Bạo lực học đường tại VN là vấn đề nhức nhối và ngày càng trở nên nghiêm trọng. Để ngăn chặn tình trạng này, gia đình và nhà trường nên chủ động cho con em mình học võ và trang bị những kỹ năng tự vệ cần thiết.
Ngoài ra, cũng cần tự hỏi, tại sao trong môi trường giáo dục, nhiều học sinh lại có suy nghĩ và hành vi bạo lực, thiếu kiểm soát như vậy? Phải chăng đang có khoảng trống giáo dục tâm linh trong nhà trường?
Đã đến lúc, trường học cần có môn học hiểu về trái tim. Qua đó, các em học sinh có cơ hội được học tĩnh lặng, biết làm chủ cảm xúc, yêu thương bạn bè và trở thành người có ích cho xã hội.
An An
- Bạo lực học đường ngày càng nghiêm trọng
- Bạo hành ở học đường (Anh Hoành)
- Phát triển tâm linh trong giáo dục (Chị Hương)
***
Bạo lực học đường ngày càng nghiêm trọng
Minh Nhật – 18:25, 07/11/2025
Trong hơn 20 ngày qua, liên tiếp 5 vụ bạo lực học đường xảy ra trên cả nước, hậu quả 2 em học sinh tử vong, khiến dư luận bức xúc và lo ngại về tình trạng xuống cấp đạo đức trong môi trường giáo dục.
Nam sinh N.T.A.T (Thanh Hóa) tử vong sau 5 ngày bị nhóm bạn cùng trường đánh hội đồng. Ảnh: ITN
Học sinh bị đánh hội đồng dẫn tới tử vong
Chỉ chưa đầy 20 ngày qua, tại tỉnh Thanh Hóa đã xảy ra 2 vụ học sinh bị đánh hội đồng, hậu quả khiến 2 học sinh tử vong. Tỉnh ủy Thanh Hóa đánh giá bạo lực học đường ở địa phương này có tính chất ngày càng nghiêm trọng.
Sau 5 ngày bị nhóm học sinh học cùng trường đánh hội đồng, nam sinh N.T.A.T (ngụ phường Đông Sơn, Thanh Hóa), học sinh lớp 10 (Giáo dục thường xuyên) Trường cao đẳng Nông nghiệp Thanh Hóa đã tử vong tại nhà riêng.
T. là học sinh thứ 2 ở tỉnh Thanh Hóa tử vong do bị đánh hội đồng. Trước đó, trưa 17/10, tại khu vực cây xăng thuộc xã Quảng Bình (Thanh Hóa), nhóm học sinh lớp 12 Trường THPT Đặng Thai Mai đã đánh hội đồng nam sinh lớp 11 cùng trường. Khi bị đánh, nam sinh lớp 11 đã rút dao đâm vào vùng cổ khiến 1 nam sinh lớp 12 tử vong sau đó.
Theo báo cáo của Sở Giáo dục và Đào tạo Thanh Hóa, từ đầu năm 2025 đến ngày 5/11, trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa xảy ra 10 vụ bạo lực học đường, trong đó có 3 vụ gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, gồm 2 vụ việc nêu trên (đang trong quá trình điều tra của Công an tỉnh Thanh Hóa); và vụ một nữ sinh của Trường THPT Nông Cống 2 bị nhóm 6 nữ sinh học cùng trường đánh hội đồng khiến nạn nhân gãy đốt sống cổ, tổn hại sức khỏe 23% (vụ án đã được đưa ra xét xử).
Có lẽ, chưa bao giờ trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa lại liên tục xảy ra các vụ bạo lực học đường, và hậu quả để lại nghiêm trọng như thời gian vừa qua.
Và không chỉ tại Thanh Hóa, thời gian gần đây ở nhiều địa phương cũng xảy ra các vụ bạo lực học đường, hoặc xô xát, đánh hội đồng liên quan đến học sinh.
Mới nhất, chiều 5/11, một nam sinh lớp 8 ở tỉnh Lào Cai đã đánh bạn và sau đó hất bạn xuống hồ nước. May mắn vụ việc được người lớn phát hiện và đưa đi cấp cứu kịp thời nên nạn nhân chưa bị ảnh hưởng đến tính mạng.
