Em đánh rơi câu sli*
Trôi xuôi dòng nước
Cho con cá không biết bơi
Cho con chim không biết hót
Anh vớt lời thương bằng tiếng đàn
Anh vớt lời yêu bằng gió thổi
Ngày hội
Chim đón dâu theo về
Người già mừng ba hôm
Trẻ con mừng ba tháng
Chum rượu chôn ba năm được đào lên mời người trong bản
Hương nồng thơm lan chín núi mười mường
Vết chân chim đằm lại trên sương
Rượu Tài Ngào em đem theo đủ làm say lòng con trai con gái
Câu sli đánh rơi…
Mùa kết trái
Chim đón dâu theo về
Tác giả: Nhà thơ Hoàng Chiến Thắng
(*) Sli là một điệu hát của người Tày sống ở vung Đông Bắc Việt Nam
.
SLI LINES DROPPED
You drop Sli lines
Downstream
For fish that don’t know swimming
For birds that don’t know singing
I pick up the love-words with pipa sounds
I pick up the love-words with blowing winds
Day of festival The welcoming birds bring the bride home
The elders celebrate for three days
The kids are excited for three months
The wine jar, three-year buried, is dug up for all
Its fragrance spreads over nine mountains and ten villages
The crow’s feet leave marks on the dew
The Tai Ngao you’ve brought along is strong
Enough to intoxicate the hearts of boys and girls
Sli verses dropped…
Fruiting season
The welcoming birds bring the bride home
Xin cho con được làm công cụ an hòa của Người;
Nơi có hận thù, con gieo hạt giống tình yêu;
Nơi có tổn thương, con đem những lời hối lỗi;
Nơi có nghi ngờ, con dựng lại niềm tin;
Nơi chỉ còn tuyệt vọng, con xây hi vọng;
Nơi phủ đầy bóng tối, con thắp sáng trời đêm;
Và nơi nỗi buồn vây phủ, con trao tặng niềm vui;
Đấng Toàn Năng,
Xin cho con tìm sự an ủi ít hơn những lời con an ủi,
Được cảm thông ít hơn con hiểu được tha nhân,
Được yêu thương ít hơn trao gửi yêu thương,
Vì chính trong sự cho đi là nhận lại,
Trong sự thứ tha mà ta được thứ tha,
Và trong khi chết đi được sinh vào cõi sống vĩnh hằng
Amen
Thánh Francis of Assisi
Huỳnh Huệ dịch
The Peace Prayer of Saint Francis
Lord, make me an instrument of Thy peace;
where there is hatred, let me sow love;
where there is injury, pardon;
where there is doubt, faith;
where there is despair, hope;
where there is darkness, light;
and where there is sadness, joy.
O Divine Master,
grant that I may not so much seek to be consoled as to console;
to be understood, as to understand;
to be loved, as to love;
for it is in giving that we receive,
it is in pardoning that we are pardoned,
and it is in dying that we are born to Eternal Life.
Amen.
Saint Francis of Assisi
Em về rồi anh hát với ai
Giữa gió hào hoa trăng phóng khoáng
Rượu trong veo sóng sánh mắt môi
Em về rồi anh hát với ai
Đêm phố núi níu mời
Mê hoặc nụ cười sơn nữ
Thơ nghiêng vai rủ rỉ buồn vui
Em về rồi anh hát với ai
Khúc tinh ca viết thời trai trẻ
Xanh lá Trường Sơn
Thắm màu hi vọng
Ba lô nặng vai mà phơi phới bước chân
Anh hát với ai
Bài hát dở dang
Rưng rưng nỗi niềm nhân thế
Trời cao rộng
Sao lòng người hẹp
Không đạn bom
Sao thương tích thêm nhiều
Anh hát với ai
Cung vút bậc trầm
Phía không em
Có hay không khoảng trống
Phía không em
Bóng dáng ai thấp thoáng
Sương khuya rơi có lạnh áo phong trần
Em về rồi anh hát nữa không
Thăm thẳm đường đời đôi ngả
Biết bao giờ
Giữa mênh mông rạng rỡ
Ta lại hòa ca
Bài bất tử tình đời.
