I. Thời gian vừa qua, công luận rộ lên về tình trạng bát nháo của phim Việt (đặc biệt là phim truyền hình chiếu “giờ vàng”), tất cả đều xác đáng- mà một “tít” phụ của báo Tuổi trẻ TPHCM đã thâu tóm được chỉ bằng hai chữ: “nhảm nhí”. Nhiều ý kiến đã phanh phui thực trạng cũng như nguyên nhân của tình trạng này. Có điều, một sự thật hiển nhiên mà chắc nhiều người cũng biết song không nỡ nói trắng phớ ra: đấy là, người ta không làm phim, nghĩa là không làm văn hóa, mà là làm tiền một cách trắng trợn! Việc làm tiền, đâu có gì đáng phải nói, nhưng ở đây, vấn đề là người ta đã làm tiền một cách thiếu sòng phẳng, không lương thiện, vô tình hoặc cố tình đánh cắp thời giờ, tiền bạc, lòng tin… của đông đảo khán giả!
All posts by Nguyễn Anh Tuấn
Nhớ về người cha họa sĩ đã khuất núi
Đất Nước Đứng Lên – Một bộ phim vụng về giả tạo
(Phim của đạo diễn Lê Đức Tiến)
Đã từng quen thuộc với tác phẩm văn học “Đất nước đứng lên” của nhà văn Nguyên Ngọc từ những ngày ngồi trên ghế nhà trường phổ thông, lại vốn rất có cảm tình với nhà văn này, nên hồi phim điện ảnh “Đất nước đứng lên” xuất xưởng, tôi đã háo hức tìm xem ngay. Song, trái ngược với dự đoán và mong đợi, bộ phim đồ sộ, tốn kém này đã gây cho tôi nhiều phản cảm, nhiều nỗi ấm ức muốn được giải tỏa. Rồi khi VTV thời gian vừa qua liên tục phát sóng lại bộ phim này, nhân các dịp lễ lạt kỷ niệm nào đó, tôi đã xem thêm lần nữa và thấy cần phải nói đôi lời.
Tôi chỉ xin tập trung để nói về tính chân thực của bộ phim.
Continue reading Đất Nước Đứng Lên – Một bộ phim vụng về giả tạo
Nguyễn Trãi lại trở về cổ vũ con cháu của người
(Đọc “Gửi Ức Trai” của nhà văn Lưu Trọng Lư)
Gửi Ức Trai
Người sợ đưa nhanh nhát chổi
Làm bóng hoa tan
Nhưng khi xô một tảng núi bạo tàn
Ức Trai! Người không biết sợ
Thà chịu một vừng trăng đổ vỡ
Để đổi lấy một mặt trời đại nghĩa giữa hành tinh.
Ai yêu như người, cái lẽ hiếu sinh
Một giọt nắng thanh bình
Trên đầu ngọn lúa?
Ai yêu như người, từng tia máu đỏ
Trong da tóc trẻ đẹp con người?
Thuở ấy, ai hơn Ức Trai
Continue reading Nguyễn Trãi lại trở về cổ vũ con cháu của người
“Mê Thảo” chống lại “Thời vang bóng”
(Xem phim “Mê thảo- thời vang bóng” của đạo diễn Việt Linh)
Một cái tên phim lạ khá hấp dẫn, lại được làm theo truyện của một tác giả văn học đại thụ, được tuyên truyền quảng cáo nhiều từ vài năm nay, lại của một đạo diễn nữ đã từng gặt hái thành công ở một vài liên hoan phim trong nước và quốc tế… Đó là những điều đã dẫn tôi đến rạp mua vé xem bộ phim: “Mê Thảo – Thời vang bóng”.
Trong cái không khí có nhiều phim “cúng cụ” ra đời để phục vụ kịp thời những ngày lễ kỷ niệm rồi sau đó vội vã nhét vào kho và những cuộc cãi lộn trên báo chí nổ ra ( để nhằm khẳng định phim mình hay, và cũng là một cách để quảng cáo cho bộ phim đã bị công luận “khai tử”), phải, trong cái bối cảnh đó tôi đi xem “Mê Thảo” với một tâm lý dễ chịu hẳn. Bộ phim được làm chỉn chu, kỹ lưỡng, không có những hạt sạn đáng tiếc khiến khán giả suýt “gãy răng” như không ít phim ít phim điện ảnh và truyền hình của ta hay mắc phải. Âm thanh nổi, ánh sáng đẹp, khuôn hình gọt tỉa, bối cảnh phục trang hợp lý, âm nhạc sử dụng đắt, diễn viên có nghề, v.v. Có thể nói đây là một bộ phim truyện nhựa xứng với “đồng tiền bát gạo” bỏ ra.
