Chào các bạn,

Trưa thứ Sáu, mình từ nhà Lưu Trú về nhà trong Buôn Làng. Về được khoảng ba mươi phút, mẹ Sát và mẹ Lipa đến. Mẹ Sát là phụ huynh của em Sát, học sinh lớp Mười một của nhà Lưu Trú Buôn Hằng. Mẹ Sát đưa cho mình một cái gùi nhỏ mới tinh, đựng một số trái thanh long đã chín và nói: “Mang cho Yăh, của xóm giáo Augustinô để dành cho Yăh vì hôm qua xóm giáo mừng lễ nhưng Yăh không về được.”

Mình nhận và hỏi: “Cho Yăh luôn cả cái gùi nhỏ xinh này hể?”. Mẹ Sát gật đầu: “Biết Yăh thích nên cụ già Phui trong xóm giáo đan cho Yăh đó!” Mình cảm ơn và tưởng như vậy là hết, nhưng mẹ Sát quay ra phía sau, nhận một cái bao đựng gạo, loại mười kí từ mẹ Lipa và đưa tiếp cho mình: “Đây cũng là măng khô xóm giáo để dành cho Yăh.” Mình cảm ơn và nói: “Các mẹ đem về nấu cho con vì mình còn nhiều”. Mẹ Sát không chịu và nói: “Buôn Làng nghèo, trong ngày lễ không có tiền mua quà cho Yăh, chỉ cho Yăh những thứ bà con Buôn Làng mình kiếm được trên rừng, Yăh không đi rừng được nên Yăh cất để ăn.”

Ở với bà con Buôn Làng mình biết, bây giờ có nói gì họ cũng không mang về, ngược lại còn bị bà con Buôn Làng nghĩ là mình khinh, mình chê, bởi bà con Buôn Làng luôn mang nặng mặc cảm như vậy. Mình nhận và cảm ơn hai mẹ. Mình vừa cầm túi măng khô, mẹ Lipa lại xách một cái lồng gà nhỏ được đan bằng tre cũng còn mới tinh đưa cho mẹ Sát, không đợi mình hỏi, mẹ Sát nói luôn: “Cho Yăh cả lồng gà này nữa!” Mình nói: “Sao đem cho Yăh nhiều thứ quá vậy? Yăh nhận gùi thanh long và măng khô, còn lồng gà các mẹ đem về giúp Yăh, các mẹ biết nhà Yăh cũng có nuôi gà mà!” Mẹ Sát nói: “Đây là gà của nhà mẹ Sát, không phải của xóm giáo, mẹ Sát mang đến cho Yăh làm thịt ăn mừng lễ. Con gà này không đẻ trứng được, làm thịt không tiếc, những con gà Yăh nuôi đẻ trứng được, Yăh đừng làm thịt!”

Mình ngạc nhiên khi nghe mẹ Sát nói cho mình con gà để ăn mừng lễ, vì bà con Buôn Làng thường chẳng biết lễ gì với lễ gì, ngoài hai ngày lễ – Noel và Tết của người Kinh – nên mình hỏi: “Mẹ Sát cho mình con gà để ăn mừng lễ gì đây?” “Lễ này mẹ Sát cũng không biết nhưng nghe các con nhỏ ở nhà đi học về nói: Thứ Hai này không đi học, được nghỉ lễ Quốc Khánh. Các con của mẹ Sát ở nhà được nghỉ học là lễ lớn, mẹ Sát biết người Kinh thường nghỉ và ăn mừng các ngày lễ lớn, nên tối hôm qua ba Sát bắt con gà này để hôm nay mẹ Sát đến cho Yăh ăn mừng lễ Quốc Khánh. Bà con Buôn Làng mình mỗi năm chỉ ăn mừng lễ hai lần: Một lần ăn mừng lễ Noel và một lần ăn Tết của người Kinh, tiệc mừng cũng không có ăn gì ngoài ăn bún với thịt gà ở nhà nuôi. Dân tộc các mẹ ngày xưa có ăn mừng lúa mới to lắm, nhưng bây giờ cũng không còn nữa, mẹ Sát cũng không biết tại sao.” Nói xong mẹ Sát xách cái lồng gà để lên kệ rửa chén cho mình.

Trước khi hai mẹ về, mẹ Sát nói: “Cái bụng mình cũng muốn ăn mừng các ngày lễ như người Kinh nhưng còn nghèo, muốn ăn cũng không có gì để ăn! Mình muốn các con bây giờ chăm chỉ học hành để sau này cũng biết ăn mừng lễ Quốc Khánh như người Kinh!”

Matta Xuân Lành