Những khoảnh khắc trong đời
Ta nhớ ai tha thiết
Muốn đón người trong mơ
Bên vòng tay hiện thực!
Cửa hạnh phúc kép lại
Cánh khác lại mở ra,
Song ta còn dõi mãi
Phía hạnh phúc bay xa,
Mà đâu nào nhận thấy
Hạnh phúc mới chờ ta.
Chớ mải mê hình thức
Vẻ ngoài phù phiếm kia
Chớ đi tìm của cải
Thứ danh vọng hư vô,
Hãy tìm một ai đấy
Biết làm bạn mỉm cười,
Ngày ám u bừng sáng
Chỉ với một nụ cười
Tìm người cho bạn thấy
Hàm tiếu niềm yêu thương.
Hãy mơ điều bạn ước
Hãy đến khắp chân trời,
Hãy sống như chính bạn
Làm tất cả mọi điều
Vì bạn chỉ có một
Cơ hội và cuộc đời.
Mong bạn đủ hạnh phúc
Để bạn thấy ngọt ngào
Đủ gian nan trở ngại
Để bạn biết vững vàng,
Đủ nỗi buồn hiu quạnh
Để bạn thấy nhân tình
Và đủ niềm hy vọng
Để bạn thấy xuân ngời.
Hạnh phúc nhất trên đời
Đâu cần điều tuyệt nhất
Mà phải biết vượt qua
Trên đường đời thử thách.
Tương lai nào sáng tươi
Chẳng nhạt nhòa dĩ vãng,
Bạn chẳng thể bước lên
Đến khi bạn quên lãng
Dằm nhói vết trong tim
Và trong đời vấp ngã.
Khi sinh ra bạn khóc
Chung quanh bạn mỉm cười.
Hãy sống đến cuối đời
Bạn là người rạng rỡ
Chung quanh bạn lệ rơi.
Hãy nhắn gửi bạn ơi
Một ai có ý nghĩa
Đến bên đời sẻ chia,
Một ai khiến bạn cười
Khi bạn cần rạng rỡ.
Một ai cho bạn thấy
Vẫn yêu đời quan
Một ai tình bạn mến
Ý nghĩa mình ở bên.
Đừng đếm tháng năm trôi
Hãy đếm đong kỷ niệm…
Quan Jun dịch
.
MOMENTS IN LIFE
There are moments in life when you miss someone
so much that you just want to pick them from
your dreams and hug them for real!
When the door of happiness closes, another opens;
But often times we look so long at the
Closed door that we don’t see the one,
Which has been opened for us
Don’t go for looks; they can deceive.
Don’t go for wealth; even that fades away.
Go for someone who makes you smile,
Because it takes only a smile to
Make a dark day seem bright.
Find the one that makes your heart smile.
Dream what you want to dream;
Go where you want to go;
Be what you want to be,
Because you have only one life
And one chance to do all the things
You want to do.
May you have enough happiness to make you sweet
Enough trials to make you strong,
Enough sorrow to keep you human and
Enough hope to make you happy.
The happiest of people don’t necessarily
Have the best of everything;
They just make the most of
Everything that comes their way.
The brightest future will always
Be based on a forgotten past;
You can’t go forward in life until
You let go of your past failures and heartaches.
When you were born, you were crying
And everyone else around you was smiling.
Live your life so at the end,
You’re the one who is smiling and everyone
Around you is crying.
Please send this message to those people
Who mean something to you;
To those who have touched your life in one way or another;
To those who make you smile when you really need it;
To those who make you see the
Brighter side of things when you are really down;
To those whose friendship you appreciate;
To those who are so meaningful in your life.
