“Lễ Vu Lan” quen gọi là “Lễ ma quỷ”, vào 15/7 âm lịch, tương truyền là ngày quỷ môn quan mở cửa, nếu theo đạo giáo là ngày “中元节” tức “Lễ Trung Nguyên”, là ngày địa quan xá tội, và trong Phật giáo gọi là ngày “Lễ Vu Lan”, trong truyền thuyết thì lễ này được tính bắt đầu từ 1/7 âm lịch trở đi, trong những ngày này các du hồn, dã quỷ bắt đầu được phóng thích ra ngoài, họ có thể rời khỏi âm phủ để trở về trần gian một khoảng thời gian, để tiếp nhận những vật phẩm của người trần gian, đến 30/7 âm lịch thì quỷ môn quan lại bị đóng cửa và kì hạn của lễ ma quỷ cũng kết thúc tại đây. Thường người dân Trung Quốc không thích làm những việc trọng đại vào tháng này, đặc biệt là viêc cưới xin.

Nguồn gốc lễ Vu Lan

Truyền thuyết thứ nhất

Tương truyền phật tổ “释迦牟尼” tức “Thích Ca Mâu Ni” khi còn sống có thu nhập 10 đồ nhi, trong đó có một đồ nhi mang tên Mục Liên. vì mồ côi cha mẹ từ nhỏ nên Mục Liên thường hay quải niệm, tưởng nhớ đến mẹ của mình, do đó đã dùng phép “thiên nhãn thông” để xem cuộc sống dưới âm phủ của mẹ mình như thế nào, khi phát hiện ra mẹ mình phải chịu kiếp ma đói, không có gì để ăn, để uống, tình cảnh rất kham khổ… Mục Liên đã rất đau lòng, cố vận dụng pháp lực để đem đồ ăn chuyển xuống âm phủ cho mẹ mình, nhưng cứ mỗi khi thức ăn được đưa lên miệng liền lập tức biến thành than.

Mục Liên thấy vậy càng sót mẹ hơn, liền đem câu chuyện kể với Thích Ca Mâu Ni, phật tổ sau khi nghe xong đã giảng giải cho Mục Liên hiểu rằng, vì khi còn sống mẹ của Mục Liên đã gây ra không ít những chuyện xấu nên khi chết đã bị đọa làm kiếp ma đói, dù có làm ma đói vạn kiếp cũng khó xóa được tội lỗi của bản thân, do đó một mình Mục Liên không thể giúp mẹ
mình hóa giải được tôi lỗi đó, mà phải cần tập chung lực lượng của rất nhiều người. Mục Liên nghe xong đã đi khắp nơi để mời các cao tăng cử hành đại lễ tế bái để giải thoát tội cho mẹ mình.

Về sau, câu chuyện này đã được lưu truyền cho các thế hệ sau và dần dần biến thành một phong tục của dân gian. Cứ mỗi năm đến tháng 7 âm lịch người dân đều giết gà vịt, thắp hương, đốt quần áo.. để cúng bái cho linh hồn của các ma đói, để hóa giải oán khí cho họ, để tránh khỏi bị ma đói hãm hại…. và dần dần đã hình thành nên phong tục của lễ ma quỷ.

Trong thư thượng có lưu lại rằng, trong ngày 15/7 âm lịch này, người dân thường dựng tọa pháp sư và thí cô đài ở đầu làng. Ở dưới chân của tọa pháp sư có bầy vương bồ tát cho các quỷ hồn dưới địa ngục, phía dưới bầy một đĩa đào tủ và gạo sống. Trên thí cô đài thì đặt 3 miếng linh bài và chiêu hồn phiên. Đến quá trưa, các hộ gia đình đem các đồ cúng bái (thường là cả con lợn, con gà, con dê hay ngan ngỗng…đã được chế biến chín, hoa quả, tiền vàng…) đem bầy đặt lên trên thí cô đài. Người chủ sự sẽ cắm lên mỗi đồ cúng một lá cờ giấy ba cạnh được làm bằng các màu sắc khác nhau, như màu xanh lam, hồng, xanh lục… phía trên những lá cờ này thường ghi “Vu Lan thịnh hội” hoặc “Cam lộ môn khai”… Nghi thức của buổi lễ rất trang nghiêm, sau khi tiếng chuông ngân lên các tăng nhân cùng tụng niệm các chủng chú ngữ và chân ngôn. Sau đó tiến hành nghi thức phân phát lương thực, đem đĩa đào tử và gạo sống tung ra bốn phía , lặp đi lặp lại khoảng 3 lần.

