Công việc luôn luôn có, đặc biệt là việc không lương, chỉ là ta có muốn làm hay không. Các việc không lương thường là việc làm tình nguyện với các tổ chức thiện nguyện (non-profit organizations). Làm việc gì cũng giúp cho chúng ta phát triển mọi kỹ năng làm việc, đồng thời giúp đỡ cho đất nước và thế giới.
Chúng ta cần thay đổi tư duy về bản chất công việc. Công việc không phải là nơi để ta kiếm tiền hay để thỏa mãn đam mê. Công việc là nơi để ta phục vụ mọi người. Làm việc, dù có lương hay không, là để phục vụ chính mình, phục vụ mọi người, và cao nhất là phục vụ Trời, Phật, Chúa. Làm việc là để phát triển tâm linh của mình.
Nắm vững bản chất công việc như thế, chúng ta không còn phải trăn trở giữa những lựa chọn như làm thầy hay làm thợ, công việc ít tiền hay nhiều tiền, công việc có tương lai hay không có tương lai…
Người có đạo đức làm việc luôn luôn làm việc tận tâm và hứng khởi, dù đó là việc không lương hay có lương.
PTH
Dưới đây có 5 bài tượng trưng (Để có danh sách đầy đủ, hãy đọc ĐCN)
- (VNExpress) Hơn 1,6 triệu thanh niên không việc làm, không đào tạo
- (TĐH) Làm việc cho người
- (TĐH) Tiền đi trước hay chất lượng công việc đi trước?
- (TĐH) Vui với ít tiền – Happy with little money
- (PTH) Làm việc không công
***
Hơn 1,6 triệu thanh niên không việc làm, không đào tạo
VNE – Thứ ba, 7/10/2025, 00:00 (GMT+7)
Quý III/2025, cả nước ghi nhận 1,6 triệu thanh niên 15-24 tuổi không có việc làm, không tham gia học tập đào tạo, chiếm 11,5% tổng số thanh niên Việt Nam.
Cục Thống kê ngày 6/10 cho biết con số trên tăng hơn 222.000 người so với quý II/2025, tăng 183.000 người so với cùng kỳ năm 2024. Tỷ lệ thanh niên không việc làm, không đào tạo ở nông thôn cao hơn thành thị, lần lượt ở nữ là 13% so với 9%; nam là 13% so với 9,8%. Số lượng tăng do nhiều thanh niên vừa tốt nghiệp các trường đại học, cao đẳng hoặc trung cấp, đang chuyển đổi từ môi trường giáo dục sang thị trường lao động.
Tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên độ tuổi 15-24 trong quý III là trên 9%, cao hơn so với ba tháng trước lẫn cùng kỳ năm 2024. Cơ quan thống kê đánh giá tỷ lệ thất nghiệp trong thanh niên lẫn số không có việc làm, không tham gia đào tạo ở Việt Nam vẫn ở mức cao, phản ánh tình trạng khó khăn khi tìm kiếm việc làm của sinh viên sau tốt nghiệp. Việc định hướng, phân luồng thanh niên cần triển khai hiệu quả hơn, tăng liên kết giữa nhà trường và doanh nghiệp để tối ưu hóa nguồn nhân lực, cân bằng cung – cầu lao động.
Quý III ghi nhận tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng, chứng chỉ đạt 29,5%, cho thấy “chất lượng nguồn lao động ngày càng cải thiện”. Song so với cùng kỳ năm 2024, tỷ lệ này chỉ nhỉnh hơn 1%.
Xu hướng chuyển dịch cơ cấu lao động tiếp tục diễn ra khi dịch vụ đã chiếm tỷ trọng gần 50%; công nghiệp và xây dựng 34%, trong khi nông lâm thủy sản giảm còn 26%. Sự dịch chuyển diễn ra trong nhiều năm phần nào phản ánh xu hướng người trẻ không còn gắn bó với công việc trong lĩnh vực truyền thống về sản xuất nông nghiệp, ngư nghiệp.
