Bài cùng chuỗi Tiểu luận về BNTK:
(1), (2), (3), (4), (5), (6), (7), (8), (9), (10), (11), (12), (13), (14). Done.

Trung đạo của Phật giáo có khác với trung dung của Khổng giáo? 

Cả trung đạo và trung dung có thể được dịch là con đường chính giữa (middle way), nhưng chúng thực sự khác nhau. Trong Khổng giáo, trung dung là cách sống điều độ và hài hòa – chừng mực trong mọi thứ, gồm cả việc ứng dụng những quy tắc xử thế (nhân lễ nghĩa trí tín; humanity, respect, loyalty, wisdom, honesty)—nhằm tạo nên sự hòa hợp với người khác và với trời đất (heaven and earth). Nói một cách tổng quát, vị trí đứng giữa là một vị trí yêu thích của Trung Dung. 

Bài cùng chuỗi Tiểu luận về BNTK:
(1), (2), (3), (4), (5), (6), (7), (8), (9), (10), (11), (12), (13), (14). Done.

Nhưng, liệu triết lý sắc-không có liên quan gì đến cuộc sống của chúng ta không?

Có, triết lý sắc-không hàm chứa nhiều ngụ ý quan trọng giúp ta sống trong đời.

(1) Khẳng định cuộc sống: Ngôn ngữ liên tục phủ định của Bát Nhã—với trống, rỗng và không – khiến nhiều người hiểu lầm rằng Bát Nhã phủ nhận mọi thứ.  Nhưng nếu đọc kỹ Bát Nhã, ta sẽ thấy rằng Bát Nhã không phủ nhận bất cứ điều gì. Thực ra, Bát Nhã xác định mọi thứ trong cuộc sống. “Sắc chẳng khác Không, Không chẳng khác sắc. Sắc tức là Không, Không tức là sắc”. Làm sao câu nói này lại có thể mang ý nghĩa phủ nhận bất cứ điều gì? Nó là lời khẳng định mạnh mẽ và rõ ràng về cả sắc và Không, hai  cực đoan hiển nhiên của đời sống. Vì thế, Bát Nhã xác nhận, một cách mạnh mẽ, cuộc đời và tất cả mọi sắc thái của cuộc đời.

Bài cùng chuỗi Tiểu luận về BNTK:
(1), (2), (3), (4), (5), (6), (7), (8), (9), (10), (11), (12), (13), (14). Done.

 Nhưng tại sao Sắc và Không lại là một? Tại sao hai thứ rõ ràng đối nghịch nhau lại chỉ là một? 

Ở đây chúng ta cần đi vào “Tam Pháp Ấn” (Three Dharma Seals) để tìm câu trả lời. 

Pháp (dharma) là một chữ dễ gây lẫn lộn trong Phật giáo, bởi vì tùy theo trường hợp mà nó có nhiều ý nghĩa khác nhau. Ở đây chúng ta sẽ giới hạn chữ “pháp” trong hai ý nghĩa mà thôi. Thứ nhất, pháp có nghĩa là tất cả mọi thứ tinh thần và vật chất trong vũ trụ như cái cây, cái bàn, cảm giác, suy nghĩ… Thứ hai, pháp cũng có nghĩa là giáo lý, lời dạy của Đức Phật, hay một cách thức thực tập trong Phật giáo (một pháp tu). Continue reading Tiểu luận về Bát Nhã Tâm Kinh – A brief exposition on the Heart Sutra (5) →

Bài cùng chuỗi Tiểu luận về BNTK:
(1), (2), (3), (4), (5), (6), (7), (8), (9), (10), (11), (12), (13), (14). Done.

II.  Cốt lõi của trí tuệ Bát Nhã (hai câu đầu)

Hai câu đầu là cốt lõi của Bát Nhã. Tất cả những câu sau đó là triển khai rộng hơn từ phần cốt lõi này. Đây là hai câu đầu: 

Hán việt 

Quán-tự-tại Bồ-tát, hành thâm Bát-nhã Ba-la-mật-đa thời chiếu kiến ngũ-uẩn giai không, độ nhất thiết khổ ách. 

Xá-Lợi-Tử! Sắc bất dị không, không bất dị sắc; sắc tức thị không, không tức thị sắc; thọ, tưởng, hành, thức, diệc phục như thị. 

Bài cùng chuỗi Tiểu luận về BNTK:
(1), (2), (3), (4), (5), (6), (7), (8), (9), (10), (11), (12), (13), (14). Done.

GIẢNG GIẢI

I. Tựa đề Bát Nhã Tâm Kinh

Tên đầy đủ của Bát Nhã Tâm Kinh là Bát-Nhã Ba-La-Mật-Đa Tâm-Kinh.

Bát Nhã được phiên âm từ chữ “prajna” trong tiếng Phạn. Nó có nghĩa là trí tuệ. Trong Hán Việt nó được gọi là Tuệ hay Huệ. Tuy nhiên, trí tuệ ở đây không chỉ là trí tuệ thông thường mà chúng ta nói đến hàng ngày. Trí tuệ mà ta nói đến hàng ngày thường là trí tuệ hay phân biệt (đối ngẫu, nhị nguyên, hai mặt, duality) như đúng-sai, đen-trắng, tốt-xấu, có-không, yêu-ghét, hiện hữu-trống rỗng v.v… Khi phân tích sâu, ta sẽ thấy trí phân biệt này là nguồn gốc của tất cả mọi vấn đề, bởi vì cái đúng của tôi là cái sai của anh, và vì thế mâu thuẫn nảy sinh giữa chúng ta. Trí phân biệt khiến tâm ta chia rẽ giữa đây và đó (tâm phân biệt), làm tâm ta bị vọng động, và dẫn ta đến những mâu thuẫn và, vì thế, khiến ta si mê, vô minh. Tóm lại, trí tuệ thông thường chưa phải là trí tuệ chân thực.

Bài cùng chuỗi Tiểu luận về BNTK:
(1), (2), (3), (4), (5), (6), (7), (8), (9), (10), (11), (12), (13), (14). Done.

Nguyên tác Anh ngữ: Trần Đình Hoành

Việt dịch: Diệu Tâm & Trần Đình Hoành

Chào anh chị em,

Hôm nay mình giới thiệu đến các anh chị Tiểu luận về Bát Nhã Tâm Kinh mình viết bằng tiếng Anh năm 2008, rồi chị Diệu Tâm và mình cùng dịch sang tiếng Việt.

Đây là một cuốn sách nhỏ nên mình sẽ chia ra và đăng liên tục nhiều lần.

Với yêu thương,

Hoành

o0o

Bát Nhã Tâm Kinh là tinh hoa của tư tưởng Phật giáo Đại thừa (Mahayana).  Phật giáo được phát triển từ Phật giáo Nguyên thủy (Theravada) hay Tiểu thừa đến Đại thừa. Phật giáo ở Thái Lan, Miến Điện, Sri Lanka, Campuchia và Lào chủ yếu theo Tiểu thừa.  Phật giáo tại Việt Nam, Trung Quốc, Nhật, Hàn Quốc, Hồng Kông, Singapore, Đài Loan, Tây Tạng và Mông Cổ chủ yếu theo Đại thừa. Tuy nhiên, Tiểu thừa cũng đã từng xuất hiện ở Việt Nam sớm như Đại thừa.  Continue reading Tiểu luận về Bát Nhã Tâm Kinh – A brief exposition on the Heart Sutra (1) →