Bà lang Bùi Thị Chiên.
Bà lang Hòa Bình và khu rừng có đến 200 vị thuốc nam quý hiếm
Dù đã bước vào tuổi xưa nay hiếm, nhưng bà lang có biệt tài chữa bệnh gan, thận, đại tràng, dạ dày… bằng lá rừng khô này vẫn còn rất nhanh nhẹn. Bà là Bùi Thị Chiên (74 tuổi), ở xóm Sáng Ngoài, xã Đú Sáng, huyện Kim Bôi, tỉnh Hòa Bình.
>> Đón đọc Ấn phẩm Lao Động & đời sống số 21
Khu rừng có đến 200 vị thuốc nam quý hiếm
Sinh ra ở vùng đất miền sơn cước, từng cánh rừng, ngọn đồi, từng con suối với bà Chiên cũng thân quen như hơi thở của chính mình. Nhưng những bài thuốc nam với các vị thuốc quý giá từ thiên nhiên thì phải đến khi về làm dâu nhà ông Bạch Công Chính bà mới được học. Còn nhớ lần đầu tiên bà biết đến cây thuốc nam là khi đứa con trai nhỏ tuổi bị ốm, nhà ở xa trung tâm huyện, đường rừng đi lại khó khăn.
Theo lời mẹ chồng miêu tả, bà lên rừng tìm đủ vị thuốc về sắc cho con uống, vài ngày sau đứa con trai khỏi bệnh. Từ đó, mỗi khi trong nhà có ai đau yếu bà đều vào rừng tìm cây thảo dược đúng như bài thuốc gia truyền mà mẹ chồng hướng dẫn. Tuy biết nhiều về thuốc nam nhưng những năm đầu do chồng công tác xa nhà, một mình bà nuôi con nhỏ, công việc nương rẫy nhiều nên ít có thời gian để tâm đến các vị thuốc. Chỉ thỉnh thoảng người quanh làng, xã đến nhờ giúp thì bà mới bốc.
Lúc ngoài 40 tuổi, con cháu bắt đầu ổn định cuộc sống riêng thì bà mới có thời gian lần mò lại kiến thức mà năm xưa đã được mẹ chồng truyền dạy cho. Từ đó đến nay, với lòng nhiệt tình và tận tâm của mình, bà đã chữa khỏi bệnh cho nhiều người, không đòi hỏi công xá, nên số bệnh nhân của bà mỗi năm lại tăng thêm khắp trong Nam ngoài Bắc.
Bà gọi những vị thuốc quý giá của mình bằng cái tên đơn giản là “lá rừng khô”. Cách trị bệnh của bà cũng rất đặc biệt không bắt mạch mà luôn dựa trên kinh nghiệm, chỉ cần bệnh nhân miêu tả triệu chứng bệnh là bà có thể bốc thuốc một cách chính xác, phần đa trong số đó là người mắc bệnh gan, đại tràng. Có bệnh nhân tên Nguyễn Thà người ở Đồi Him bị bệnh khô gan một lá bị bệnh viện trả về, nhưng bà vẫn cứu chữa được.
Với mong muốn được giúp đỡ nhiều người và để các bài thuốc quý không bị mất đi, bà Chiên còn đứng ra vận động một số chị em trong thôn biết trị bệnh bằng cây thuốc nam lập ra vườn thuốc quý hiếm. Thật khó tin, khi một khu vườn với hơn 200 cây thuốc được hình thành chỉ dựa vào sức lực của 7 bà cụ, mà người già nhất đã 80 tuổi, ngày ngày các cụ lên rừng tìm cây thuốc về trồng.
Riêng mình với chức danh chủ tịch hội người cao tuổi thôn, bà Chiên cùng chồng đã phải lặn lội nhiều nơi để tìm các giống thuốc hiếm. Hai cụ già ở cái tuổi thất thập cổ lai hy, con cháu bận công việc, học hành, đã tự đi xe máy lên Yên Mông, Kỳ Sơn để tìm. Cây thuốc khôi nhung được xem là hiếm nhất trong hơn 200 cây thuốc, bà đã tự bắt xe ôtô lên Đà Bắc, tìm đến những ngọn núi cao, rậm rạp, vạch từng cây rừng, lội qua từng con suối mới tìm được vài cây giống ban đầu.