Dịch vụ cũng là khu vực ghi nhận lao động có việc làm cao nhất quý III, đạt 21,4 triệu người, tăng 124.000 người so với quý trước và gần 450.000 người so với cùng kỳ năm 2024. Trong khi đó, công nghiệp và xây dựng ghi nhận 17,5 triệu người có việc làm, tăng 245.000 người so với quý II; nông lâm thủy sản tiếp tục giảm 108.000 người so với quý trước, còn 13,4 triệu người.
Cục Thống kê nhìn nhận kinh tế xã hội quý III có nhiều khởi sắc khi lạm phát được kiểm soát, thiếu việc làm giảm so với quý trước và cùng kỳ năm 2024. Song dự báo kinh tế ba tháng cuối năm đối mặt nhiều thách thức. Để đạt mục tiêu tăng trưởng 8,3-8,5% năm nay, nhà điều hành cần có giải pháp tăng năng suất, chất lượng sản phẩm, thúc đẩy xuất khẩu, thị trường trong nước.
Hồng Chiêu
o0o
Làm việc cho người
Chào các bạn,
Bản chất của công việc (job) ta làm hằng ngày, ngày nay đã bị hiểu lầm quá xa làm cho rất nhiều người chán ngán công việc. Hỏi anh làm nghề gì. Kỹ sư, vậy là anh làm việc với computers. Luật sư, vậy là anh ra vô tòa. Tiếp thị, vậy là anh lo bán hàng. Bác sĩ vậy là anh lo giải phẫu.
Các bạn có thấy gì thiếu trong cách giải thích công việc bên trên không?
Thiếu người. Chỉ thấy computers, tòa án, hàng hóa, giải phẫu. Chúng ta không quen nói đến người.
Người ta mất đi ý nghĩa của công việc.
Ngày trước, công ty là gia đình. Ở Nhật trước đây, người ta làm với một công ty cả đời, và công ty lo lắng đầy đủ cho mọi nhân viên, như một đại gia đình. Nhưng những năm gần đây, áp lực kinh tế ép buộc một số công ty Nhật phải cho nhân viên nghỉ việc, phản lại truyền thống. Ở Việt Nam ngày xưa, mỗi tổ chức hành nghề – thợ bạc, thợ dệt chiếu, thợ gốm – thường là các hộ gia đình và nếu có người ngoài gia đình được cho vào thì cũng xử với nhau như trong gia đình. Nhưng ở Mỹ và Âu châu thì đã từ lâu rồi, liên hệ giữa nhân viên và công ty thuần túy là công việc và tiền bạc. Ít ai nghĩ rằng đó là gia đình. Và mô hình này hiện nay đã tràn lan khắp thế giới.
Cuối thế kỷ 19 và sang thế kỷ 20, nhiều nhà văn và triết gia Âu Mỹ nói về người lao động “vong thân” (alienation, alien có nghĩa là người lạ, người nước ngoài, người hành tinh khác), tức là đánh mất chính mình. Người lao động chỉ còn là cái máy trên những dây chuyền sản xuất, không biết sản phẩm mình làm ra là gì, vì mình chỉ vặn có một con ốc trên một chiếc xe, và liên hệ giữa mình và công ty thuần túy là làm việc nhàm chán vì phải có tiền. Đây là một phần tinh túy của triết lý hiện sinh thời đó (existentialism). Karl Marx biến các cảm xúc đó thành một triết lý cách mạng dữ dội hơn – lao động bị bóc lột, bị vong thân, bị mất giá trị con người của mình, và lao động làm cách mạng.
Những cảm xúc đó là đúng, vì công việc trở thành vô hồn và không còn gắn bó với con người, như con trâu, cái cày, mảnh đất và người nông phu thuở trước.
Nhưng dù thiên hạ có khuynh hướng loại bỏ yếu tố con người và chỉ nghĩ về sản phẩm, hàng hóa và tiền khi nói về công việc, chúng ta không cần phải tư duy kiểu đó và sống kiểu đó.
