Trẻ khiếm thị vẫn thiếu sách giáo khoa

Học sinh khiếm thị thiếu sách giáo khoa chữ nổi là một thiếu sót lớn, tạo rào cản tiếp cận kiến thức đối với trẻ khuyết tật. Để đảm bảo sự bình đẳng và nhân văn trong giáo dục, Chính phủ cần quan tâm đặc biệt tới nhóm học sinh này, cần sớm hoàn thiện và cho ra bộ sách SGK chữ nổi thống nhất cùng chương trình học tập phù hợp.

Bên cạnh đó, việc cung cấp tài liệu học tập đa dạng cho trẻ khuyết tật không chỉ là trách nhiệm của Nhà nước và ngành Giáo dục, mà còn cần sự chung tay của toàn xã hội, để các em có cơ hội học tập đầy đủ và phát triển toàn diện.

An An

  1. Vẫn đợi chờ sách giáo khoa cho trẻ khuyết tật!
  2. Bao giờ học sinh khiếm thị có sách giáo khoa?
  3. Chủ trương biên soạn sách chữ nổi của NXBGDVN rất ý nghĩa với học sinh khiếm thị 

***

Vẫn đợi chờ sách giáo khoa cho trẻ khuyết tật!

Nhóm PV –
 
GD&TĐ – Sách giáo khoa, tài liệu cho trẻ khuyết tật (chủ yếu nhóm khiếm thị, khiếm thính) theo Chương trình mới hiện chưa có nên các trường nỗ lực tự làm.  
Học sinh Trường PTCS Nguyễn Đình Chiểu (Hà Nội).
Học sinh Trường PTCS Nguyễn Đình Chiểu (Hà Nội).

Điều này dẫn đến nhiều khó khăn, bất cập trong quá trình dạy và học.

Chương trình chưa thống nhất

Thầy Trần Lê Duy Khiêm, Hiệu trưởng Trường Dạy trẻ khuyết tật Cần Thơ, cho biết, giáo dục đặc biệt là chương trình được thiết kế dành riêng cho học sinh có nhu cầu đặc biệt (chậm phát triển về tinh thần, thể chất, tình cảm hoặc khiếm thính, khiếm thị…). Các trẻ này cần môi trường giáo dục riêng, điều mà trường học truyền thống không thể đáp ứng. Giáo dục đặc biệt sử dụng các phương pháp, chương trình và cả nội dung giảng dạy mang tính thích nghi cho trẻ có nhu cầu đặc biệt.

Tuy nhiên, theo thầy Khiêm, việc xây dựng chương trình, SGK cho trẻ khuyết tật hiện vẫn chưa hoàn chỉnh. Bước đầu mới có chương trình khung cho bậc tiểu học dành cho trẻ khiếm thị và khiếm thính; bậc THCS áp dụng chương trình khung của hệ bổ túc THCS. Chưa có chương trình dành riêng cho trẻ tự kỷ và chậm phát triển trí tuệ… Đặc biệt, chưa có bộ SGK thống nhất dành riêng cho các dạng khuyết tật. Học sinh khiếm thính sau khi học xong tiểu học, THCS chưa có cơ hội học lên THPT. Tài liệu, SGK cho trẻ khiếm thính có nhưng thiếu nhiều so với nhu cầu…

Nhiều trường chuyên biệt, đặc biệt là trường có học sinh khiếm thị gặp không ít khó khăn vì thiếu nguồn cung SGK. Để đáp ứng nhu cầu dạy học, một số trường tự làm sách chữ nổi theo Chương trình GDPT mới. Tuy nhiên, SGK chữ nổi vẫn không được cung ứng kịp thời cho học sinh sử dụng theo lộ trình từng năm.

Nguyên nhân do sách chữ nổi khác với sách thông thường, nguyên liệu (giấy, mực…) và quá trình sản xuất sách cho học sinh khiếm thị (in dập nổi, in nhiệt) tốn nhiều thời gian, kinh phí. Việc này tạo nên gánh nặng không nhỏ cho trường học, trung tâm, cơ sở giáo dục chuyên biệt.

Bà Nguyễn Thị Ngọc Hà, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT tỉnh Vĩnh Long, chia sẻ, do chưa có chương trình, SGK dành riêng cho trẻ khuyết tật học hòa nhập nên giáo viên dạy trẻ khuyết tật căn cứ vào khả năng, nhu cầu, dạng tật của trẻ để xây dựng kế hoạch giáo dục cá nhân phù hợp.