Về quê nghe tiếng chim bắt cô trói cột
Ngỡ ai treo kí ức ở trên cành
Ta mòn gót đi cùng trời cuối đất
Tóc trên đầu hao hết nửa phần xanh
Ta xuống đồng, lúa mừng vui vẫy gọi
Cánh cò chao nghiêng ướm hỏi đôi điều
Ừ, nơi đây ta từng gieo kỉ niệm
Ai gặt hết rồi thuở tóc xanh yêu!?
Ta cứ ngỡ quê nhà xưa vẫn vậy
Còn người thương gội bồ kết ướt lưng ong
Trăng vẫn cũ – con đường xưa lại mới
Hết đá vấp chân- sao lại nhói đau lòng!
Biết sao được chuyện của đời dâu bể
Sông có tự ngàn xưa chừ cũng xoay dòng
Núi sừng sững cũng trọc đầu mỏi mệt
Sá chi ta chỉ một kiếp long đong.
Chim chỉ gọi- chẳng bắt ai trói cột
Mà sao ta vùng vẫy đến rã rời
Đứng giữa vườn xưa buồn vui khôn nói được
Kêu chi hoài não nuột lắm chim ơi!
Trích từ tập TRƯỚC SÔNG THU.- Thơ Dương Quang Anh
Cảm nhận:
Một lần đêm quê, ngồi chơi cữ rượu độ gần tàn, người hàng xóm hứng chí ngâm lên:
Về quê nghe tiếng chim bắt cô trói cột
Ngỡ ai treo kí ức ở trên cành
Ta mòn gót đi cùng trời cuối đất
Tóc trên đầu hao hết nửa phần xanh
Cả bàn rượu lặng im. Còn tôi, câu thơ thứ nhì cứ treo lơ lửng trong đầu. Về sau, tôi đã tìm đọc trọn vẹn bài thơ ấy. Bài thơ tôi giới thiệu ở trên.
Bài thơ có cái duyên ngầm bởi bắt được một điệu quê. Với đa phần người, cái hồn quê thường thức dậy từ cánh diều mùa thu hay điệu lí mỗi chiều. Với Dương Quang Anh, thật đến bất ngờ là cái hồn quê lại dóng lên khắc khoải từ một loài chim chẳng mấy khi được chọn làm thi liệu: Chim bắt cô trói cột.
Và theo âm vang của nốt nhạc lạc loài ấy, khách tình quê đi về với cánh cò, đồng lúa, mùa trăng xưa và con đường cũ. Những bước lang thang mà định hướng cho cả một mùa kí ức.
Bắt được giai âm, tác giả như tình cờ được tặng luôn cả một giai điệu. Toàn bài thơ tuy có đôi chỗ phá cách nhưng chung qui vẫn nền nả mặn mà bằng điệu thơ tám chữ có phần xưa cũ. Ấy vậy mà giọng điệu rất quen thuộc ấy, tôi nghĩ, mới thật là một chọn lọc.
Có tình, có điệu. Chưa hết, tôi muốn bàn đến cái tứ của bài thơ. Phải nói thơ anh vừa xúc cảm vừa chắc trong cấu tứ. Ở mỗi khổ thơ, tác giả đã biết để lại một câu hay, một ý đắc để làm những chiếc đinh giữ vững bộ khung của thơ mình.
Ngang đồng lúa, người thơ tự hỏi:
Ai gặt hết rồi thuở tóc xanh yêu!?
Và trên quê xưa, đường nhựa phẳng lì thay cho những bậc đá ngày nào còn mấp mô trong kí ức, sao lòng lại xốn xang:
Hết đá vấp chân sao lại nhói đau lòng
Và đây là thái độ của người đã quá cái ngưỡng tri thiên mệnh trước mọi ngã đời dâu bể: Núi sừng sững cũng trọc đầu mỏi mệt
Sá chi ta chỉ một kiếp long đong
Và bài thơ kết lại đúng nghĩa trữ tình. Kết mà không mở ra một cục diện mới nào, kết trong một thủy chung cảm xúc:
Chim vẫn gọi chẳng bắt ai trói buộc
Mà sao ta vùng vẫy đến rã rời
Đứng giữa đường làng buồn vui khôn nói được
Kêu chi hoài não nuột lắm chim ơi!