Hãy lấy liên hệ con người làm cốt lõi cho công việc của bạn. Nếu ở sở làm bạn chỉ huy một nhóm người, thì đừng nghĩ đến những người đó như những cái máy làm việc, hay chỉ như là một nhóm người làm cho xong việc. Hãy nghĩ về họ như là anh chị em của mình mà mình có nhiệm vụ chăm sóc. Nếu bạn bán hàng, đừng nghĩ về hàng bạn bán, mà nghĩ đến mọi khách hàng như là người cần bạn chăm sóc để hiểu biết hơn về món hàng và để biết chọn hàng nào tốt nhất cho nhu cầu của khách. Nếu bạn là luật sư việc chính của bạn không là vào tòa, mà là chăm sóc thân chủ, giúp cho họ được bình an hơn nhờ có bạn, hiểu luật hơn nhờ có bạn, và bạn là người đồng hành cùng thân chủ trên một con đường gai góc. Nếu bạn dạy học, đừng nghĩ đến thi cử và thành tích, mà nghĩ đến một nhóm em nhỏ hay cháu nhỏ cần mình nâng đỡ nuôi dưỡng lớn khôn.
Nếu chúng ta nhìn vào con người như thế, thì đó mới là cái nhìn chính xác, vì thực sự là dù bạn làm nghề gì, việc của bạn vẫn là phục vụ ai đó. Điều quan trọng hơn nữa là khi bạn nhìn vào con người làm tiêu điểm của công việc, công việc không còn vô hồn và nhàm chán nữa, mà trở thành nhiều ý nghĩa, và đời bạn bỗng nhiên vui vẻ và phong phú hơn.
Dù chúng ta làm gì ở đời, thì con người vẫn là trọng tâm của công việc ta làm. Vì chẳng ai làm việc gì để phục vụ alien cả.
Dùng con người làm trọng tâm của mọi tư duy của ta, không chỉ là công việc, mà mọi thứ như là môi trường, y tế, thể thao, giáo dục, kinh tế, chính trị…, thế giới đột nhiên trở thành một thế giới mới cho ta, ý nghĩa hơn, nhân ái hơn, và thêm một món quà thưởng là ta sẽ trở thành rất sâu sắc trong liên hệ với những người xung quanh cũng như trong những vấn đề lớn của đất nước.
Chúc các bạn luôn vui vẻ hứng khởi trong công việc.
Mến,
Hoành
© copyright 2017
Trần Đình Hoành
Permitted for non-commercial use
www.dotchuoinon.com
o0o
Tiền đi trước hay chất lượng công việc đi trước?
Chào các bạn,
Rất nhiều người có thái độ làm việc: “Trả lương tui chỉ có bao nhiêu đó, thì tui chỉ làm việc bao nhiêu đó.” Nghĩa là, nếu cảm thấy mình lương thấp thì mình làm việc kiểu chất lượng thấp. (Để huề vốn?). Nhưng đó là thái độ thua cuộc cả đời.
Làm việc tốt là một đức tính, chẳng lệ thuộc bao nhiêu tiền bạn sẽ được. Rất nhiều khi chúng ta làm giúp người khác một việc, chẳng lấy tiền công, nhưng chất lượng công việc đó ta làm cũng rất tốt như ta đã được trả công rất lớn. Người có work ethics (đạo đức làm việc) cao thì chất lượng công việc luôn luôn tốt, dù có tiền hay không, hoặc tiền cao thấp thế nào.
Tại sao?
Tại vì sản phẩm của mình chính là “nối dài” của con người mình. Bài thơ của người thi sĩ chính là thi sĩ nối dài. Bài nhạc của nhạc sĩ chính là nhạc sĩ nối dài. Chiếc ghế của anh thợ mộc là chính anh ta nối dài.
Sản phẩm của ta là khuôn mặt của ta, là chính hiện diện của ta.
Người ta định giá con người bạn qua sản phẩm của bạn, nghĩa là qua cách làm việc của bạn và kết quả của công việc đó. Sản phẩm/khuôn mặt bạn tốt thì người ta trọng bạn, sản phẩm bạn tồi thì người ta xem thường bạn. Và người ta chẳng cần biết bạn có được đồng nào khi tạo sản phẩm đó hay không. Chẳng ai hỏi thi sĩ: “Anh có được đồng nào khi làm bài thơ đó không?”
Đó là lý do bạn luôn cần có sản phẩm/khuôn mặt tốt để thiên hạ thấy.
