Chào anh chị em,

Đoạn 6, Chương I, Luận Ngữ, ghi lại lời Khổng tử:

Tử viết: “Đệ tử nhập tắc hiếu, xuất tắc đễ, cẩn nhi tín, phiếm ái chúng nhi thân nhân; hành hữu dư lực tắc dĩ học văn”.

Dịch là:

Khổng tử nói: “Con em (người trẻ) ở trong nhà thì hiếu thảo với cha mẹ, ra ngoài thì kính nhường bậc huynh trưởng, thận trọng lời nói mà thành thực, yêu khắp mọi người mà gần gũi người có lòng nhân; làm được vậy rồi mà còn dư sức thì sẽ học văn (tức học các môn dạy trong trường).

Nghĩa là, Người trẻ cần biết cách sống với mọi người trước, sau đó hẵng lo chuyện học hành chữ nghĩa. Đó là tinh thần “Tiên học lễ, hậu học văn.”

Cách sống với mọi người trong xã hội là nền tảng phát triển căn bản của mỗi người; mọi loại học chữ nghĩa và nghề nghiệp là những căn nhà xây trên nền tảng căn bản đó. Nếu chỉ biết học hành chữ nghĩa và nghề nghiệp mà không lo xây dựng nền tảng căn bản trước, thì mọi loại học hành khác sẽ chỉ là xây nhà trên cát.

1. Ở trong nhà thì hiếu thảo với cha mẹ. Con cái mà bất hiếu và bất kính với cha mẹ, thì đối với mọi người khác trên đời, người trẻ đó còn ứng xử tệ tới mức nào? Có thể tin tưởng được không?

2. Ra ngoài thì kính nhường bậc huynh trưởng. Bậc huynh trưởng là người lớn hơn mình, như thầy mình, sếp mình, người lớn tuổi hơn mình. Kính nhường là kính trọng và nhường nhịn một chút. Đừng bốp chát với người lớn hơn mình như là cãi nhau với côn đồ.

3. Thận trọng lời nói mà thành thực. Thận trọng là suy nghĩ cẩn thận trước khi nói, để nói lịch sự, chính xác, và thành thật – không phải suy nghĩ cẩn thận để tìm cách nói dối. Đây là vấn đề đạo đức và tâm linh – dối trá là tội lỗi với Trời, Phật, Chúa.

4. Yêu khắp mọi người mà gần gũi người có lòng nhân. Đây là từ bi bác ái như Phật và Chúa dạy – yêu thương tất cả người trên đời không chừa ai, vì (1) tất cả chúng ta đều là anh chị em, cùng là con cái Trời, và (2) tất cả chúng ta đều đồng cảnh ngộ: ngụp lặn trong biển khổ của cuộc đời. Yêu mọi người, nhưng gần gũi với người có lòng nhân (lòng yêu người), để học được lòng nhân của họ – không gần gũi với côn đồ, nghiện ngập, trộm cắp… để không bắt chước đi vào đường ác.

5. Làm được vậy rồi mà còn dư sức thì sẽ học văn (tức học các môn dạy trong trường). Trước hết, tạo nền tảng căn bản cho một cuộc sống thiện lành đối với chính mình và đối với mọi người, từ trong nhà ra đến bên ngoài, để đầu óc mình sáng ra, không còn tù mù si mê nữa. Rồi tập trung vào học các môn khác dạy trong trường thì mình sẽ học giỏi hơn rất nhiều.

Các bạn trẻ, hãy nghe lời Đức Khổng, và nghe lời mình – mình sống như Đức Khổng dạy từ hồi còn nhỏ, và có rất nhiều kinh nghiệm cả đời rồi.

Làm vậy đi, và mình bảo đảm các bạn sẽ thành công lớn trên đời.

Với yêu thương,

Hoành

o0o

Khổng tử: Người trẻ học thế nào – Confucius: How should a youth learn

Greetings,

Section 6, Chapter I of the Analects records Confucius’ words:

Confucius said: “When at home, children (youth) should be filial to their parents; when outside, they should be respectful to their elders; they should be cautious in their speech and truthful; they should love all people and befriend those with benevolent hearts; if they have done so and still have strength, then they study literature (i.e., studying the subjects taught in schools).”

This means that young people need to learn how to live with other poeple first, and only then should they worry about studying academic subjects in schools . That is the spirit of “First learn propriety, then learn literature.”

How to live with others in the society is the fundamental foundation for each person’s development; all other forms of learning – academic subjects and vocational skills – are houses built upon that foundation. If one only focuses on learning academic subjects and vocational skills without first building that foundation, then all learnings will be houses built on sand.

1. At home, be filial to your parents. If children are disrespectful and unfilial to their parents, how much worse will they behave towards everyone else in the world? Can they be trusted?

2. Outside, show respect to elders. Elders are those older than you, such as your teacher, your boss, or someone older than you. Respect means showing deference and yielding a little. Don’t be rude to those older than you as if you were arguing with thugs.

3. Be cautious in your speech and be truthful. Caution means thinking carefully before speaking, so as to speak politely, accurately, and truthfully – not thinking carefully to find ways to lie. This is a matter of morality and spirituality – lying is a sin against Heaven, Buddha, God.

4. Love everyone and be close to those with benevolent hearts. This is loving-kindness & compassion (từ bi), and big love (bác ái) as Buddha and Jesus taught – loving all people in the world without exception, because (1) we are all brothers and sisters, all children of God, and (2) we are all in the same predicament: drowning in the sea of suffering for life. Love everyone, but be close to those with benevolent hearts , to learn from their love for others – not to be close to thugs, addicts, thieves… so as not to imitate them and go down the evil path.

5. If you have done that and still have energy left, then study literature (that is, studying the academic subjects and vocational skills taught in schools). First, create a basic foundation for a spiritually good life toward yourself and toward everyone else, from inside the house to outside, so that your mind becomes bright, no longer blind and ignorant. Then focus on studying other subjects taught in schools, and you will study much better.

My young friends, listen! Listen to Confucius’s teachings, and listen to me – I’ve lived as Confucius taught since I was a child, and I have had a lot of experience through my entire life.

Do that, and I guarantee you will achieve great success in life.

With compassion,

Hoành

o0o

© copyright 2025
Trần Đình Hoành
Permitted for non-commercial use
http://www.dotchuoinon.com