Tuy nhiên, chương trình giáo dục hòa nhập chưa thống nhất giữa các đơn vị, địa phương gây khó cho công tác quản lý, giảng dạy và đánh giá chất lượng giáo dục. Để giảm bớt khó khăn trong giáo dục hòa nhập hiện nay, giảm thiểu sự bất bình đẳng về cơ hội tiếp cận, hướng đến nâng cao chất lượng giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật thì việc xây dựng chương trình, SGK phục vụ giáo dục trẻ khuyết tật thống nhất và đồng bộ theo từng dạng tật, từng mức độ khuyết tật là cần thiết và cấp bách…

Theo chia sẻ của cán bộ, giáo viên trường chuyên biệt, một cuốn sách in thường chuyển sang in chữ nổi sẽ thành 6 – 8 tập, giấy in chữ nổi và in nhiệt đều có kinh phí cao. Hiện nay, một bộ sách giáo khoa chữ nổi cho học sinh khiếm thị lớp 1 có giá khoảng 14 triệu đồng, bộ sách lớp 6 khoảng 18 triệu đồng. Bên cạnh đó, các bộ sách mẫu và chế bản phát hành chậm, đơn vị chuyển đổi không kịp thời gian; nhà trường không có chế bản đầy đủ của các bộ sách để tự thực hiện công tác in SGK.

Cô Nguyễn Thị Thanh Huệ, Hiệu trưởng Trường Phổ thông đặc biệt Nguyễn Đình Chiểu (TPHCM), cho biết: Trường vẫn còn thiếu hụt SGK chữ nổi và tài liệu giảng dạy; đây cũng là vấn đề chung tại một số cơ sở nuôi dạy học sinh khiếm thị. Chưa có đơn vị cung cấp, nhiều trường học, cơ sở giáo dục chuyên biệt phải tổ chức in ấn, làm sách đảm bảo quá trình giảng dạy được xuyên suốt…

Để có được bộ SGK chữ nổi, thầy, cô giáo của Trường Phổ thông đặc biệt Nguyễn Đình Chiểu phải bỏ ra nhiều thời gian, công sức. Theo cô Thanh Huệ, giáo viên dành cả mùa Hè để làm sách. Khi bước vào năm học, thứ Sáu hàng tuần, thầy cô lại tập trung tại phòng thiết bị thư viện làm sách nổi. Nguyên liệu làm sách, tài liệu chủ yếu do Ban giám hiệu vận động từ các nhà hảo tâm.

Trung tâm hỗ trợ phát triển giáo dục hòa nhập tỉnh Cà Mau vừa qua đã nhận được SGK chữ nổi theo Chương trình mới lớp 1; khối lớp 2 – 3 vẫn chưa có sách. Theo Giám đốc Trung tâm – cô Nguyễn Nga, Trung tâm đang tổ chức giảng dạy cho học sinh hòa nhập (khiếm thị) các lớp 4 – 5; không có các lớp 1 – 2 – 3. Thời gian tới nếu có học sinh hòa nhập các lớp 1 – 2 – 3 nhưng chưa có sách chữ nổi, Trung tâm sẽ tổ chức giảng dạy theo sách cũ.

Cô trò Trường Nuôi dạy trẻ khuyết tật tỉnh Sóc Trăng giao tiếp bằng ngôn ngữ ký hiệu. Ảnh: CTV
Cô trò Trường Nuôi dạy trẻ khuyết tật tỉnh Sóc Trăng giao tiếp bằng ngôn ngữ ký hiệu. Ảnh: CTV

Khó cho người dạy và học

Bà Đinh Việt Anh, Phó Chủ tịch Hội Người mù Việt Nam, cho hay: Việc tiếp cận sách chữ nổi với học sinh mù vô cùng quan trọng và thiết yếu. Bởi nếu chỉ có sách nói, các em sẽ không biết chữ và không biết viết; những kiến thức tiếng Việt như chính tả, từ ngữ hay các bảng biểu, biểu tượng, hình không gian trong các môn tự nhiên cũng không được truyền đạt đầy đủ.

Do đó, cần thiết xây dựng chương trình, SGK cho trẻ em khuyết tật, trong đó có tham gia, đóng góp ý kiến của các chuyên gia, nhà khoa học, giáo viên đang giảng dạy thực tế. Trong bối cảnh thực hiện Chương trình và SGK mới, bên cạnh việc giúp học sinh phát triển tối đa năng lực, năng khiếu riêng, cần có giải pháp cụ thể dành cho học sinh khuyết tật, bị hạn chế khả năng học tập.