Lại có lần đi lấy thuốc tận rừng già ở Độc Lập phải ngủ qua đêm lại ở nhà con gái chứ không hề đơn giản. Với cây xạ đen, một vị thuốc quan trọng trong việc điều trị bệnh gan thì nhờ người lên vườn ươm trên thành phố đem về. Hiện nay, ngoài bà Chiên thì 6 người còn lại trong hội đều bốc thuốc trị bệnh miễn phí cho mọi người. Trong số đó, bà Bùi Thị Trỉ có biệt tài chữa bệnh sâu quảng và bệnh ung thư vú.
Bước sang tuổi 74, bà không một mình lên rừng được nữa mà phải nhờ con cháu chở xe máy đến khu rừng có thuốc, sau khi kiếm được đủ vị, bà lại gọi người lên gánh xuống núi và đưa bà về.
“Đồi Quan Âm” và tấm lòng phúc độ hơn người
Điều đặc biệt, những bài thuốc nam gia truyền ở vùng núi này chỉ được các bà, các mẹ truyền cho con gái và con dâu, tuyệt nhiên trong xã không có bóng dáng một người đàn ông nào tham gia bốc thuốc. Nếu có biết thì đàn ông ở đây cũng chỉ tham gia ở công đoạn đi tìm thuốc trên rừng.
Sự trùng hợp ngẫu nhiên khi chọn lựa đất để ươm trồng những cây thuốc nam quý hiếm chính là khu “đồi Quan Âm”. Ngoài vị trí thuận lợi ngay gần đường thôn thì theo lời kể của các vị cao niên trong làng, trước kia trên đồi có một ngôi chùa lớn rất thiêng nhưng chiến tranh đã tàn phá mất, chỉ còn lại ngôi miếu nhỏ nhưng sự linh thiêng không hề thuyên giảm, vào ngày lễ tết rất đông người đến xin lộc.
Có lẽ nhờ được trồng trên ngọn đồi linh thiêng nên nhiều loại thuốc vốn ưa trồng trên những ngọn núi đá vôi cao hoặc trong các khu rừng nguyên sinh khi về đây hợp đất, phát triển rất tốt? Ai cũng tin rằng đất Quan Âm thiêng, lại được sự chăm sóc của những người phụ nữ có tâm nên cây thuốc ở đây tác dụng không thua kém gì những cây thuốc tìm được trong rừng già.
Suốt gần 30 năm bốc thuốc, vị thầy lang này luôn đặt chữ “Phúc” làm đầu. Vì thế, dù đã giúp đỡ được nhiều người nhưng bà không khi nào nhớ được chính xác tên tuổi những bệnh nhân của mình, trừ người ở gần nhà. Không thiếu những lần bà bỏ dở công việc đang làm trên nương hay trong bếp để vội vã đi tìm thuốc cho những khách phương xa đến xin thuốc. Có lần nửa đêm, một bệnh nhân ở xa khi tìm đến được nhà bà thì trời đã tối, bà dậy nấu cơm làm canh rồi cho thuốc trị bệnh, không lấy tiền.
Bà Chiên tâm sự: “Thấy người đi xa đến mà phải quay xe về tay trắng thì bà thương lắm. Đồng tiền không quan trọng bằng cái tình, có người bệnh khổ lắm, ốm yếu gầy còm mình giúp được thì phải giúp ngay. Bốc thế nào để người bị bệnh uống thuốc mình phải thuyên giảm”. Ai nhớ ơn thì ngày tết đến đem cho tấm áo, chiếc váy, hộp bánh…
Đang ngồi trò chuyện với chúng tôi, nhận được “đơn đặt hàng” qua điện thoại của một vị khách quen nhắn tìm giúp lá cây hối cho trẻ con tắm. Giữa trưa nắng gắt thương vợ sức yếu, chồng bà sau bữa cơm trưa đã không nghỉ ngơi, đi lên ngọn núi cách nhà cả chục cây để kịp gửi theo khách mang về trong ngày. Ông Chinh nói: “Trước kia, rừng còn nhiều cây thuốc, bệnh nhân cũng ít nên mỗi lần có người đến xin thuốc mới đi lấy, giờ đông hơn nên bà phải tích trữ thuốc nam bảo quản trong kho”.