Lý do thứ hai là sản phẩm của bạn luôn đi trước công việc. Nếu bạn làm việc tốt, dù lương thế nào, thì bạn sẽ được thăng thưởng, được có tiếng tốt, và sẽ được thêm nhiều công việc cao tiền hơn. Khi bạn có sản phẩm tốt trình làng, tự nhiên công việc tốt sẽ tìm đến bạn, bạn không cần đi tìm việc. (Mình đã từng có rất nhiều đại gia nhờ mình làm luật sư, và mình tìm cách chối từ, vì không muốn quá bận hoặc vì mình không thích cách kinh doanh của họ).
Danh tiếng của bạn đi trước, công việc và tiền theo sau. Danh tiếng bạn có là nhờ sản phẩm làm việc của bạn tốt. Giản dị như thế. Thiên hạ chỉ cần biết bạn có sản phẩm tốt, họ không cần biết bạn có được trả tiền để làm sản phẩm đó hay không.
Nếu bạn có good work ethics, bạn sẽ luôn làm việc với chất lượng cao nhất dù đó là việc bạn có lương hay không có lương. Mình làm rất nhiều việc từ thiện không lương, và luôn luôn với chất lượng cao nhất có thể. Không có chuyện “vì đây là việc không lương, tôi làm theo kiểu không lương”. Mình đã viết gần 5 ngàn bài trà đàm, liên tục không nghỉ, mỗi ngày một bài (trừ ngày Chúa nhật) trong 13 năm liền trên ĐCN, không lương.
Nếu bạn có chất lượng công việc tồi, vì bạn cảm thấy lương bạn thấp, bạn sẽ có danh tiếng làm việc tồi, và thiên hạ không cần biết tại sao bạn tồi. “Người tồi là tôi không muốn cho làm việc với tôi.” Bạn không muốn có loại danh tiếng “người tồi”, vì bạn sẽ nghèo và cực cả đời.
Tóm lại câu trả lời cho câu hỏi đầu bài “Tiền đi trước hay chất lượng công việc đi trước?” là: Chất lượng đi trước, và nó sẽ kéo tiền theo sau.
Đó là chiến lược thành công cho bạn.
Chúc các bạn luôn thành công.
Mến,
Hoành
© copyright 2023
Trần Đình Hoành
Permitted for non-commercial use
www.dotchuoinon.com
o0o
Học tiếng Anh – Learning english, Song ngữ, Tâm linh, trà đàm
Vui với ít tiền – Happy with little money
Chào anh chị em,
Người ta thường nghĩ bạn chỉ có thể vui khi bạn có nhiều tiền, điều đó không đúng. Mình có vài ông bạn là nghị sĩ hạ viện và thượng viện Mỹ và đại gia chính trị Mỹ, người nào cũng có lương gấp mấy lần lương luật sư của mình. Mình không lo tiền, nhưng các bạn đó gặp nhau là nói chuyện lo tiền. Mình luôn thắc mắc thầm: “Tui chẳng hiểu vì sao you lo. Tui sống dược với lương tui, thì tại sao you không sống được với lương you, để mà lo?”
Các bạn, c’est là vie – đời là thế.
Bạn có tiền, bạn lo đừng mất tiền và phải có thêm tiền. Bạn có danh tiếng, bạn lo đừng mất danh tiếng và phải có thêm danh tiếng. Bạn có quyền lực, bạn lo mất quyền lực và phải có thêm quyền lực… Đó là điều mà nhà Phật gọi là vô minh (không có ánh sáng, tăm tối) hay si mê (ngu dốt) của đại đa số loài người. Thật là “điên đảo mộng tưởng.” (Bát Nhã Tâm Kinh). Rất tiếc! Rất đau lòng!
Nếu bạn được “hôm nay lương thực hằng ngày” và xin Chúa “tha nợ chúng con như chúng con cũng tha nợ những kẻ có nợ chúng con,” (Kinh Lạy Cha), thì bạn sẽ rất hạnh phúc với một tí xíu tài sản bạn có.
– Khi bạn có ít tiền, bạn thường chẳng quan tâm về tiền, chẳng ham tiền, và chẳng lo mất tiền. “Tui đủ sống là tui happy.”