Học hòa nhập tại Trường THPT Nhân Chính (quận Thanh Xuân), em Nguyễn Thùy Linh phản ánh: Hiện học sinh khiếm thị thiếu sách giáo khoa, sách bổ trợ bằng chữ nổi, file âm thanh, chữ phóng to cho học sinh nhìn kém. Đặc biệt, sách giáo khoa lớp 10 theo Chương trình mới chưa được in bằng chữ nổi hoặc chuyển sang định dạng dễ tiếp cận.

Chị Nguyễn Thị Bích Huệ, phụ huynh học sinh khiếm thị Trường PTCS Nguyễn Đình Chiểu (Hà Nội), bộc bạch: “Khi con học theo Chương trình GDPT 2018, tôi mất nhiều thời gian hơn khi phải đọc cho con nghe, quay và thu lại bài giảng. Nhưng dù con nghe đến 2, 3 lần cũng không hiệu quả bằng việc con tự đọc SGK chữ nổi. Do đó, tôi mong muốn sớm có SGK dành riêng cho học sinh khiếm thị”.

Còn đối với học sinh khiếm thính, TS Trần Thị Hiền Lương, chuyên gia đến từ Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, thông tin: Học sinh khiếm thính vẫn học môn Tiếng Việt theo chương trình và SGK của học sinh đại trà. Không có SGK riêng đã gây hạn chế trong quá trình đào tạo trẻ khuyết tật hiện nay.

Để giảm bớt khó khăn trong việc học tập cho học sinh khiếm thính, trước mắt cần điều chỉnh nội dung dạy học, phương pháp dạy học, kiểm tra, đánh giá kết quả học tập cho phù hợp với cách thức học đọc, học viết của các em. Sau đó, tiến hành biên soạn chương trình và tài liệu dành riêng cho học sinh khiếm thính, giúp các em học hiệu quả hơn.

Cần lộ trình cụ thể

Nhìn nhận vai trò của chương trình giáo dục dành cho trẻ khuyết tật, thầy Trần Lê Duy Khiêm, Hiệu trưởng Trường Dạy trẻ khuyết tật Cần Thơ, chia sẻ: Khó khăn lớn nhất hiện nay là, số lượng cán bộ thực hiện xây dựng chương trình, SGK cho trẻ khuyết tật còn ít, chưa đủ mạnh; nguồn kinh phí đầu tư chưa nhiều; sự khác biệt giữa ngôn ngữ vùng miền, địa phương…

Cô trò Trường PTCS Nguyễn Đình Chiểu (Hà Nội).
Cô trò Trường PTCS Nguyễn Đình Chiểu (Hà Nội).

Do đó, rất cần đầu tư nguồn kinh phí cho việc xây dựng chương trình, sách giáo khoa cho trẻ khuyết tật. Kiện toàn đội ngũ cán bộ chuyên biệt xây dựng chương trình, sách giáo khoa cho từng đối tượng trẻ khuyết tật. Đặc biệt, cần hoàn chỉnh sớm bộ ký hiệu ngôn ngữ thống nhất cho trẻ khiếm thính…

Trẻ khuyết tật có nhiều dạng, mỗi dạng khuyết tật chia ra mức độ nặng nhẹ khác nhau. Vì vậy, xây dựng chương trình, SGK phù hợp, gắn với thực tiễn và đồng bộ với Chương trình giáo dục phổ thông 2018 vô cùng cần thiết. Song song đó phải thiết kế đồ dùng học tập, trang thiết bị dạy học đặc thù; bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên để thực hiện chương trình, SGK, sử dụng thiết bị dạy học đặc thù. Việc này cần nhiều thời gian, nguồn nhân lực có chuyên môn đặc thù và kinh phí để thực hiện.

Theo bà Nguyễn Thị Ngọc Hà, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT tỉnh Vĩnh Long, cần có kế hoạch và lộ trình cụ thể cho việc xây dựng chương trình, SGK cho trẻ khuyết tật. Trong đó rất cần sự tham gia, đóng góp ý kiến của các chuyên gia, nhà khoa học, giáo viên đang giảng dạy thực tế. Đồng thời, định kỳ tổ chức lớp tập huấn, bồi dưỡng cho cán bộ quản lý, giáo viên về giáo dục học sinh khuyết tật. Đặc biệt, các lớp bồi dưỡng chuyên sâu kỹ năng dạy hòa nhập ở từng dạng khuyết tật để từng bước nâng cao nghiệp vụ cho giáo viên trong cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông hiện nay.