Tôi cũng thế, vùng vẫy mãi mà chẳng thể thoát ra khỏi những sợi tơ chăng mắc bằng ngôn ngữ trữ tình ấy. Bỡi tôi cũng là một người quê. Cũng đôi lần đi về quê xưa mà nghe thời gian còn phảng phất một màu kí ức. Và như để trả nợ cho một tình quê, tôi giải tỏa bằng một vài cảm nhận. Hẳn cũng quê kệch như tiếng “bắt cô trói cột” kia. Song lại là một điệu quê, có ai người đồng điệu?
Hôm nay mình giới thiệu với các bạn bài thơ “New Collosus” của thi sĩ Emma Lazarus. Bài thơ này được khắc trên một tấm biển ở dưới chân tượng Nữ thần tự do ở thành phố New York vào năm 1903.
Xa xa phía ngoài khơi, những đoàn người nhập cư mệt mỏi vượt biển đi đến thành phố New York qua hơn hai thế kỷ nay. Họ bỏ đi tất cả, quê hương, của cải, người thân để đem đánh cuộc tính mạng mình trên một con tàu vượt đại dương đi tìm sự sống mới.
Họ là ai? Những người Ba Lan chạy sang Mỹ từ chiến tranh thế giới thứ nhất? Những người Tiệp chạy khỏi nhà độc tài Milosevic? Những người Âu sang đi tìm miền đất hứa? Những người tị nạn tôn giáo qua Mỹ từ thế kỷ 17? Những người muốn tìm cuộc sống kinh tế tốt hơn vì ở nước họ nghèo quá?
Hơn một thế kỷ qua, Nữ thần Tự do đứng đó nghiêm nghị trong gió buốt lạnh của hải cảng New York, đôi mắt bà nhìn xa xôi. Làn da bà đã phai màu vì gió và nước biển. Một tay bà cầm quyển hiến pháp nước Mỹ, và tay kia cầm một ngọn đuốc đỏ. Ngọn đuốc đó là tia sáng âm ỉ gần tàn, tia sáng bị đe dọa dập tắt trong con tim của bao thế hệ con người, tia sáng của Tự do.
Bài thơ “New Collosus” ở dưới chân tượng đó khiến mình suy nghĩ nhiều về ước vọng của con người. Sao một người ăn mày trên vỉa hè thành phố New York vất vả vô cùng mà mắt họ vẫn ánh lên vẻ sung sướng, và một anh đại gia trọc phú ở một nước xa xa bên kia bờ đại dương sao khuôn mặt u tối làm vậy? Phải chăng đó là Tự do? Hít thở được không khí của Tự do? Cái thứ không khí vào mọi con đường, ngõ ngách, và lồng ngực con người.
Ở dưới đây, là đoạn nhật ký ngắn diễn tả cảm xúc của mình về bài thơ này và ngày mùng 4 tháng 7 năm 2009, và sau đó là bài thơ
”Bài thơ này nằm bên dưới suy nghĩ của mình vào ngày 4/7/2009 khi mình ngắm pháo hoa từ thành phố Jersey City. Ở đó, người ta có thể thấy cả tượng Nữ thần Tự do và Trung Tâm Macy, nơi mà những ngọn pháo hoa được bắn lên trời cao. Chúng đứng cạnh nhau (trung tâm Macy với pháo hoa và tượng Nữ thần Tự do). Thành phố đầy ánh sáng, tii đang bật và những talkshow đang chạy trên màn hình. Nữ thần đứng nghiêm, lạnh lẽo trong gió, và đưa cái nhìn của bà ra xa.