Ngày 31/10, tại Trường THCS An Điền (TP.HCM), một nhóm học sinh nữ đã vây đánh một nữ sinh cùng trường ngay trong nhà vệ sinh, khiến nạn nhân nhập viện điều trị trong tình trạng đa chấn thương, rạn xương sườn…
Được biết những năm gần đây, UBND tỉnh Thanh Hóa và nhiều địa phương hầu như năm nào cũng có các văn bản, chỉ thị triển khai công tác phòng, chống bạo lực học đường, tuy nhiên từ thực tế xảy ra cho thấy việc phòng ngừa, ngăn chặn bạo lực học đường chưa hiệu quả, thậm chí ngày càng phức tạp và có tính chất nghiêm trọng hơn.
Phó Chủ tịch Hội Khoa học Tâm lý Giáo dục Việt Nam, Nhà giáo ưu tú, Tiến sĩ Nguyễn Tùng Lâm. Ảnh: Hà Phương
Muốn giải quyết tận gốc, phải đồng thời thay đổi 3 trụ cột
Nhận định về vấn đề bạo lực học đường, Tiến sĩ Nguyễn Tùng Lâm, Phó Chủ tịch Hội Tâm lý học Việt Nam, người sáng lập Trường THPT Đinh Tiên Hoàng – ngôi trường nổi tiếng vì tiếp nhận học sinh “cá biệt”, nói về đề xuất ban hành Luật Phòng chống bạo lực học đường.
Về mặt pháp luật, Tiến sĩ Nguyễn Tùng Lâm cho rằng, việc bàn thảo một đạo luật để ngăn chặn bạo lực học đường là điều đáng hoan nghênh: “Một đạo luật chỉ phát huy tác dụng khi chạm được vào thực tế. Nếu chỉ ban hành cho có, không đi vào đời sống, thì cuối cùng cũng chỉ là đánh trống bỏ dùi”.
Nhìn nhận vấn nạn bạo lực học đường từ kinh nghiệm thực tiễn, Tiến sĩ Tùng Lâm khẳng định, muốn giải quyết tận gốc bạo lực học đường, phải đồng thời thay đổi 3 trụ cột là giáo dục – quản lý – pháp chế.
Giáo dục phải đi trước luật pháp. Nếu học sinh được dạy sống có giá trị, biết yêu thương, biết tôn trọng và kiềm chế cảm xúc, thì bạo lực sẽ tự giảm.
Đồng thời, gia đình đóng vai trò đầu tiên và quan trọng nhất. Nhiều cha mẹ hiện nay đầu hàng trước con cái, buông tay với chính trách nhiệm của mình. Nếu con vi phạm, cha mẹ cũng phải chịu trách nhiệm, ít nhất là về mặt hành chính. Không thể cứ phạt nhà trường mà bỏ qua gốc là gia đình.
Đối với các nhà trường, giáo dục đạo đức phải được thực hiện hàng ngày, bằng những việc nhỏ, chứ không chỉ khi xảy ra vụ việc mới nói. “Giáo dục không phải là bài diễn thuyết mà là quá trình sống cùng học trò”, ông nhấn mạnh.
Theo Tiến sĩ Tùng Lâm, bạo lực học đường là hành vi vi phạm pháp luật, không thể chỉ xử lý bằng kiểm điểm hay xin lỗi. “Nhưng pháp luật phải có tính giáo dục. Không phải cứ xử phạt nặng là tốt. Luật phải biết “nâng học sinh dậy”, không phải dồn các em vào ngõ cụt”, Tiến sĩ Tùng Lâm bày tỏ.
TS. Đặng Văn Cường, giảng viên Luật Hình sự, Trường Đại học Thủy Lợi. Ảnh: ITN
Theo TS. Đặng Văn Cường, giảng viên Luật Hình sự, Trường Đại học Thủy Lợi, dù sự việc xảy ra ngoài hay trong viên khuôn nhà trường, nhưng hậu quả đau lòng cho thấy, vấn đề bạo lực học đường vẫn rất đáng báo động. Vụ án cần được điều tra kỹ nguyên nhân mâu thuẫn, vai trò của gia đình, nhà trường trong việc ngăn ngừa xung đột cũng như việc học sinh mang theo hung khí.
“Dù kết quả điều tra thế nào thì một học sinh đã thiệt mạng, còn một em khác phải đối mặt với vòng lao lý. Đây là hồi chuông cảnh tỉnh về bạo lực học đường và sự bồng bột của tuổi trẻ, có thể dẫn đến những sai lầm không thể cứu vãn”, TS. Đặng Văn Cường nhấn mạnh.
