Ảnh: Côn Sơn, Hải Dương, ngày nay
Côn Sơn ca
Côn Sơn suối (1)
Réo rắt lành lạnh
Ta ngỡ tiếng đàn
Côn Sơn đá
Mưa sạch rêu, xanh phiến
Ta ngỡ chiếu tiệc
Vách núi đầy thông
Vạn dặm biếc trùng trùng
Ta như ngừng thở
Trúc giữa rừng
Nghìn mẫu in lục biếc
Ta như ca vang bên nớ
Hỏi bạn sao chẳng quay về
Nửa đời bụi đất dài cùm gông
Vạn chuông, chín đỉnh, phải thế không?
Nước lã cơm rau đủ phận
Bạn chẳng thấy Đổng Trác vàng đầy một ụ?
Nguyên Tái hồ tiêu tám trăm bồn? (3)
Lại chẳng thấy Bá Di Thúc Tề (4)
Thú Dương thà chết không ăn thóc?
Hiền ngu hai loại chẳng như nhau
Nhưng tất cả đều tìm ham muốn
Người sống trăm năm
Rốt cuộc là cây cỏ
Vui buồn lo sướng tới và đi
Một tươi một héo thay nhau tiếp
Cồn lớn nhà hoa cũng thế thôi
Chết rồi ai vinh và ai nhục?
Người đời nếu còn bọn Sào Do (5)
Khuyên họ nghe khúc ca ta trong núi
(TĐH dịch
September 13, 2021)
Chú thích của người dịch:
(1) Côn Sơn: Một ngọn núi ở xã Chí Ngại, huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dương. Thắng cảnh đẹp. Ngày nay có khu du lịch Côn Sơn.
(2) Đổng Trác (132-192): Tướng quân phiệt và gian thần nhà Đông Hán, đầu thời Tam Quốc trong lịch sử Trung Quốc.
(3) Nguyên Tái (?-777): Tể tướng thời nhà Đường ở Trung quốc, gian xảo và tham lam. Cuối cùng bị vua bắt và hành quyết.
(4) Bá Di Thúc Tề: Thúc Tề là con trai thứ ba của Á Vi – vua nước Cô Trúc thời vua Trụ nhà Thương. Vua cha muốn lập ông lên nối nghiệp. Sau khi cha mất, Thúc Tề nhường lại ngôi vua cho anh cả là Bá Di nhưng Bá Di không nhận, bỏ trốn đi nơi khác. Thúc Tề thấy Bá Di bỏ khỏi nước Cô Trúc cũng đi theo.
Nghe tin Tây Bá Cơ Xương là người trọng đãi hiền sĩ, anh em Thúc Tề tìm đến. Nhưng khi đến nơi thì Cơ Xương đã qua đời, con là Cơ Phát lên thay, mang quân đánh vua Trụ tàn bạo. Bá Di cùng em đến trước ngựa của Cơ Phát can ngăn. Cơ Phát lên ngôi thiên tử, lập ra nhà Chu, tức là Chu Vũ Vương. Các chư hầu đều tôn thờ nhà Chu.
Riêng Bá Di và Thúc Tề xấu hổ về việc đã can ngăn vua Chu diệt bạo chúa, bèn cùng nhau thề không ăn thóc nhà Chu. Bá Di và Thúc Tề lên núi Thú Dương, hái rau vi ăn qua bữa. Rau vi không thể nuôi sống được, cuối cùng ông và Thúc Tề đều chết đói tại núi Thú Dương.
(5) Sào Do: Sào Phủ và Hứa Do, theo truyền thuyết, sóng vào đời vua Nghiêu ở Trung quốc.
Hứa Do được tiếng là người hiền, vua Nghiêu vời vào để truyền ngôi.
Hứa Do từ chối, cười mà về rồi ra suối rửa tai.
Khi đó, Sào Phủ mới dắt trâu tới suối uống nước, thấy Hứa Do rửa tai, bèn hỏi tại sao.
Hứa Do trả lời: “Ông Nghiêu đòi tôi, biểu tôi thì làm vua.”
Sào Phủ bèn dắt trâu bỏ lên trên dòng nước cho uống.
Hứa Do hỏi tại sao, Sào Phủ đáp: “Anh rửa tai anh xuống đó tôi sợ trâu tôi uống nhằm.”
Sào Phủ lại nói:
“Anh đi đâu cho người ta biết vua mà muốn nhường ngôi vua cho anh, ấy là tại bụng anh vẫn còn danh lợi.”
_________ Continue reading Nguyễn Trãi: Côn Sơn Ca (TĐH dịch) →
Đọt Chuối Non 