Cơ quan chức năng cần nghiên cứu việc ban hành Thông tư quy định vị trí việc làm, định mức số lượng người làm việc đối với các trung tâm hỗ trợ phát triển giáo dục hòa nhập để làm cơ sở cho việc bố trí biên chế, tổ chức bộ máy, nâng cao chất lượng hoạt động; thực hiện tốt hơn chức năng hỗ trợ người khuyết tật tại cơ sở giáo dục, cộng đồng và gia đình…

Chia sẻ về chương trình, SGK cho trẻ khuyết tật, cô Nguyễn Nga cho biết thêm: Vừa qua, Bộ GD&ĐT ban hành Kế hoạch thực hiện Chương trình hành động quốc gia vì trẻ em giai đoạn 2021 – 2030 của ngành Giáo dục. Một trong những nhiệm vụ quan trọng của ngành trong giai đoạn từ nay tới năm 2030 là xây dựng chương trình, sách giáo khoa cho trẻ em khuyết tật; hỗ trợ kinh phí cho trẻ em thuộc diện chính sách, trẻ khuyết tật và trẻ em có hoàn cảnh khó khăn…

Đây là thông tin rất vui cho các trường nuôi dạy trẻ khuyết tật. Giáo dục và giáo dục hòa nhập là quyền của trẻ khuyết tật được pháp luật công nhận. Triển khai Kế hoạch thực hiện Chương trình hành động quốc gia vì trẻ em giai đoạn 2021 – 2030 là cơ sở quan trọng trong xây dựng chương trình, biên soạn sách cho trẻ khuyết tật. Hy vọng sự vào cuộc của ngành Giáo dục, nhà xuất bản sẽ hoàn thiện chương trình, SGK theo Chương trình mới giúp giáo viên, học sinh khuyết tật dạy học thuận lợi, hiệu quả hơn.

Thầy Phạm Văn Hoan, Hiệu trưởng Trường PTCS Xã Đàn (Hà Nội), cũng cho rằng, với các trường dành riêng cho trẻ khuyết tật, cần có chương trình giáo dục và SGK riêng, phù hợp với mỗi loại hình khuyết tật của học sinh. Như vậy, mới tạo cơ hội để các em học tập thuận lợi, mở mang hiểu biết, phát triển năng lực và sống hòa nhập với cộng đồng.

***

Bao giờ học sinh khiếm thị có sách giáo khoa?

Hà Linh – Thứ hai, 22:21, 26/08/2024

[VOV2] – Trong khi tất cả những học sinh phổ thông đã và đang được học và sử dụng sách giáo khoa theo chương trình Giáo dục phổ thông mới thì những em học sinh khiếm thị vẫn tiếp tục trông chờ những bộ sách giáo khoa chữ nổi để học tập.

Nghị quyết 29 của Đảng về đổi mới căn bản Giáo dục và đào tạo trong đó có đổi mới chương trình và sách giáo khoa đã được thực hiện và đang đi tiếp chặng đường theo đúng lộ trình. Tuy nhiên, trong khi tất cả những học sinh phổ thông đã và đang được học và sử dụng sách giáo khoa theo chương trình Giáo dục phổ thông mới thì những em học sinh khiếm thị vẫn tiếp tục trông chờ những bộ sách giáo khoa chữ nổi. 4 năm qua, việc không có sách giáo khoa đã khiến kết quả học tập của các em sụt giảm đáng kể.

Học sinh khiếm thị và 1 chương trình 3 bộ sách giáo khoa

Chương trình giáo dục phổ thông 2018 theo tinh thần đổi mới đã quyết định lựa chọn 3 bộ sách giáo khoa phục vụ việc dạy và học cho học sinh phổ thông các cấp. Với những em học sinh khiếm thị đang tham gia học hòa nhập ở các trường phổ thông, thay vì dùng 1 bộ sách giáo khoa như trước đây bây giờ cũng cần có 3 bộ sách giáo khoa chữ nổi Braille mới có thể phù hợp với chương trình dạy và học của các nhà trường.

Việc làm một bộ sách chữ nổi Braille là công việc khá công phu và tốn kém. Chính vì vậy mà khi công cuộc đổi mới giáo dục đang diễn ra với rất nhiều vấn đề cần giải quyết, câu chuyện sách giáo khoa cho học sinh khiếm thị đã được bàn đến nhưng mãi chưa được triển khai. Những em học sinh khiếm thị phải tự vật lộn, đối mặt với những khó khăn trong lúc chờ đợi có sách giáo khoa mới.