Chúng tôi tìm đến anh Nguyễn Văn Toản, ngay cùng xã Đú Sáng, một bệnh nhân đã được bà điều trị. Anh Toản kể, ngày còn là thanh niên anh mắc bệnh thận và gan, đi tiểu ra máu, sức khỏe rất yếu, nhưng nhờ hai thang thuốc của bà Chiên mà anh đã khỏi hẳn bệnh. Hiện giờ, anh cùng vợ đang mở một quán ăn ngay trong xã, mỗi lần nhắc đến vị ân nhân của mình anh Toản luôn xúc động, cảm thấy mình may mắn gặp được đúng thầy đúng thuốc. “Mỗi năm tôi cũng đều đi bệnh viện khám lại, nhưng không thấy bệnh tái phát” – anh Toản nói.
Dù không một danh vị, nhưng người thầy lang của núi rừng này luôn tận tụy hết lòng với công việc làm phúc. Nhìn đôi bàn tay gầy guộc tỉ mẩn chọn lựa từng lá cây, phơi sạch, băm chặt của bà Chiên mới thấy được cái tâm giúp đời của bà thực sự rất lớn lao, chứ không hề giản đơn như câu nói chỉ là “vài cái lá rừng thôi mà”.
Đọt Chuối Non 
Hi anh Dũng,
Em đã gửi email cho anh rồi ạ.
Em Hương,
LikeLike
Bạn Phạm THu Hương có thể cho mình thông tin về bà lang ko? Cảm ơn bạn. Mail của mình: trinhanhdung.cp@gmail.com
LikeLike
A 0974… cho e hỏi a của a bị suy thận uống thuốc bây hh khỏi chưa ạ
LikeLike
Hi chị Thủy và anh 0974…
Em đã email đến anh chị số liên lạc với bà lang Hòa Bình ngay khi nhận phản hồi.
Chúc anh chị và gia đình luôn khỏe.
Em Hương,
LikeLike
chào moi nguoi
Ban nao co sdt cua ba lang, thi cho minh xin voi. A minh dang mac chung suy than,va cho minh hoi co truong hop suy than nao da duoc chua khoi chua. Minh chan thanh cam on
LikeLike
Không biết các trường y khoa dân tộc có cho người đến học hỏi các bài thuốc này không nhỉ?
LikeLike
Chào bạn,
Mẹ của mình hiện đang bệnh u não và k thể phẫu thuật được
Bạn có thể cho mình xin sdt của bà lang được k?
Chân thành cảm ơn bạn
Thủy
LikeLike
Hi anh Phong và cả nhà,
Em mới thấy bài viết này trên báo Lao động. Anh tham khảo nhé.
Chúc anh luôn khoẻ.
“Đức ông trên núi Tản” – người thừa kế bài thuốc Nam đặc trị bệnh dạ dày
Ông Lê bên cây dạ cầm.
(LĐĐS) – Số 26 – Thứ tư 09/10/2013 12:38
Trang chủ | Xã hội
Ông Nguyễn Văn Lê, sinh năm 1932, trú tại thôn Cua Chu, xã Tản Lĩnh, huyện Ba Vì (Hà Nội) là đời thứ 3 được truyền lại bài thuốc Nam chữa bệnh dạ dày từ bà nội vốn là người Hòa Bình. 50 năm trong nghề và 10 năm liền được nhân dân tín nhiệm bầu làm Hội trưởng Hội Đông y của xã, ông Lê luôn tận tâm với nghề và nhiệt tình trong việc chữa bệnh giúp người, giúp đời nên được mọi người thường gọi ông là “Đức ông trên núi Tản”.
Đón đọc ấn phẩm Lao Động & Đời sống số 26
Bài thuốc Nam 3 đời
Tiếp chúng tôi là một người có vẻ ngoài hiền lành, đức độ, mái tóc bạc trắng. Dù đã vào cái tuổi xưa nay hiếm nhưng trông ông vẫn còn nhanh nhẹn, minh mẫn. Cùng với lời nói từ tốn, mến khách, ông mời chúng tôi vào nhà. Lúc này, chúng tôi cũng hiểu được một phần vì sao ở địa phương ông được mọi người gọi là “Đức ông trên núi Tản”.
Sau khi mời khách vào nhà, ông Lê ôn tồn hỏi khách tìm đến có việc gì? Tôi nói: “Chúng tôi không phải là bệnh nhân mà là phóng viên của Báo LĐ&ĐS chuyên tìm tòi và viết về những bài thuốc quý trong dân gian. Được mọi người giới thiệu nên muốn đến tận nơi để được “mắt thấy tai nghe” về ông lang bốc thuốc Nam giữa vùng núi Tản Viên”.