Loại nghi thức này được gọi là “phóng diễm khẩu”. Vào thời nhà Thanh văn nhân Vương Khải Thái đã từng có câu thơ: “đạo trường phổ độ thỏa u hồn , nguyên hữu vu lan cổ ý tồn . Khước quái hồng tiên thiếp môn thủ, nhục san tửu hải khánh trung nguyên “, tức miêu tả phong tục tập quán vào ngày lễ Vu Lan của người dân phía đông nam duyên hải TQ.

Cho đến nay người phía Bắc Trung Quốc vào ngày 15/7 vẫn thường có phong tục đốt tiền giấy để tưởng nhớ đến tổ tiên của mình. Mặc dù phương thức cúng bái có vẻ đơn giản hơn nhiều so với trước nhưng vẫn giữ được những ý nghĩa cơ bản của ngày lễ ma quỷ.

Trong ngày lễ Vũ Lan, người dân của từng vùng có thể thông qua nhiều hình thức khác nhau để thể hiện tấm lòng hiếu thuận của mình với tổ tiên , có nơi thì đốt tiền giấy, có nơi thả đèn hoa đăng…nhưng dù dưới hình thức nào đi nữa thì ta cũng có thể thấy lễ Vu Lan xuất phát từ tâm linh và truyền thống hiếu thảo của thế hệ con cháu đối với tổ tiên cội nguồn của mình.

Truyền thuyết thứ hai

Liên quan đến lai lịch của của ngày lễ Vu Lan hiện có rất nhiều truyền thuyết khác nhau, ví dụ như truyền thuyết “Địa Tạng Bồ Tát” ngày nay gọi là truyền thuyết “Diêm Vương gia”. Mẹ của Diêm Vương khi sống vì gây nhiều tai họa nên sau khi qua đời đã bị nhốt trong lao phòng và chịu sự giày vò của mười tám tầng địa ngục. Địa Tạng Bồ Tát là một người con hiếu thuận, khi tận mắt nhìn thấy cảnh mẹ của mình phải chịu tội, Địa Tạng Bồ Tát cảm thấy rất đau lòng và quyết tâm tìm
mọi cách để cứu giúp mẹ mình. Trong ngày 15 tháng 7 âm lịch nhân tiện cơ hội xuống thăm mẹ, Địa Tạng Bồ Tát đã tìm cách mở khóa để mẹ chạy thoát, nhưng Địa Tạng Bồ Tát không ngờ rằng khi cửa vừa được hé mở toàn bộ số quỷ trong ngục đã chạy thoát về trần gian và gây tội ác cho dân chúng, chủ yếu là về quê cướp tiền bạc về âm phủ để tiêu hoặc để
biếu xén người quản ngục,mong được sớm trở về trần gian…. Do đó, trong dân gian từ lâu đã có tư tưởng là:”七月半，鬼乱窜” tức “thất nguyệt bán, quỷ lọa thoán”, nghĩa là vào ngày 15/7 âm lịch ma quỷ hay gây rối. Từ đó ngày này được gọi là “Lễ ma quỷ”

Trong ngày lễ ma quỷ này, người dân thường đốt tiền giấy, đồ mã để cung cấp phẩm vật cho vong linh người thân dưới âm phủ.

Thường người Hoa coi ngày 15/7 âm lịch là ngày lễ chính cho Lễ Vu Lan, vì đó là ngày mở cửa của quỷ môn, vào ngày này âm khí rất nặng, do đó vào tối ngày 15/7 nên tránh đi ra ngoài để tráng gặp quỷ. Ngoài ra tốt nhất không nên đứng gần ao hồ hay ven biển..để tránh ngã xuống lại thành vật thế thân cho ma nước. Cũng không nên nói những câu nói không có lợi hay đắc tội với linh giới để tránh gây nên âm linh.

Kiều Tố Uyên
Hồ Nam, Trung Quốc