Các bạn thân mến,

Lần này, chúng ta sẽ cùng nhau đọc hai bài diễn văn nổi tiếng của Franklin Delano Rosevelt (1882 – 1945, thường được gọi tắt là FDR) , vị tổng thống thứ 32 của nước Mỹ, người mà đánh giá là vị tổng thống số 1 của nước Mỹ (theo đánh giá của các học giả Anh năm 2010). Đây là hai bài diễn văn tiêu biểu cho chính sách và thành tựu của ông ở cương vị tổng thống: lèo lái nước Mỹ qua cuộc Đại Khủng Hoảng và Chiến Tranh Thế Giới Thế Hai. (Tuần này chúng ta đọc bài Diễn Văn Nhậm Chức lần đầu, và tuần sau chúng ta sẽ đọc bài Diễn Văn Trân Châu Cảng). Trước khi đọc hai bài diễn văn, có lẽ ta nên điểm qua một chút về tính cách và con người của tác giả, Franklin Delano Rosevelt.

F.D.Roosevelt sinh trưởng trong một dòng họ với những tên tuổi gắn bó với lịch sử nước Mỹ, một gia đình giàu có và môi trường sống nhiều đặc quyền. Bà nội của ông là chị em họ của phu nhân tổng thống thứ năm của Hoa Kỳ, James Monroe. Còn ông ngoại của ông hậu duệ của những nhà lập quốc đến đất Mỹ trên tàu Mayflower, Richard Warren, Isaac Allerton, Degory Priest, và Francis Cooke. Ông cũng là anh em họ năm đời với tổng thống Theodore Rosevelt. Mẹ ông là một bà mẹ độc đoán với nhiều ảnh hưởng trên con trai, trong khi bố ông là một ông bố xa cách.

Continue reading Các diễn văn làm thay đổi thế giới – “điều duy nhất chúng ta phải sợ hãi chính là sự sợ hãi” – Diễn văn nhậm chức của TT Roosevelt →

Sau chiến tranh thế giới thứ 2, có rất nhiều sự việc được đem ra mổ xẻ và phân tích, và (như thường lệ) có rất nhiều từ “nếu” được đặt ra nhằm giúp mọi người tưởng tượng về các kịch bản: “nếu Đức đánh chiếm Anh ?”, “nếu Hitle không tấn công Liên Xô mà cũng cố châu Âu và xâm chiếm Bắc Phi” …Và trong các “nếu” đó, nổi bật là câu mọi người hay hỏi “liệu nước Anh (và thế giới) sẽ ra sao, nếu không có Churchill ?” (người ta không hỏi câu tương tự về Charles de Gaulle hay Stalin).

Trong giờ phút tuyệt vọng nhất của nước Anh, Churchill nổi lên như 1 điểm tựa tinh thần, người đã kêu gọi cả nhân dân Anh đứng lên chuẩn bị chống lại nước Đức Phát Xít, nước vừa đánh tan rã liên quân Đồng Minh 1 cách chớp nhoáng

Muốn mường tượng vai trò của Churchill và các bài diễn văn của ông, chúng ta phải xem xét tình hình tuyệt vọng lúc bấy giờ.

Continue reading Các diễn văn làm thay đổi thế giới – “Xin hãy tiến lên” – Winston Churchill →

Chào các bạn thân mến,

Ngày 1 tháng 9 năm 1939, 4:45 phút, chiến tranh Thế Giới 2 bùng nổ, Đức đột ngột tấn công Ba Lan trong đêm không hề có tuyên chiến.

Sáng ngày 1 tháng 9, bài diễn văn này của Adolf Hitler được đọc và nhanh chóng được biết đến ở nhiều nước trên thế giới (tuy đây chỉ là bài diễn văn đọc trước quốc hội Đức) với nội dung chủ yếu là các nước đồng minh đã ép Đức đến mức phải tiến hành chiến tranh thế giới, và người Đức buộc phải đánh trả vì nhân dân Đức, vì dân tộc Đức, vì nước Đức.

Tác động chủ yếu của bài diễn văn này là liều thuốc tinh thần kích động nhân dân Đức dấn thân vào cuộc chiến dài và gian khổ trước mắt (chứ thật ra, đối với phe Đồng Minh, bài diễn văn này không có nhiều tác dụng lắm).