”Tượng khổng lồ mới” được khắc trên một tấm biển ở chân tượng Nữ thần Tự do. “
This poem underlined my thought on 7/4/2009 witnessing the fireworks from Jersey City. There, one could see both the Lady of Liberty and the Macy’s center where the fireworks were shot into the sky. They stood side by side. The city was full of light, television was on and and the talk was running. The lady stood sharp, cold in the wind, extending her look.
“The New Colossus” was engraved on a tablet in the pedestal on which the statue stands.
.
Tượng khổng lồ mới
Emma Lazarus
Không giống như tượng đồng danh tiếng của Hy Lạp,
Với những cánh tay chinh phục sải dài từ xứ này sang xứ khác;
Nơi đây tại cửa biển hoàng hôn sóng vỗ
Đứng người đàn bà phi thường với ngọn đuốc, mà lửa đuốc
Là sấm sét bị cầm tù, và tên nàng
Di dân - Ellis Island (New York) - 1912
Mẹ Của Những Kẻ Tha Hương. Từ bàn tay cầm đèn hiệu đó
Sáng rực lời chào tỏa khắp thế giới; đôi mắt dịu hiền của nàng trị vì
Hải cảng lộng gió giữa hai thành phố. *
“Cứ giữ lấy những mảnh đất xa xưa, những cổ tích hoa lệ của các ngươi!”, nàng kêu gào.
Môi mím chặt. “Trao ta những kẻ mệt mỏi, nghèo đói của các ngươi,
Những đám đông chen chúc của các ngươi đang mong ước hít thở tự do,
Những rác rưởi khốn cùng trên bờ biển đông đúc của các ngươi.
Trao ta, những người vô gia cư, dập vùi trong bão tố,
Ta sẽ nâng đèn rọi bên cạnh cánh cửa vàng!”
(Nguyễn Minh Hiển dịch)
Chú Thích: (*) Hai thành phố là New York và New Jersey
.
The New Colossus
by Emma Lazarus
Not like the brazen giant of Greek fame,
With conquering limbs astride from land to land;
Here at our sea-washed, sunset gates shall stand
A mighty woman with a torch, whose flame
Is the imprisoned lightning, and her name
Mother of Exiles. From her beacon-hand
Glows world-wide welcome; her mild eyes command
The air-bridged harbor that twin cities frame.
“Keep ancient lands, your storied pomp!” cries she
With silent lips. “Give me your tired, your poor,
Your huddled masses yearning to breathe free,
The wretched refuse of your teeming shore.
Send these, the homeless, tempest-tost to me,
I lift my lamp beside the golden door!”
Mười lăm mười bốn mười ba
Các em những búp măng ngà non tơ
Nhìn từng gương mặt ngây thơ
Ngước nhìn tôi vẻ đợi chờ tin yêu
Bao nhiêu phiền muộn lo âu
Đời riêng đã giấu phía sau nụ cười
Chỉ còn thôi thúc trong tôi
Làm sao em sẽ thành người giỏi ngoan
Ước mong khi em lớn khôn
Tự tin vững bước chân son vào đời
Nhìn từng gương mặt rạng ngời
Bước chân mỏi cánh tay lơi..Không còn
Tin tôi tin người người hơn
Tin em tin tháng năm còn rộng xa
Ơi em
Những búp măng ngà
Vút lên đi nhé
Trời là của em
Tôi xin làm đất thảo hiền
Chắt chiu ngọt mát dành riêng tuổi hồng.
Ánh nắng đi qua ô cửa nhỏ
Gởi xuống bất ngờ một chiếc gương
Lên mặt bàn bộn bề sách phấn
Sáng rỡ
Ấm nồng
Như nắng thân thương
Tôi soi vào gương nắng ấy
Bắt gặp bao đôi mắt đang nhìn
Những đôi mắt học trò tin yêu chờ đợi
Thấy yêu đời hơn
Nguyện sống hết lòng hơn.
Tôn Nữ Ngọc Hoa