Chào các bạn,

Mẹ Non ở không xa nhà mình nhưng từ sau lần mổ ruột thừa ổn định, đã gần ba tháng mình không ghé thăm. Mẹ Non trên sáu mươi tuổi, còn khỏe, tự làm nuôi thân bằng nghề dệt thổ cẩm, nhưng cũng không có hàng thường xuyên ngoại trừ thỉnh thoảng dệt cho Bok hoặc cho Yăh, vì vậy tuy sống với nghề nhưng cũng phải làm nương rãy như mọi gia đình khác.

Hoàn cảnh gia đình mẹ Non cũng khá đặc biệt: Bố Non mất khi gia đình có ba người con, hai người con gái và một người con trai. Người con gái lớn lập gia đình ở Buôn Làng xa, người con trai lập gia đình ở cạnh nhà, người con gái út là em Thuyên ở với mẹ Non. Em Thuyên hai mươi lăm tuổi chưa lập gia đình nhưng đã có hai người con với em Dũng người Kinh, vào làm phụ hồ trong Buôn Làng.

Lần đầu tiên mình đến thăm mẹ Non trong gian nhà do chính sách 134 của xã cấp, một gian nhà rất nhỏ. Mình đến vào mùa mưa, nhà tuy mới làm nhưng dột nhiều, mẹ Non phải dùng một tấm nilon lớn cột sát trần nhà để nước mưa không giọt xuống chỗ nằm. Dột do tôn lợp đóng đinh không được trét lỗ, đã xảy ra tình trạng này.

Trong lần đến chơi này, mình biết mẹ Non có hai người cháu con của em Thuyên, cháu gái tên Lan Anh sáu tuổi và cháu trai tên Anh Dũng ba tuổi. Nhìn hai cháu quấn quýt bên mẹ Non, mình hỏi và biết: Bố Dũng bị mẹ Non đuổi đi vì thích uống rượu, không làm ăn, cũng không chịu cưới em Thuyên, mẹ của hai cháu nhỏ.

Mình hỏi: “Bố Dũng đi lâu chưa?”. “Ba năm! Và em Thuyên vẫn còn thương bố Dũng. Nhà bố Dũng ở thị trấn Phước An, em Thuyên thường địu con ra đó tìm, bây giờ người ta nói: Bố Dũng đã lấy vợ người Kinh!”.

Hôm đó mình chỉ nói chuyện với mẹ Non như vậy rồi chào về.

Đến hôm nay hơn ba tháng mình trở lại cũng gặp mẹ Non và hai cháu nhỏ, lần này không đợi hỏi, mẹ Non nhìn em Dũng nói: “Mẹ Thuyên bỏ hai con đi theo bố Dũng rồi! Người mẹ này không biết nói sao, trước kia bố Dũng ở đây mẹ Non không thích bố Dũng, vì bố Dũng không thích làm việc thì ít. Nhưng cái bụng của mẹ Non ghét bố Dũng nhiều, do bố Dũng không phải con trai Sêđăng! Chỉ vì như vậy mẹ Non không muốn bố Dũng làm con rể.

Mẹ Non nghĩ đuổi bố Dũng đi một thời gian em Thuyên cũng sẽ quên bố Dũng, và ở như vậy nuôi hai con nhỏ giống mẹ Non ngày xưa, khi bố Non đi về với ông bà, mẹ Non cũng còn trẻ và đã ở như vậy nuôi các con cho đến bây giờ!

Khi em Thuyên bỏ các con đi theo bố Dũng, mẹ Non mới biết mình đã sai khi nghĩ bố Dũng ra đi khỏi nhà, cũng giống bố Non ra đi về với ông bà, mình chỉ nhớ một thời gian rồi hết, sau đó bằng lòng với số phận nuôi con.

Hai đường đi của hai người đàn ông không giống nhau, mẹ Non bắt nó giống, nó cũng không giống được!”. Và trong tiếng thở dài mẹ Non nói: “Bây giờ mẹ già này không biết nói sao với cái lỗi của mình!”.

Matta Xuân Lành