Chào các bạn,

Chiều Chúa nhật mình đến thăm gia đình mẹ Páo, trong khi nói chuyện mình biết thêm một chuyện cũng khá thú vị. Gia đình mẹ Páo ở phía sau nhà mình, cách nhau bởi khu vườn nhỏ trồng mì của mẹ Páo. Bố Páo đi với ông bà gần hai năm, để lại sáu người con ba trai và ba gái. Trong sáu người con, hai người con trai lớn đã nghỉ học đi làm và em Trinh – người con gái thứ ba năm nay đang học lớp Chín trường cấp II trong Buôn Làng.

Mình vào gian nhà bếp thấy có mẹ Páo, em Trinh và em Lượm – con trai út đang học lớp Một, mấy mẹ con ngồi quây quần bên cối giã lá mì để ngâm chua. Thấy mình vào, mẹ Páo lên nhà trên mở cửa, mình và các em cùng lên nhà trên với mẹ Páo. Nói chuyện được một lúc mình ngạc nhiên khi thấy gia đình mẹ Páo nuôi một bầy chó, con nào cũng mập đẹp đang đứng ngồi chung quanh người nhà. Mình hỏi:

– “Sao gia đình mẹ Páo nuôi nhiều chó quá vậy?”

Em Trinh nói:

– “Không nhiều đâu, chỉ có sáu con chó thôi mà.”

– “Sáu con chó mà không nhiều hể? Yăh thấy nuôi sáu con chó trong một gia đình là nhiều quá rồi. Mỗi ngày cho nó ăn đàng hoàng cũng bằng số gạo cho một gia đình sáu người ăn trong một ngày, nhất là với bản chất chưa biết tiết kiệm như anh em Buôn Làng mình hiện giờ, đúng không?”

Mẹ Páo gật đầu nói: “Đúng như vậy đó Yăh.”

– “Nếu vậy gia đình mẹ Páo nuôi làm gì đến sáu con chó?”

Không đợi mẹ Páo trả lời, em Trinh ngồi bên cạnh mẹ Páo nói luôn:

– “Nuôi nhiều con chó để khi còn nhỏ cho nó giữ nhà.”

– “Nếu nuôi những con chó để nó giữ nhà, Yăh nghĩ chỉ cần để lại hai con chó tốt nhất là được, nhà mình nhỏ xíu trong nhà cũng không có gì để giữ. Yăh biết anh em Buôn Làng mình nuôi chó và rất thương chó, không làm thịt những con chó đã nuôi trong gia đình. Người nhà mình thương, không làm thịt thì bán bớt những con chó không tốt cho những người Kinh thường vào đây mua trâu bò, để có tiền mua những vật dụng cần thiết cho gia đình. Và Yăh thắc mắc sao em Trinh nói: ‘Để khi còn nhỏ cho nó giữ nhà’ là sao?”

– “Mẹ Páo mình chỉ để những con chó còn nhỏ lại, những con chó lớn mẹ Páo bán cho người Kinh hết.”

Lúc này mình mới để ý đàn chó sáu con toàn chó choai, không có con nào lớn. Thấy mình nhìn, mẹ Páo nói:

– “Mình mới bán một con chó lớn được năm trăm năm mươi ngàn đồng, mua một bao phân bỏ cho ruộng lúa vụ mùa đông xuân. Sáu con chó choai còn lại mình định nuôi thêm mấy tháng nữa cũng sẽ bán bớt. Trước kia anh em Buôn Làng mình làm nương rãy xa, đất chung quanh nhà thường không trồng gì nên mình nuôi heo thả rông, bây giờ anh em Buôn Làng biết trồng rau chung quanh nhà, mình không thể nuôi heo thả rông được. Cũng may hai năm gần đây mình có chín con chó, đến đầu năm học mình dự định bán hai con để lo tiền học đầu năm, cũng như mua áo quần đồng phục và giày dép cho các con đến trường học.”

Matta Xuân Lành