởi “The Band” năm 1969. Sau đó Joan Baez hát bài hát này và đó là bản thu âm thành công nhất tới nay, đạt tới thứ hạng 3 trong bảng xếp hạng Billboard Hot 100 ở Mỹ năm 1971.

Bài hát hát về một người lính quân phía Nam tên là Virgil Caine phục vụ trên chuyến tàu Danvill bảo vệ thủ phủ miền nam ở Richmond, Virginia và gặp sức tấn công của quân ở phía bắc lãnh đạo bởi tướng Robert E. Lee.

Miền Nam bị thua. Và người miền Nam nước Mỹ  đau buồn và có những phản ứng lẫn lộn vì lý tưởng khác với miền Bắc. Ở miền Bắc, Lincoln không chấp nhận một quốc gia “nửa nô lệ, nửa tự do” và miền Nam chấp nhận điều đó.

Chiến tranh để lại bao hậu quả thật nặng nề. Ở Gettysburg hậu quả là nặng nề nhất vì trận chiến đấu ác liệt nhất đã diễn ra ở đó. Gettysburg được coi là bước ngoặt của cuộc chiến tranh, diễn ra từ mùng 1 tới mùng 3 tháng 7 năm 1963, nơi 160,000 lính Mỹ đánh nhau trên một thị trấn gồm 2,400 dân thường.

Luật sư 32 tuổi David Wills ở Gettysburg lúc đó đã chứng kiến tất cả những tang thương của cuộc chiến tranh. Một tấm biển trong ngôi nhà tưởng niệm David Wills có dòng chữ:

“Sau cuộc chiến, Gettysburg trở thành một bệnh viện và nhà xác khổng lồ: những người lính chết và bị thương vượt quá số dân thường 11 lần”.

Ngay sau cuộc chiến ở Gettysburg, David Wills đã đề nghị ý tưởng về khu đất làm Nghĩa trang tưởng niệm Tử sĩ chiến tranh cho thống đốc của bang Pennsylvania lúc đó là Andrew Gregg Curtin.

Ông Wills sau đó đã được ủy quyền để mua khu đất làm nghĩa trang bằng tiền của chính quyền liên bang.

David Wills đã thiết kế ra buổi lễ để tôn vinh những người chiến sĩ Mỹ trong cuộc nội chiến. Tổng thống Abraham Lincoln, theo lời mời, đã tới làm khách ở nhà ông Wills một buổi tối, nơi Lincoln hoàn thành phiên bản cuối cùng của bản diễn văn Gettysburg, hôm 18/11/1863, hôm trước của buổi lễ Gettysburg vào 19/11/1863.

David Wills dàn dựng buổi lễ với 2 tiếng diễn văn dành cho thượng nghị sĩ Edward Everett phát biểu và sau đó khoảng mấy phút để tổng thống Lincoln “nói vài lời” (“few appropriate remarks”).

Ai ngờ đâu, bài phát biển 10-câu 2-phút Gettysburg Address của Lincoln ngay lập tức đi sâu vào lịch sử và nói lên tất cả tinh thần của cuộc chiến và khát vọng của người dân Mỹ cũng như mọi dân tộc trên thế giới.

Sau đây là bài Diễn văn Gettysburg Address của tổng thống Lincoln.
Tiếp theo sau là lời bài ca “The Night They Drove Old Dixie Down”, song ngữ Anh trước Việt sau. Trong bản dịch có thêm vài lời giải thich [để trong ngoặc như thế này].

Và sau đó là 2 videos: Video đầu là Joan Baez trình bày bản nhạc, video thứ hai do ban nhạc The Band trình bày.

Diễn văn Gettysburg của Tổng thống Lincoln

Gettysburg, Pennsylvania
Tháng 11, ngày 19, năm 1863

Tám mươi bẩy năm về trước, cha ông chúng ta đem đến trên lục địa này, một quốc gia mới, thai nghén trong Tự Do, và dâng hiến cho nguyên l‎y’ rằng mọi người được sinh ra bình đẳng.