– Khi bạn có ít tiền, bạn KHÔNG đăm chiêu lo về tiền để mà bước đi trên vỉa hè thành phố mà không thấy ai, không thấy gì, chỉ có các con số tính toán trong đầu bạn. Đó là stress.
– Khi bạn có ít tiền, bạn đi trên vỉa hè là thấy mọi người đi qua với mọi vẻ mặt của vui tươi hoặc stress, thấy chị bán hàng rong gánh gánh bưởi, thấy xe bus chạy qua, thấy chim bồ câu trên vỉa hè, thấy tiệm bán hoa bày hoa rất đẹp, thấy hai em bé mang balô nắm tay nhau đi học, thấy hàng phượng đỏ lung lay, thấy mây trắng lờ lững khung trời xanh, cảm làn gió thổi qua mát rượi… Cả một vùng trời và một thế giới cho bạn niềm vui và hạnh phúc trên mỗi bước chân.
Ôi chao, hạnh phúc tràn ngập như thế chính là điều các Thiền sư, các Đạo gia, và các Triết gia mơ ước.
Ít tiền là một ân điển từ Chúa Phật. Tạ ơn Chúa Phật Trời Đất vì sự ban cho của các Ngài không xiết kể.
Nguyễn Công Trứ nói:
Tri túc tiện túc, đãi túc hà thời túc
Tri nhàn tiện nhàn, đãi nhàn hà thời nhàn
Nghĩa là:
Biêt đủ thì đủ, đợi đủ bao giờ đủ?
Biết nhàn thì nhàn, đợi nhàn bao giờ nhàn?
– Khi bạn có ít và vững tin vào Chúa Phật Trời đất luôn chăm sóc bạn – người công chính – thì bạn sẽ có hạnh phúc tràn ngập trên mỗi bước chân.
Đó là một điều kỳ diệu mà bạn phải trải nghiệm thì mới thấy.
Với yêu thương,
Hoành
***
Vui với ít tiền – Happy with little money
Dear Brothers and sisters,
People often think that you can only be happy when you have a lot of money, that’s not true. I have a few friends who are US congressmen and senators and American political tycoons, each of whom has a salary several times higher than my lawyer’s salary. I don’t worry about money, but when they meet, they talk about worrring about money. I always wonder quietly: “I don’t understand why you worry. I can live on my salary, so why can’t you live on yours, to worry?”
My friends, c’est là vie – Thatt’s life.
You have money, you worry about not losing money, and about having more money. You have reputation, you worry about not losing reputation, and about having more reputation. You have power, you worry about losing power, and about have having more power… That is what Buddhism calls No Light (darkness) or delusion (ignorance) of the majority of humans. It is truly “up-side-down crazy fantasy.” (Heart Sutra). So sorry! So heartbreaking!
If I have “this day’s my daily bread” and I ask God to “forgive me my debts as I forgive my debtors,” (The Lord’s Prayer), then I will be very happy with the little wealth I have.
– When you have little money, you usually don’t care about money, don’t crave money, and don’t worry about losing money. “I have enough to live on, I’m happy.”
– When you have little money, you DO NOT worry about money so much that you walk on the sidewalk of the city without seeing anyone, without seeing anything, but only the numbers in your head. That is stress.
– When you have little money, you walk on the sidewalk and see people passing by with all kinds of faces – happy or stressed, a street vendor carrying a basket of grapefruit, a bus passing by, pigeons on the sidewalk, a flower shop displaying beautiful flowers, two children carrying backpacks holding hands going to school, rows of red phoenix flowers swaying, white clouds drifting in the blue sky, the cool breeze blowing through… A whole sky and a world that gives you joy and happiness with each of your step.
Oh my, such overflowing happiness is what Zen masters, Taoists, and Philosophers dream of.
Having little money is a blessing from God/Buddha. Thank God, Buddha, Heaven and Earth for your countless gifts.
Nguyen Cong Tru said:
Knowing enough is enough; waiting for enough, when enough?
Knowing leisure is leisure; waiting for leisure, when leisure?
– When you have little money and firmly believe that God, Buddha, Heaven and Earth always take care of you – the righteous person – then you will have happiness overflowing with every step.
That is a miracle that you have to experience to see.