Nghe nói vậy, ông không hề giấu giếm bài thuốc gia truyền của gia đình mình mà khẳng định: “Từ đời nội tôi đến đời bố tôi, rồi bây giờ là tôi đã trải qua 3 đời làm nghề thuốc Nam nhưng luôn tâm niệm một điều là chữa bệnh, giúp người như để tu nhân, tích đức cho con, cho cháu chứ không lấy nghề làm việc kinh doanh. Có thế tôi mới được trời cho 7 người con (4 trai, 3 gái) với trên 20 cháu, chắt nội ngoại như thế này”. Theo chứng kiến của chúng tôi, cuộc sống hiện tại của gia đình ông không lấy gì làm khấm khá. Một ngôi nhà cấp 4 lợp ngói cũ, có lẽ cũng đã được xây dựng từ hàng chục năm trước, nơi đó có tới 3-4 thế hệ vẫn đang sinh sống.
Hơn 50 năm làm thuốc chữa bệnh, ông không thể nhớ hết được đã có bao nhiêu bệnh nhân ở mọi miền đất nước tới nhờ ông chữa bệnh. Có người ở Nghệ An, Hà Tĩnh, cũng có người ở Hải Phòng, Quảng Ninh, và có cả bệnh nhân bay từ TPHCM ra nhờ ông bốc thuốc. Tuy nhiên, đa phần bệnh nhân vẫn là bà con quanh vùng vốn đã nhiều năm nay biết đến danh tiếng của ông lang Lê. Qua trò chuyện được biết, ông Lê được truyền nghề từ bà nội là Bùi Thị Thau, người dân tộc Mường vùng Kim Bôi, Hòa Bình. Từ khi còn là con gái, bà đã biết lấy cây thuốc chữa bệnh cho mọi người. Khi lấy chồng về vùng núi Tản Lĩnh, thấy trên núi Tản có nhiều cây thuốc quý nên bà vẫn theo nghiệp bốc thuốc Nam chữa bệnh cho mọi người. Sau ngày bà mất, nghề thuốc Nam được truyền lại cho bố của ông Lê, rồi khi người bố qua đời thì nghề được truyền lại cho ông. “Thực ra, bà và bố tôi không chữa được tất cả các loại bệnh mà chỉ tập trung vào 4 loại bệnh chính là bệnh gan, thận, thấp khớp, và công hiệu nhất vẫn là bệnh dạ dày”, ông Lê tự hào khi nói về bài thuốc gia truyền của gia đình mình.
Phương thuốc đặc trị bệnh dạ dày
Theo ông Lê, việc chữa bệnh bằng cây thuốc Nam không giống như bốc thuốc Bắc hay thuốc tân dược. Người chữa bệnh thuốc Nam thường chữa cả bằng tâm linh và bằng cây thuốc. Theo cách ông giải thích tôi mới hiểu được thời gian trước đây khi tìm hiểu về các bài thuốc quý dân gian của đồng bào vùng cao, các thầy lang thường thờ thần rừng, thần cây, thần núi… để người bốc thuốc lấy được đúng cây thuốc chữa cho khỏi cái bệnh. Theo cách gọi của y học hiện đại thì đây chính là “liệu pháp tâm lý” giúp cho bệnh nhân có niềm tin vào thầy thuốc và phương pháp trị bệnh. Người bệnh cảm thấy an tâm là bệnh tật tự nhiên sẽ được đẩy lui một phần.
Bài thuốc chữa bệnh dạ dày của ông Lê có tới trên 10 vị thuốc như nghệ đen, lá côi… nhưng không thể thiếu cây dạ cẩm. Cây này có lá to và dày như lá đa nhưng mềm như nhung và có 2 mặt xanh, tím. Ông Lê cho biết, cây dạ cẩm này với 2 mặt khác nhau, dẻo, mềm giống như cấu tạo của dạ dày con người. Trong thang thuốc, cây dạ cẩm giữ vai trò chính trong việc chữa bệnh. Cho dù là bệnh mới phát hiện, cho tới những người bệnh đã nặng chuyển sang viêm loét cũng chỉ uống thuốc theo chỉ dẫn của ông trong khoảng 2 tháng là sẽ khỏi bệnh. Mỗi thang thuốc uống trong 3 ngày, mỗi ngày 3 lần sắc uống. Sáng, trưa, tối trước hoặc sau bữa ăn khoảng 1 tiếng. Mỗi lần sắc uống đổ 3 bát nước đun cạn còn chừng 1 bát.