Ngày nay, đọc lại bài diễn văn này, với tâm trạng khách quan, chúng ta sẽ dễ dàng thấy có rất nhiều sơ hở trong cách lập luận, cách xâu chuỗi và lý giải các sự kiện, cũng như các hành động đi đôi với bài diễn văn này. Có thể đơn cử vài ví dụ.

Continue reading Các diễn văn làm thay đổi thế giới – “Ý chí của chúng ta và nước Đức của chúng ta sẽ chiến thắng” – Hitler →

 

I BELIEVE IN THE LAW OF LOVE – Tôi tin tưởng vào luật lệ của tình yêu

Đó là kim chỉ nam cho một bài bào chữa trình bày trong bảy giờ đồng hồ của Clarence Seward Darrow trong vụ án Henry Sweet. Đây là vụ án đánh dấu một bước ngoặc của lịch sử nước Mỹ trong tiến trình khắc phục sự kỳ thị chủng tộc, tàn tích của chế độ nô lệ ngày xưa.

Dựa trên lập luận rằng chúng ta ai cũng có thành kiến, và cần gác bỏ thành kiến để xem xét lại vụ án, bài bào chữa cũng đã trình bày rất hay về vấn đề thành kiến của con người, với điển hình là thành kiến về sắc tộc và màu da.

Clarence Seward Darrow (18/4/1857 – 13/3/1938) là một luật sư người Mỹ, bào chữa trong nhiều án nổi tiếng, được mệnh danh là “luật sư đồng quê sừng sỏ” (“sophisticated country lawyer“). Ông cũng nổi tiếng về sự hài hước và học thuyết bất khả tri, điều đã giúp ông trở thành một trong những luật sư Mỹ nổi tiếng nhất và người hoạt động vì chủ nghĩa tự do dân sự (civil libertarians).

Continue reading Các diễn văn làm thay đổi thế giới – “Tôi tin tưởng vào luật lệ của tình yêu” – Clarence Darrow →

 
Các bạn thân mến,

Lần này mình xin giới thiệu với các bạn về bài diễn văn của Lenin với tựa đề “Trao quyền lực cho các Xô Viết”. Đây là bài diễn văn tiêu biểu cho một tư tưởng cách mạng mạnh mẽ, bạo dạn và triệt để, cái tư tưởng dẫn đường cho một cuộc cách mạng làm thay đổi bản đồ chính trị thế giới, chia thế giới thành hai cực trong suốt thế kỷ 20, cuộc cách mạng mà nhiều nhà nghiên cứu cho rằng đã “bẻ lái” hướng phát triển của chủ nghĩa tư bản – Cuộc Cách Mạng Tháng Mười Nga 1917 vĩ đại.

Bối cảnh lịch sử và các khái niệm

Câu chuyện có lẽ nên được bắt đầu từ sự thất bại của cuộc cách mạng dân chủ tư sản ở Nga vào năm 1905-1907 khiến cho nước Nga vẫn tiếp tục là một đế quốc quân chủ chuyên chế dưới sự cai trị của Sa hoàng Nikolai II. Như một nước đế quốc, triều đình Sa hoàng cũng “hăng hái” tham gia vào Chiến tranh thế giới thứ nhất với hi vọng mở rộng thị trường và thuộc địa. Tuy nhiên những thất bại liên tục trong chiến tranh đã khiến cho nhân dân Nga ngày càng bất mãn, kinh tế Nga ngày càng suy sụp, nạn đói xảy ra khắp nơi. Triều đình Sa hoàng tỏ ra bất lực, không thể cai trị được đất nước như trước.

Continue reading Các diễn văn làm thay đổi thế giới – “Quyền lực cho Xô Viết” – Vladimir Ilyich Lenin →

 
Marie Curie (Maria Skłodowska-Curie; 7/11/1867 – 4/7/1934) là một nhà hóa học người Pháp gốc Ba Lan và một người đi đầu trong ngành tia X, hai lần nhận giải Nobel (Vật lý năm 1903 và Hóa học năm 1911). Bà đã thành lập Viện Curie ở Paris và Warszawa.

