Chào các bạn,

Nói chuyện với thầy giáo Yoang, mình biết thêm một điều rất thú vị khi thầy Yoang kể về bố Bits của mình. Mặc dầu bố Bits đã về với ông bà hơn mười năm nhưng khi kể lại cuộc đời của bố Bits, thầy Yoang vẫn còn nhiều cảm xúc và tự hào như chuyện vừa mới xảy ra. Thầy Yoang nói:

– “Những năm còn nhỏ mình rất thán phục và tự hào về bố Bits, vì ngoài việc nói, đọc và viết thông thạo tiếng Kinh, bố Bits còn nói và viết tiếng Pháp rất giỏi. Mình nhớ lúc đó hình như trong Buôn Làng không có ai biết nói tiếng Pháp ngọai trừ bố Bits, mình thắc mắc hỏi ai đã dạy tiếng Pháp cho bố Bits và được bố Bits kể:

– ‘Khi còn nhỏ bố Bits rất khổ, khổ vì mới năm tuổi bố Bits đã mồ côi bố mẹ và được họ hàng nuôi, nhưng họ hàng ai cũng rất nghèo nên bố Bits không được ở lâu trong một nhà, mà chỉ ở mỗi nhà một ít ngày rồi qua ở nhà khác. Cứ như vậy bố Bits ở vòng quanh hết nhà người họ hàng này, sang nhà người họ hàng khác. Thay đổi nhà ở liên tục nên bố Bits được nuôi ăn nhưng không được đến trường học vì không có nhà ở cố định. Cho đến năm bố Bits lên mười hai tuổi có một Bok người Pháp thường xuyên lui tới Buôn Làng, Bok thấy đời sống anh em Buôn Làng quá khổ, nghèo đói và chậm tiến. Nhiều người lớn cũng như trẻ em trong Buôn Làng không biết chữ, không được đến trường học.

Bok người Pháp thương anh em Buôn Làng, đã nói với già Làng tìm cho Bok vài em muốn đi học, Bok cho đi với Bok về Pháp giúp cho ăn học, sau vài năm sẽ trở về lại với Buôn Làng hy vọng có thể giúp anh em Buôn Làng cải thiện được cuộc sống, làm cho Buôn Làng được sung túc tiến bộ hơn. Nhưng già Làng tìm mãi cũng không tìm được em nào.’”

– “Tại sao?”

– “Vì các bố mẹ ai cũng thương con của mình. Không chịu rời xa con của mình dù chỉ một ngày. Nên không ai chịu cho con của mình đi theo Bok về Pháp để học.”

– “Vậy cuối cùng trong Buôn Làng không có ai đi với Bok về Pháp hể?”

– “Có một người được già Làng nói cho đi và anh em Buôn Làng cũng đồng ý với già Làng đó là cho em Nal (Bố Bits). Bố Bits kể tuy còn nhỏ nhưng bố Bits vẫn còn nhớ già Làng nói với anh em Buôn Làng: ‘Buôn Làng mình cho em Nal đi theo Bok qua Pháp học, sẽ không bị bố mẹ em Nal ngăn cản vì em Nal không còn bố mẹ. Hơn nữa em Nal ở với họ hàng cũng không được đi học, vậy Buôn Làng mình cho em Nal đi qua Pháp học với Bok là đúng với cái bụng của Yàng.’ Vậy là bố Bits mình theo Bok qua Pháp học mấy năm mình không nhớ, Bok giữ đúng lời hứa sau mấy năm Bok cho bố Bits trở về Buôn Làng. Nhờ vậy bố Bits biết tiếng Pháp.”

Và Thầy Yoang kết luận: “Qua cuộc đời bố Bits mình học được một điều làm cho mình luôn tin tưởng để sống: Trong cái mình thấy xấu nhất vẫn có cái đẹp. Tương tự người Kinh nói: Trong cái rủi có cái may.”

Matta Xuân Lành