TS. Đặng Văn Cường cho biết thêm, một số vụ việc có dấu hiệu tội phạm nên việc cơ quan điều tra vào cuộc là cần thiết. Cơ quan chức năng sẽ làm rõ hành vi có thuộc trường hợp loại trừ trách nhiệm hình sự, tức phòng vệ chính đáng hay không. Nếu xác định hành vi là chống trả cần thiết để bảo vệ bản thân, người thực hiện sẽ không bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Ngược lại, nếu hành vi vượt quá giới hạn phòng vệ, gây hậu quả chết người, người phạm tội có thể bị xử lý về tội giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc tội giết người theo quy định pháp luật.
Từ những vụ việc liên tiếp xảy ra thời gian gần đây, bà Nguyễn Phương Linh, chuyên gia về quyền trẻ em và giáo dục cho hay, bạo lực học đường không chỉ là hành vi bộc phát của một vài cá nhân, mà là hệ quả của một xã hội đang chịu nhiều áp lực, thiếu kỹ năng cảm xúc, thiếu kết nối và thiếu cơ chế hỗ trợ tinh thần.
Bà Nguyễn Phương Linh – Chuyên gia về quyền trẻ em và giáo dục. Ảnh: ITN
Theo bà Linh, nguyên nhân gốc rễ xuất phát từ nhiều tầng. Ở gia đình, nhiều cha mẹ vẫn quan niệm “thương cho roi cho vọt”, coi trừng phạt là một cách dạy con. Khi trẻ thường xuyên bị mắng mỏ, đánh đòn hoặc chứng kiến bạo lực trong nhà, các em học cách phản ứng bằng bạo lực thay vì đối thoại. Khi bạo lực vẫn được xem là “một hình thức giáo dục”, nó dễ dàng đi vào trường học, trở thành mô hình hành vi mà trẻ sao chép.
Ở nhà trường, giáo dục vẫn nặng về thành tích và kỷ luật hành chính, trong khi giáo dục cảm xúc – xã hội và tham vấn tâm lý học đường chưa được đầu tư đúng mức. Giáo viên chịu áp lực lớn, ít thời gian kết nối cảm xúc với học sinh, khiến khoảng cách thầy trò ngày càng xa.
Ở xã hội và không gian mạng, các giá trị văn hóa đang bị “nhiễu”. Mạng xã hội vừa là nơi bộc lộ cảm xúc, vừa khơi dậy các phản ứng cực đoan. Trẻ em tiếp xúc thường xuyên với ngôn ngữ và hình ảnh bạo lực nhưng thiếu kỹ năng phân tích, kiểm soát, nên dễ bắt chước và coi đó là “bình thường”.
Theo bà Linh, khi xã hội chưa có đủ “van an toàn” – từ gia đình, nhà trường đến cộng đồng, bạo lực dễ bùng phát, cả trong đời thực lẫn không gian mạng. Đây là vấn đề hệ thống, không thể quy trách nhiệm cho riêng ai. Gia đình có thể yêu thương nhưng thiếu kỹ năng nuôi dạy tích cực; nhà trường có quy định nhưng thiếu nhân lực tâm lý; xã hội thường chỉ phản ứng khi có sự cố rồi nhanh chóng lắng xuống.
Các nghiên cứu quốc tế, trong đó có báo cáo của WHO (2017) chỉ ra rằng, trẻ từng là nạn nhân hoặc thủ phạm bạo lực có nguy cơ cao gấp 2-4 lần trở thành người gây bạo lực khi trưởng thành.
Theo bà Linh, một xã hội văn minh không phải là nơi không có xung đột, mà là nơi con người biết giải quyết xung đột bằng thấu hiểu và tôn trọng. “Cần cả một ngôi làng để nuôi dưỡng một đứa trẻ” và “ngôi làng” ấy, gồm gia đình, nhà trường, truyền thông, cộng đồng và không gian mạng, phải cùng nhau kiến tạo môi trường yêu thương, an toàn, có kỷ luật và niềm tin.
***
Bạo hành ở học đường
Chào các bạn,
Có lẽ các bạn đã quá quen thuộc với các thông tin bạo hành ở học đường – một nhóm học sinh đánh đập và làm nhục một học sinh khác. Đôi khi tạo ra những xô xát đến mức chết người. Thường là học sinh bị bắt nạt lâu ngày có vấn đề tâm lý, sợ hãi, học không vào, không muốn đi học vì không có an ninh. Đôi khi có em còn trầm cảm đến mức tự tử.
Đây là một vấn đề nhức nhối lớn cho bố mẹ và thầy cô. Dĩ nhiên có trách nhiệm nhiều nhất là trường học. Các trường cần có những chính sách ngăn chặn các học sinh côn đồ bắt nạt các học sinh yếu, và những trường hợp học sinh đánh nhau. Giáo dục các em biết ứng xử với nhau hiền lành là một chuyện, nhưng trường cũng cần có những biện pháp an ninh, phối hợp chặt chẽ với công an khu vực, và có những hình phạt thích đáng với các em bắt nạt và bạo hành các em khác.