Không chỉ dựa vào bài thuốc Nam gia truyền 3 đời, ông Lê còn mua nhiều sách vở về nghiên cứu thêm. Trong tủ của ông có đầy đủ các bộ sách thuốc của danh y Hải Thượng Lãn Ông hay bộ sách của thầy thuốc Đỗ Tất Lê. Điều đáng ngạc nghiên là sau khi nghiên cứu, ông thấy những vị thuốc trong bài thuốc của gia đình ông có rất nhiều điểm tương đồng với các bậc danh y trước đây. Cũng từ đây, ông bổ sung thêm những khiếm khuyết trong bài thuốc của mình. Sau hơn 50 năm làm nghề bốc thuốc Nam, đến nay có thể khẳng định bài thuốc của ông Lê hoàn toàn dùng các loại thảo dược trên vùng núi Tản Viên, Ba Vì. Một số cây quý hiếm như lá côi, dạ cẩm đã được ông đưa về nhà trồng, lưu giữ. Đến nhà ông thấy trong vường rặt những cây thuốc rồi hàng chục loài chim hót líu lo cùng với cuộc sống thư thái, tự tại của vị danh y cũng đủ làm cho bệnh nhân thấy người khỏe ra và như đang được “tiên ông” trên núi Tản Viên ra tay cứu giúp vậy.
Ông bảo cuộc đời ông đã chữa nhiều người khỏi bệnh nên không nhớ hết. Bệnh nặng nhất mà ông nhớ được là anh Triệu Văn Bảng, người cùng xã bị bệnh viêm loét dạ dày, đã phải phẫu thuật cắt 2/3. Trở về, mỗi bữa ăn chỉ ăn được nắm cơm bằng quả cau, nhưng rồi không kiêng cữ được nên bệnh tái phát, đưa ra bệnh viện các bác sỹ cho về vì lý do… chẳng còn để mà cắt nữa. Lúc này gia đình anh Bảng mới “còn nước còn tát” đến nhờ ông cắt thuốc, sau 2 tháng miệt mài uống thuốc, sức khỏe anh Bảng dần ổn định, những cơn đau dạ dày cũng tan biến, đi kiểm tra lại ở bệnh viện thì bệnh đã khỏi hẳn. Đến nay mỗi dịp nhà ông Lê có công có việc gì là cả gia đình anh Bảng lên phụ giúp như con cháu trong nhà.
Do tuổi cao nên ông Lê cũng đang truyền lại nghề lại cho người con trai cả là anh Nguyễn Văn Tường, sinh năm 1960. “Dù tôi vẫn còn đủ sức khỏe, minh mẫn để bốc thuốc chữa bệnh cho mọi người nhưng cũng chẳng biết sống chết khi nào nên cũng phải truyền lại cho các con. Tôi vẫn luôn dặn dò các con, nghề bốc thuốc là giúp đời, cứu người, phải lấy cái tâm, cái đức để chữa bệnh, không được vụ lợi vật chất, tiền bạc”, ông Lê bảo.
Doãn Kiên
LikeLike
Hi cả nhà,
Nếu cả nhà cần thông tin về bà lang Hoà Bình này để hỏi thăm về thuốc thì cả nhà email tới em nhé: phamthuhuong1010@gmail.com
Chúc cả nhà luôn khoẻ.
LikeLike
Hi anh Phong,
Em mới gọi lại cho toà soạn về thông tin của bà lang ở Hoà Bình đó nhưng chưa nhận được thông tin nào, vì chưa liên lạc được với phóng viên Mai Phương.
Toà soạn nói: Tuần sau em liên lạc lại với họ.
Vậy, anh chịu khó đợi đến tuần sau nhé.
Chúc anh sức khoẻ.
LikeLike
Hi anh Phong,
Em đã liên hệ bên báo Lao động. Khi nào báo Lao động gửi thông tin về bà Chiên đến em, em sẽ gửi lên đây ạ!
LikeLike
Tòa soạn có thể cho xin số điện thoại của bà Chiên được không ạ? Tôi bị chứng đau dạ dày lâu năm chưa khỏi muốn nhờ bà Chiên. Xin chân thành cám ơn!
LikeLike