Nhân Kỷ niệm 100 năm ngày sinh Lưu Trọng Lư – Nhà văn của khát vọng tình thương
Nhân Kỷ niệm 100 năm ngày sinh nhà văn Lưu Trọng Lư (19/6/1911 – 19/6/2011)
NHÀ VĂN CỦA KHÁT VỌNG TÌNH THƯƠNG
NHÀ VĂN CỦA KHÁT VỌNG TÌNH THƯƠNG
(Tùy bút, Nguyễn Anh Tuấn)
Nếu được sống trăm lần
Chúng con xin nguyện được chết trăm lần
Vì đất Mẹ
Đất vô lượng tình thương
Lưu Trọng Lư
Cách đây chưa lâu, trong khi cả nước cồn cào lo toan và đau xót trước cảnh tan hoang bởi lũ lụt ở miền Trung, trên trang mạng Vanvn xuất hiện một thiên tiểu thuyết của nhà văn Lưu Trọng Lư: “Cầu sương điếm cỏ” (do nhà nghiên cứu văn học Lại Nguyên Ân mới tìm thấy) viết về hậu quả cơn lũ lụt khủng khiếp ở Quảng Bình năm 1935; và câu chuyện thương tâm nhà văn kể lại quanh số phận hai đứa trẻ bị mất mẹ trong lũ phải lang thang tự kiếm sống, cùng với những cảnh đau lòng hiện tại dường như cũng góp phần lay động lương tri xã hội- cái lương tri vốn bắt đầu rệu rạo bởi những tiêu cực tràn lan khó kiểm soát… Lần đầu tiên được đọc thiên truyện đó, tôi đã không chỉ một lần ứa lệ trước tấm lòng của nhà văn và bồi hồi nhớ lại cảnh những bàn tay trẻ em dỡ ngói nóc nhà kêu cứu trên nước trắng… Còn giữa những ngày nóng nực tháng 6 này, giữa cơn “địa chấn” của lòng người trước chủ quyền Đất Nước bị xâm phạm trắng trợn, tôi đã bỗng nhớ đến một bài thơ yêu nước Tây Ban Nha do chính nhà văn Lưu Trọng Lư đọc cho nghe, cách đây hơn hai chục năm, trong căn buồng của nhà văn đối diện phía sau Văn Miếu – Quốc Tử Giám. Có mấy câu in hằn trong tâm trí tôi:
Continue reading Nhân Kỷ niệm 100 năm ngày sinh Lưu Trọng Lư – Nhà văn của khát vọng tình thương
Khi nhà thơ buộc phải “ngoại tình” với thơ
(Nhân đọc bài QUAN HỌ KHÔNG NGOẠI TÌNH của Nguyễn Nguyên Bảy)
Nhà thơ Nguyễn Nguyên Bảy gửi bài thơ này cho tôi với một lời chú thích: “Đây là bài hóa giải mọi oan ức hận thù của anh, bài này anh mơ viết bao năm nay bây giờ mới viết được.” (Thư điện tử)
Nguyễn Nguyên Bảy khiêm nhường tự nhận là “người thơ nghiệp dư”, nhưng thực ra đó là một tác giả rất có ý thức về sự nghiệp thơ ca của mình, và rất chuyên nghiệp. Nhà nghiên cứu văn học Đỗ Quyên (Canada) có lần viết cho tôi: “Nguyễn Nguyên Bảy là tác giả thật kì khôi; tôi chưa hình dung hết, có lẽ vì chưa đạt được “cảnh giới”. Hình như cánh “chuyên nghiệp” kính nhi viễn chi loại tác giả như vậy. Có điều này tôi chưa hiểu rõ: dường như ở Thơ và Người Thơ Nguyễn Nguyên Bảy có sự chen lấn nhau, khiến cho Thơ (văn bản) bị Người Thơ cưỡng bức. Tác giả tự nhận là “nghiệp dư” có lẽ là vậy chăng? Hay tác giả coi đời sống thơ như một thứ đạo, mà tác phẩm chỉ là phó sản của Sống Đạo? Thiển ý, đây là nút để mở thơ Nguyễn Nguyên Bảy ra đọc.”( Thư điện tử)
Tôi buộc phải viện dẫn lời chuyên nghiệp của bạn để mong có một bàn đạp khả dĩ góp phần lý giải một bài thơ chứa những nội dung hình tượng quá phong phú và quá phức tạp như bài thơ này. Tôi còn cho rằng: đây là bài thơ đau xót nhất và đồng thời cũng nồng ấm bậc nhất của Nguyễn Nguyên Bảy!