Tuy nhiên mình có cảm tưởng tình trạng một đám trẻ em côn đồ bắt nạt một em yếu đuối luôn xuất hiện dưới mọi hình thức, và thường là nhà trường và bố mẹ chẳng có cách chấm dứt. Và đó là điều khó khăn.
Hồi nhỏ, ba mình ở trong quân đội, nên vài năm là cả nhà di chuyển đến một tỉnh mới theo chân ba. Mỗi lần đến một nơi mới, mình và các em mình luôn bị nhóm học trò ma cũ ở trường và ở trong xóm bắt nạt. Thường là vì giọng nói người Quảng Bình của cả nhà mình không giống tiếng nói địa phương. Mình là anh cả, có mấy đứa em. Minh không muốn mấy đứa em bị bắt nạt và sợ hãi, nên đám nào chọc mình hay chọc mấy đứa em là mình cũng đánh nhau ì đùng. Dĩ nhiên là một mình đánh nhau với 5, 6 đứa, vừa đánh vừa chạy. Dĩ nhiên là luôn sợ, nhưng luôn chiến đấu và chạy. Và chuyện đó xảy ra cực kỳ thường xuyên, từ 8 tuổi cho đến năm mình 15, 16, qua nhiều tỉnh: Pleiku, Quy Nhơn, Nha Trang, Sài Gòn. Tới khoảng 15 tuổi, gia đình dời vô Sài gòn, mình và các em vẫn bị ma cũ bắt nạt. Mình đi học võ, rồi về tiếp tục đánh nhau với bọn trong xóm, cho đến khi chúng nó sợ mình và thành bạn của mình.
Mẹ mình hay lo mình bị ăn đòn, và đôi khi mình về nhà mặt mày bầm tím. Mẹ đôi khi đưa mình vào trường nói với hiệu trưởng, nhưng chẳng giải quyết được vấn đề. Ma cũ luôn có cách bắt nạt hoặc dùng ma mới làm trò cười.
Rõ ràng là giải pháp của mình từ nhỏ là đánh nhau liền tù tì cho đến lúc chúng nó ngại mình và thành bạn, hết trêu chọc. Kinh nghiệm của mình từ nhỏ cho thấy, nếu có một đám côn đồ bắt nạt, mình chống trả dữ dội, chúng nó sẽ ngán mình và trở thành bạn của mình. Và không còn màn bắt nạt nữa.
Cho nên, khi mình có con và chúng nó bị trêu chọc là “chin”, đây là từ sỉ nhục mà tụi nhỏ Mỹ dành cho dân Tàu, nhưng những đứa nhỏ ở Mỹ thì ai Á Châu cũng bị chúng nó gọi là Tàu (chin). Con gái mình về nhà nói bị mấy đứa ở trường trêu chọc và rất bực mình, nhưng không dám làm gì vì chúng nó đông. Cô con gái này của mình rất hiền, đến giờ lớn cũng rất hiền, nên ai cũng thương. Mình nói: “Đánh tụi nó. Nó lớn cũng đánh, nó đông cũng đánh. Đừng sợ đánh. Khi con đánh nhau con sẽ không biết đau. Cứ nhào vô đánh. Nó đánh trúng mình cũng đừng sợ, cứ nhào vô đánh, một lúc chúng nó sẽ sợ mình và chạy.” Mình còn dạy con vài cách đánh và cách quật ngã. Hai ngày sau khi mình dạy, con mình về kể cả lớp ra bãi biển chơi, có một cô bé cùng lớp chọc là chin, con mình nhào vô ôm cô nhỏ và quật xuống bãi cát, cô nhỏ nằm ngay đơ. Từ đó trở đi, chẳng còn ai dám chọc.
Mình nghĩ cách tốt nhất là các bố mẹ cho con đi học võ. Nếu có học võ, thường thì chẳng ai dám bắt nạt. Người học võ thường có kỷ luật, và thường được dạy biết nhịn. Nhưng côn đồ thường không dám chọc người học võ, và thường thân thiện với dân học võ. Vừa tập võ cho khỏe và tự vệ, vừa học được kỷ luật, và vừa có tự tin. Sau này ra đời con sẽ dùng kỷ luật và tự tin cho cả đời mình.