Bây giờ chúng ta đang ở trong một cuộc nội chiến lớn, thử nghiệm xem quốc gia đó, hay bất kỳ quốc gia nào khác, thai nghén như vậy và dâng hiến như vậy, có thể tồn tại lâu dài. Chúng ta gặp nhau trên một bãi chiến trường lớn của cuộc chiến tranh đó. Chúng ta đã đến để hiến dâng một phần của bãi chiến trường này làm nơi an nghỉ cuối cùng cho những người hy sinh đời mình ở đây để tổ quốc có thể sống. Thật là thích hợp và thỏa đáng để chúng ta làm thế.

Nhưng, ở một ý nghĩa rộng lớn hơn, chúng ta không thể dâng hiến – chúng ta không thể thánh hóa – chúng ta không thể linh thiêng hóa – bãi đất này. Những người anh dũng, đang sống cũng như đã chết, những người đã đấu tranh ở đây, đã thánh hóa mảnh đất này, cao xa hơn năng lực yếu kém của chúng ta có thể thêm hay bớt điều gì. Thế giới không để y’, và không nhớ được lâu điều chúng ta nói ở đây, nhưng thế giới không bao giờ quên được điều các anh hùng đã làm ở đây. Chúng ta, những người còn đang sống, nên được dâng hiến ở đây cho công việc còn dang dở mà những người liệt sĩ nơi đây đã oanh liệt tiến đẩy cho đến mức này. Chúng ta nên được dâng hiến ở đây cho nhiệm vụ to lớn còn lại trước chúng ta – từ tay những anh hùng liệt sĩ, chúng ta chấp nhận hiến thân nhiều hơn cho sự nghiệp họ đã hiến thân, đến mức thành tâm tối hậu– chúng ta quyết tâm không để những người chết ở đây chết đi vô ích – quốc gia này, trong Chúa, sẽ tái sinh trong tự do—và chính phú của dân, do dân và vì dân sẽ không biến mất trên trái đất này.

.

The Night They Drove Old Dixie Down
Lyrics: Robbie Robertson
Music: Robbie Robertson

Virgil Caine is the name and I served on the Danville train
‘Til Stoneman’s cavalry came and tore up the tracks again
In the winter of sixty-five
We were hungry just barely alive
By May tenth Richmond had fell
It was a time I remember oh so well

Chorus:
The night they drove old Dixie down
And the bells were ringing
The night they drove old Dixie down
And the people were singing, they went
La la la la la la, la la la la la la la la, la

Like my father before me I will work the land
And like my brother above me who took a rebel stand
He was just eighteen, proud and brave
When a Yankee laid him in his grave
I swear by the mud below my feet
You can’t raise a Cain back up when he’s in defeat

[chorus]

Back with my wife in Tennessee when one day she called to me
Virgil, quick come see, there goes Robert E Lee
Now I don’t mind choppin’ wood
And I don’t care if the money’s no good
You take what you need and you keep the rest
But they should never have taken the very best

[chorus]

.

Đêm họ cán bẹp Dixie xưa cũ

Virgil Caine là tên tôi và tôi phục vụ trong tuyến xe lửa Danville
Đến khi kỵ binh của đám Người Thời Đồ Đá đến và phá hủy đường sắt lần nữa.
Mùa đông 65 [1865]
Chúng tôi đói và sống rất mong manh
Đến 10 tháng 5 thì Richmond [thủ phủ của Nam quân]đã mất
Đó là thời gian tôi nhớ rất rõ

Điệp khúc:

Đêm họ cán bẹp Dixie [miền Nam] xưa cũ
Chuông kêu vang lừng
Đêm họ cán bẹp Dixie xưa cũ
Và mọi người ca hát, họ ca
La la la la la la, la la la la la la la la, la

Như ba tôi trước tôi, tôi sẽ cày bừa
Và như anh tôi trên tôi đã thành phiến loạn
Anh chỉ 18, hào hùng và can đảm
Khi Bắc quân bỏ anh vào mộ
Tôi thề trên vũng bùn dưới chân tôi
Bạn không thể làm người họ Caine đứng dậy khi đã thất trận

[Điệp khúc]

Trở về với vợ ở Tennessee, một ngày nọ nàng gọi tôi
Virgil, nhanh lên ra xem, [tướng] Robert E. Lee [của Bắc quân] đó
Tôi không ngại chặt củi
Và tôi không quan tâm nếu không có đủ tiền
Bạn lấy bao nhiêu bạn cần và để lại phần kia
Nhưng họ đã không nên lấy hết những gì tinh túy nhất

[Điệp khúc]
.

Joan Baez

.

The Band