Chim Hòa Bình bay qua thời gian và những nỗi đau
( Đọc bài thơ “Lời chim câu” của Nguyễn Nguyên Bảy )
Thời gian vừa qua, những bài thơ của NNB tựa một sự tổng kết, chiêm nghiệm những gì đã trải qua trên đường đời- như chùm thơ về Mẹ, và mới đây nhất là về Tình nghĩa trăm năm gói trong chùm “Lời chim câu”. Quen biết anh từ khi tôi còn ở tuổi thanh xuân, thuộc không ít thơ anh qua nhiều giai đoạn, song cứ mỗi lần tiếp nhận một bài thơ mới của anh, tôi đều thấy ngỡ ngàng bởi sự say mê không mệt mỏi của anh trong việc khám phá thế giới bản thân mình bằng thơ ca. Nhưng dường như, đối với người thi sĩ có phần lạ lùng bí hiểm này, Nghệ thuật chữ nghĩa càng ngày càng trở nên chỉ là thứ phương tiện sau rốt. Anh tối giản câu chữ bóng bẩy, phép tu từ, mỗi câu thơ chỉ giống như lời nói thô mộc hàng ngày, hoặc chắc nịch như tục ngữ, ngọt sắc như ca dao, thậm chí đưa cả lời chú thích nặng thông tin vào cấu trúc thơ, thế nhưng, hiệu quả thơ thực bất ngờ khiến người đọc không thể chỉ đọc một lần câu thơ, khổ thơ, bài thơ ấy, kích thích họ bằng chính trải nghiệm của mình để khám phá thêm ý nghĩa và sự lý thú của chúng… Đằng sau những câu thơ, hình tượng thơ đó là toàn bộ cuộc sống đầy trăn trở ngẫm ngợi, chất chứa niềm thương yêu của người viết, và chứa đựng một nội hàm văn hóa sâu xa.
Continue reading Chim Hòa Bình bay qua thời gian và những nỗi đau
Người Mẹ trong hoài niệm và tâm thức dân gian của một người con.
(Đọc ba bài thơ về Mẹ của Nguyễn Nguyên Bảy)
Nguyễn Anh Tuấn
Không phải ngẫu nhiên mà nhà thơ Nguyễn Nguyên Bảy có ba bài thơ liên hoàn viết về người Mẹ đã khuất của anh.
Nếu như trong “Thơ NNB I”, nhà thơ đã dựng được tượng đài tinh thần kỳ vĩ về người cha của mình qua trường ca “Sông Cái mỉm cười”, thì trong “Thơ NNB II” này, với ba bài thơ ngắn về mẹ, anh làm thế nào để hình tượng mẹ tương xứng với hoài niệm của chính anh?
Ta hãy đi vào từng bài.
1. Phật Hát
Yếm thắm không bỏ bùa sư
Mà sư cứ đòi xoa yếm thắm
Mẹ bảo này trọc đầu
Trong ngực tôi có Phật
Trọc đầu có sợ ố cà sa?
Continue reading Người Mẹ trong hoài niệm và tâm thức dân gian của một người con.
Khi sông Cái mỉm cười
Nguyễn Anh Tuấn
Đọc trường ca “Sông Cái Mỉm Cười” của Nguyễn Nguyên Bảy
Một chiều mưa phùn gió bấc, tôi qua cầu Long Biên, dừng xe ngắm nhìn dòng sông Hồng trơ cạn… Đây là dòng sông đỏ lựng phù sa mà biết bao nhà thơ, nhà văn, nhạc sĩ, hoạ sĩ, nhà điện ảnh… đã tìm thấy nguồn cảm hứng nghệ thuật vô tận và mãnh liệt của mình! Và tôi bỗng nghĩ đến cái Dự án “Thành phố Sông Hồng”- một công cuộc chỉnh trang lại đê điều sông Hồng lớn nhất trong lịch sử kể từ khi Hà Nội và châu thổ sông Hồng có đê ngăn lũ; và ít ai biết được rằng: Dự án đó lại xuất phát từ tình yêu sông Hồng và ý tưởng của một hoạ sĩ- hoạ sĩ Vũ Văn Thơ…
Nhưng Dự án này khi triển khai, với nhiều nhà khoa học có lương tâm thì lại nổi cộm khá nhiều vấn đề hệ trọng. Nhà sử học Lê Văn Lan đã lên tiếng cảnh báo: Dự án trên“không hiểu vô tình hay là hữu tình…về mặt lịch sử, văn hoá gắn liền với Thủ đô Hà Nội thì chẳng thấy ai đề cập đến!” Tệ hơn, như GS Lê Văn Lan đã vạch ra: Dự án còn định “cấy” một khu đô thị Hàn Quốc vào, “ như thế khác nào đánh mất mình và Hà Nội sẽ không còn nữa!” Và ông đã đặt câu hỏi hộ nhiều người: “ Hôm nay đây,chúng ta đều biết nước sông Hồng đang dần bị cạn kiệt, thì lịch sử sông Hồng,là cội nguồn của nhiều dòng đời liệu có bị cạn theo? Trách nhiệm này thế hệ của chúng ta có phải trả lời trước lịch sử hay không? ”(Dòng chảy sông Hồng sẽ về đâu?- VN Trẻ )…Trong những ý nghĩ miên man như thế, tôi đã nhớ đến trường ca “Sông Cái mỉm cười” của nhà thơ Nguyễn Nguyên Bảy – một người Hà Nội đau đáu nhớ thương Hà Nội đang sống xa Hà Nội hàng ngàn cây số…
1. Không phải ngẫu nhiên mà NNB dùng trường ca “Sông Cái Mỉm Cười” để kết cho phần thơ “Kinh thành Cổ tích”*. Và trong thế giới của Kinh thành Cổ tích, Sông Cái đương nhiên cũng phải là con sông Cổ tích!