Và các trường cũng nên có chương trình dạy võ như một môn thể dục thể thao tương tự như bóng đá, cầu lông… Phần lớn các trường ở Hàn quốc có môn Tae Kwon Do là môn học bắt buộc trong chương trình thể dục thể thao. Võ thuật sẽ giúp các em mạnh mẽ, kỷ luật và tự tin.
Hiện tượng con nít bắt nạt con nít có khắp mọi nơi trên thế giới, và chẳng có cách nào chấm dứt được. Tốt nhất là cho con mình biết cách tự vệ. Và để mấy đứa nhỏ côn đồ khác tránh xa.
Chúc các bạn có giải pháp tốt cho con cái.
Mến,
Hoành
© copyright 2023
Trần Đình Hoành
Permitted for non-commercial use
www.dotchuoinon.com
***
Phát triển tâm linh trong giáo dục
Chào các bạn,
Chúng ta cần sư thầy, sư cô, sơ, linh mục, mục sư… là thầy cô trong nhà trường.
Lịch sử đã chứng minh, học thuật khoa học có thể giúp con người nắm vững kiến thức khoa học, nhưng không thể giúp chữa lành trái tim con người và không thể giúp con người yêu người vô điều kiện. Thế nên, nhà trường cần quay trở về với giáo dục tâm linh.
Chẳng nói đâu xa, thế hệ chúng ta chính là lịch sử. Thế hệ chúng ta sinh ra và lớn lên trong môi trường học tập chỉ biết có kiến thức khoa học và chẳng biết chút gì về tâm linh. Thế hệ chúng ta là bằng chứng: không có giáo dục tâm linh thì nhà trường, dù là trường xuất sắc bên Anh hay bên Mỹ, cũng chỉ tạo ra những con người có trái tim nhiều đau khổ, chênh vênh và mỏi mệt với đời. Thế hệ chúng ta đã hiểu được tầm quan trọng của giáo dục tâm linh và nhu cầu cần phát triển giáo dục tâm linh trong nhà trường.
Nói đến tâm linh người ta thường nghĩ đến tôn giáo, nhưng có lẽ nhà trường, như kinh nghiệm tại một số đại học do các tôn giáo làm chủ ở nhiều quốc gia cho thấy, sẽ không dạy tôn giáo như là tôn giáo, mà sẽ dạy tâm linh, tức là trái tim linh thiêng của mỗi con người.
Chúng ta không cần phải lo nhà trường hay thầy cô không dạy tâm linh mà chỉ dạy lễ bái tôn giáo. Khi các môn tâm linh là môn tự do lựa chọn (selective) và không phải là môn bắt buộc (mandatory), sinh viên sẽ tự quyết định lớp này có nên học không. Mình tin rằng quyết định của sinh viên sẽ tùy theo bài học nói về triết lý sâu sắc và trái tim con người, hay nói về lễ bái tôn giáo. Có lẽ nhiều sinh viên muốn học về trái tim con người, kể cả trái tim của chính mình, nhưng chẳng ai muốn học lễ bái làm gì.
Hơn nữa, mình có lòng tin vào trái tim con người. Đặc biệt là trái tim thầy cô. Mình tin thầy cô sẽ làm tất cả những gì tốt đẹp nhất cho học trò của mình.
Chúng ta cần phát triển tâm linh trong nhà trường. Chúng ta cần giúp đỡ con em chúng ta có thể học được cách sống ở đời – cách sống đầy tình yêu và tĩnh lặng. Đó là cách sống giúp các em luôn bình an và an lạc dù cuộc đời đổi thay đến thế nào. Vì thế, chúng ta cần sư thầy, sư cô, sơ, linh mục, mục sư… là thầy cô trong nhà trường.
Hơn thế nữa, chúng ta cần phát triển tâm linh trong giáo dục. Nghĩa là, chúng ta cần chính chúng ta trở thành thầy cô cho con em chúng ta. Giáo dục không phải là việc của nhà trường. Giáo dục là việc của toàn xã hội.
Chúng ta cần tự học cách sống đầy tình yêu và tĩnh lặng để có thể dạy con em chúng ta cách sống đầy tình yêu và tĩnh lặng. Dạy, mà không cần dạy, vì chính chúng ta là bài học sống. Con em chúng ta chỉ cần nhìn cách chúng ta sống là tự động bắt chước và học theo. Con em chúng ta sẽ tự nhiên sống một cuộc đời đầy tình yêu và tĩnh lặng như chúng ta đang sống.
Chúc các bạn một ngày tình yêu và tĩnh lặng.
Phạm Thu Hương
Đọt Chuối Non 