Marie Skłodowska sinh ra ở thủ đô Warszawa, Ba Lan trong thời kì Nga chiếm đóng Ba Lan. Ngay từ thủa thiếu thời, ngoài việc học rất giỏi, bà đã thể hiện là một cô bé rất kiên nghị và yêu nước. Gia đình khó khăn, mẹ mất sớm, bà phải làm việc cật lực để có tiền cho mình và chị đi Paris học. Đến Paris, bà tiếp tục học rất cật lực – học nhiều môn và mượn thêm nhiều sách để đọc thêm ở nhà vào ban đêm. Bà đã tốt nghiệp cử nhân với thủ khoa trường Sorbone danh tiếng của Pháp. Bà gặp gỡ, yêu và cưới Pierre Curie, một nhà khoa học thiên tài – người chồng và cũng là người đàn anh, người bạn nghiên cứu khoa học của bà. Và tên Marie Skłodowska được đổi thành Marie Curie.

Continue reading Các diễn văn làm thay đổi thế giới – “Lịch sử khoa học của radium rất đẹp” – Marie Curie (1921) →

 
Abraham Lincoln (12 tháng 2 năm 1809 – 15 tháng 4 năm 1865), phiêm âm tiếng Việt là Lincôn (còn được biết đến với tên Abe Lincoln, tên hiệu Honest Abe, Rail Splitter, Người giải phóng vĩ đại) là vị Tổng thống thứ 16 trong lịch sử Hoa Kỳ, tại nhiệm từ năm 1861 đến 1865. Ông là một trong những người đã thiết lập Đảng Cộng hoà năm 1854.

Lincoln thuộc mẫu người tự lập. Tự học, ông trở thành một luật sư hàng đầu tại Illinois. Ông là lãnh đạo Đảng Whig (và đã đại diện cho Đảng tại Hạ viện trong một nhiệm kỳ). Khi vấn đề về chế độ nô lệ xảy ra năm 1854, ông góp phần tạo dựng Đảng Cộng hòa mới và trở thành lãnh đạo tại Illinois. Lincoln phản đối lao động nô lệ và kiên quyết khước từ mở rộng chế độ nô lệ ra thêm trong liên bang. Những cuộc tranh luận của ông với lãnh đạo Đảng Dân chủ Stephen Douglas năm 1858 khiến ông được cả nước biết tới, và với tư cách ứng cử viên ôn hòa miền tây ông đã chiến thắng trong cuộc chạy đua vào chân ứng cử viên tổng thống năm 1860. Chiến thắng của ông trong cuộc Bầu cử tổng thống Hoa Kỳ, 1860 là giọt nước làm tràn ly đối với phương Nam, nơi bảy bang quyết định ly khai, thành lập lên Liên hiệp các bang miền Nam, và chiếm quyền kiểm soát các pháo đài cũng như tài sản khác của Hoa Kỳ bên trong biên giới của họ, tạo bước khởi đầu dẫn tới cuộc Nội chiến Mỹ.

Continue reading Các diễn văn làm thay đổi thế giới – Chính phủ của dân, do dân và vì dân sẽ không lụi tàn khỏi trái đất này – Abraham Lincoln và Diễn văn Gettysburg →

Ông Thomas Jefferson đã đóng góp rất lớn lao vào các nguyên tắc của nền Dân Chủ Hoa Kỳ. Cùng với Tổng Thống George Washington, ông Jefferson là một trong các nhân vật vĩ đại của cuộc Cách Mạng Bắc Mỹ mà danh tiếng đã vang lừng trên khắp Thế Giới. Ông Jefferson đã ủng hộ các Quyền của Con Người, các tự do ngôn luận, tôn giáo và báo chí và cũng vì tôn trọng nền tự do sau này mà ông đã phải chịu đựng nhiều vụ nói xấu của các tờ báo vô trách nhiệm. 

Ông Thomas Jefferson đã được chôn cất bên cạnh vợ của ông tại Monticello. Trên mộ chí của ông, mọi người đã đọc được hàng chữ mà trước kia, ông đã viết ra cho thợ khắc mộ bia : “Nơi đây an nghỉ Thomas Jefferson, tác giả của Bản Tuyên Ngôn Độc Lập Hoa Kỳ, của Đạo Luật Virginia về Tự Do Tôn Giáo và là Người Cha của Đại Học Virginia”.

Đây là những thành tích vẻ vang mà chính ông Thomas Jefferson đã đánh giá cao hơn Chức Vụ Tổng Thống Hoa Kỳ.