Trò truyện với chân dung mộng mị *
Đạo diễn điện ảnh Nguyễn Anh Tuấn
Bản đồ thế giới mà ta có thể tưởng tượng nên, chỉ được vẽ ra trong giấc mộng…”
Chasles Nodier (1)
Xưa nay, những giấc mộng thường được miêu tả trong văn chương, và nhiều khôn xiết- ví như những giấc mộng trong truyện của Edga Pô, trong hồi ký Nam Ông mộng lục của Hồ Nguyên Trừng, trong tiểu thuyết Hồng Lâu mộng của Tào Tuyết Cần, trong kinh sách của Trang Chu, trong thơ Đỗ Phủ, Lý Bạch, v.v. Nhưng miêu tả giấc mơ trong hội họa thành cả một phòng tranh thì theo hiểu biết của tôi, mới chỉ có mình nữ họa sĩ trẻ Nguyễn Lý Phương Ngọc! Và cái độc đáo là những giấc mơ hiển hiện thành tranh của em lại tập trung vào những chân dung mà em đặt tên một cách vừa thật thà vừa khái quát bay bổng: “Chân dung mộng mị“. Trong hai tuần qua, thỉnh thoảng tôi lại vào mạng để ngắm nghía những bức họa của phòng tranh kỳ lạ ấy, và cứ mỗi lúc, ấn tượng về từng bức tranh lại khơi dậy trong tôi bao cảm nghĩ, đánh thức những điều đã đọc đã ngẫm ngợi- có điều còn mơ hồ và có điều đã kịp in hằn trong trí nhớ…-
Thử mở một cánh cửa vào thế giới thơ Nguyễn Nguyên Bảy
THỬ MỞ MỘT CÁNH CỬA VÀO THẾ GIỚI THƠ
NGUYỄN NGUYÊN BẢY *
Đạo diễn điện ảnh Nguyễn Anh Tuấn
Trong một bài thơ, NNB hé lộ cho người đọc thơ biết lai lịch đời anh cùng xuất xứ những vần thơ đầu tiên của anh:
Nơi ấy, các cô gái đều là tiên nữ
Áo quần mớ bẩy, mớ ba
Yêu nhau bắc cầu giải yếm
…Nơi ấy các bà tiên dạy tôi biết khóc
Các bà tiên dạy tôi biết cười
…Nơi ấy là kinh thành cổ tích
Nơi ấy là đời tôi…
Và trong một bài viết ở trang mạng Nguyennguyenbay.com, chúng ta đọc được những dòng sau:
“Tôi là một nghiệp dư thơ. Một nghiệp dư say mê thơ điên cuồng, chép chép ghi ghi và chôn ghi ghi chép chép ấy vào mộ huyệt của im lặng, chỉ thỉnh thoảng, không cưỡng nổi điên khùng, nửa đêm thức giấc, ngửa mặt nhìn trời đọc thơ gửi mây, tặng gió.”
Nhưng, những dòng tự bạch bằng thơ đầy thi vị lẫn trần trụi văn xuôi trên chỉ giúp ta có thêm mối đồng cảm ban đầu khi đọc thơ NNB, chứ tuyệt nhiên không giúp ta mở thêm một cánh cửa để dễ dàng bước vào thế giới thơ anh! ( Xin được dùng lại khái niệm ”Thế giới thơ” mà GS Hoàng Như Mai đã viết về thơ NNB).
Continue reading Thử mở một cánh cửa vào thế giới thơ Nguyễn Nguyên Bảy
Đọt Chuối Non 