With compassion,
Hoành
o0o
Làm việc không công
Chào các bạn,
Thời trước và thời nay, ở VN, những người làm việc không công (hay không lương) vẫn là số ít. Số người cho tiền làm từ thiện thì nhiều, số người bỏ thời gian và công sức cho các hoạt động xã hội thì rất ít. Mà cho thời gian và hơn thế nữa, cho tâm huyết, thì tốt hơn nhiều so với chuyện cho tiền. Thế nên tài thí (cho tiền) là cách cho nhỏ nhất và ít quan trọng nhất trong đức hạnh bố thí.
Đường tu Bồ tát có sáu đức hạnh gọi là Lục độ ba la mật, nghĩa là Sáu đức hạnh giải thoát. Đó là bố thí, trì giới, nhẫn nhục, tinh tấn, thiền định và trí tuệ. Trong lục độ thì bố thí là đức hạnh đầu tiên. Không có bố thí thì chẳng thể có năm đức hạnh sau đó. Không có bố thí thì chẳng có trì giới, nhẫn nhục, tinh tấn, thiền định và trí tuệ.
Bố thí có ba cách: tài thí, pháp thí và vô úy thí, nghĩa là cho tiền, cho giáo pháp và cho sự không sợ. Tài thí – cho tiền – là cách cho nhỏ nhất và ít quan trọng nhất. Vô úy thí – cho sự không sợ – là cách cho lớn nhất và quan trọng nhất.
Làm việc không công, đặc biệt làm ở VN và làm trong thời gian dài, thường phải đi qua những “cái sợ” kiểu như:
– Làm không công không tiền thì làm gì cho mất công?
– Làm không công thì làm sơ sơ thôi, lâu lâu rảnh rảnh thì làm, làm gì làm miết vậy? Còn phải dành thời gian cho gia đình và bản thân nữa chứ. Cái thân không lo thì lo được cho ai?
– Làm không công chỉ dành cho mấy em học sinh sinh viên chưa có kinh nghiệm, để có cái ghi vào hồ sơ cho đẹp, để dễ xin việc sau này, chứ giờ lớn rồi, cần gì làm không công?…
“Cái sợ” đó chẳng có gì rõ ràng, nhưng chính vì mơ mơ hồ hồ, “làm không công như vậy thì tương lai sẽ ra sao?”, nên người ta mới sợ. Có lẽ chính bản thân người làm thì không sợ hay ít sợ, còn người sợ là người không làm.
Khi bản thân người làm không sợ, hay ít sợ, họ làm chỉ vì trái tim họ muốn làm. Họ làm chẳng phải vì tiền, vì tiếng, vì tương lai… Có thể họ cũng có những lo toan trong cuộc sống như người bình thường nhưng vì trái tim họ thôi thúc họ làm những việc cho mọi người và họ đi theo trái tim, nên những lo toan ấy bỗng trở nên mờ nhạt và gần như tan biến. Cuối cùng, cái ta thấy là họ cứ làm không công ngày này qua tháng nọ và chẳng lo lắng chi.
Làm không công lâu dài giúp chúng ta kiên nhẫn đi qua những khó khăn – những khó khăn có thể đến từ chính ta và có thể đến từ những người xung quanh ta – để mang lợi lạc cho mọi người. Không có kiên nhẫn, đôi khi nhẫn nhục, thì khó đi đường dài, đặc biệt khi làm việc trên Internet, nơi dễ bị nói xấu và làm nhục nhiều hơn cả.
Thế nên làm việc không công thường là con đường vô úy thí. Ta không sợ khi làm không công, người khác thấy ta không sợ như vậy nên học được cái không sợ của ta, đó là bố thí vô úy thí – cho cái không sợ. Đó không chỉ là cho những giá trị vật chất – cho sản phẩm tốt và đẹp, mà cho cái không sợ – không sợ nghèo, không sợ hèn, không sợ bị làm nhục…
Cuộc đời này, nói dài thì dài, nói ngắn thì ngắn. Dài ngắn sao cũng được, nhưng nên sống có ý nghĩa. Và có lẽ một trong cách để hiểu đời hơn và để đời có ý nghĩa hơn là làm không công.
Chúc các bạn một ngày ý nghĩa.
Phạm Thu Hương
Đọt Chuối Non 