Không có sách giáo khoa, học sinh khiếm thị gặp khó khăn gì?

Phải học trong tình trạng không có sách giáo khoa, khiến việc tiếp thu kiến thức của các em học sinh khiếm thị đang gặp nhiều khó khăn.

Minh Tú – một học sinh khiếm thị đang học lớp 9 trường THCS Nguyễn Đình Chiểu, Hà Nội cho biết: “Bắt đầu lên lớp 6, khóa 2021-2025 là con không có sách. Trong lớp học hòa nhập có 42 bạn thì chỉ 36 bạn có sách giáo khoa còn 6 học sinh khiếm thị bọn con không có sách”.

Cái cảm giác lật giở từng trang sách vẫn in dấu trong tâm thức Minh Tú 5 năm tiểu học. Cảm giác học không sách và có sách khác nhau rất nhiều, khi có sách em học các môn tự nhiên như toán, KHTN rất dễ nhưng lúc không có sách bộ môn toán hình rất khó tưởng tượng.

Những năm tiểu học, bọn em được học bản đồ, được sờ tay vào các hình nổi để tưởng tượng ra các trận đánh. Hiện tại không có sách em và các bạn rất khó tưởng tượng, Minh Tú chia sẻ.

Minh Tú – học sinh lớp 9 trường THCS Nguyễn Đình Chiểu Hà Nội và ước mơ về bộ Sách giáo khoa chữ nổi theo chương trình GDPT 2018

Bà Nguyễn Thị Kim Nhung, Giám đốc Trung tâm hỗ trợ phát triển giáo dục hòa nhập tỉnh Thái Nguyên cho biết: Trung tâm hiện có 17 cháu học sinh khuyết tật về nhìn đang học chương trình từ lớp 1 cho đến lớp 9, các cháu gặp rất nhiều khó khăn trong quá trình học tập vì thiếu sách giáo khoa.

Các cháu đa số là học sinh ở nội trú tại trung tâm, ngoài giờ dạy của các thầy cô ở trên lớp thì việc có sách giáo khoa để củng cố lại những kiến thức hoặc để làm những bài tập trên lớp mà các thầy cô giao cho là rất cần. Không có sách giáo khoa, nếu chỉ nghe giảng trên lớp, các cháu khiếm thị bị hạn chế việc tiếp thu kiến thức hằng ngày vì không thể tự học và ôn tập củng cố kiến thức cũng như chuẩn bị trước kiến thức để học bài học ngày hôm sau. Việc không có sách giáo khoa để ôn luyện đồng thời với việc cha mẹ, người thân không có tư liệu để hỗ trợ con học khiến nhiều cháu trở nên xao nhãng việc học và tạo thành thói quen thiếu chủ động việc học tập.

Cô Nguyễn Hương Lan – Phó Hiệu trưởng Trường THCS Nguyễn Đình Chiểu, Hà Nội chia sẻ, việc không có sách giáo khoa gây khó khăn cho cả thầy cô giáo và học sinh vì trong môi trường hòa nhập, học sinh khiếm thị không thể thiếu sách giáo khoa.

Sách giáo khoa không thể thiếu trong quá trình học hòa nhập, các thầy cô làm việc cùng học sinh khiếm thị không thể dành nhiều thời gian để giải thích hoặc bổ sung phần kiến thức trong sách giáo khoa cho học sinh khi các em không có sách trong tay.

Đối sánh với thời điểm học sinh khiếm thị có đầy đủ sách giáo khoa để học trước đây, các kỹ năng của các em khá thành thạo. Việc học chay không có sách giáo khoa đang trở thành thách thức lớn với các thầy cô trong quá trình dạy trẻ khiếm thị ở môi trường hòa nhập. Sách giáo khoa chữ nổi đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển chức năng xúc giác của học sinh khiếm thị, qua quá trình 3 năm không có sách giáo khoa để học, kỹ năng của các em đang thụt lùi, cô Nguyễn Hương Lan khẳng định.

Giải pháp tạm thời cho sách giáo khoa chữ nổi

Việc in sách giáo khoa cho học sinh khiếm thị trước đây chủ yếu được thực hiện một cách nhỏ lẻ. Trường Nguyễn Đình Chiểu có hệ thống máy in phục vụ việc in tài liệu cung cấp cho học sinh khiếm thị. Để có được những cuốn sách giáo khoa chữ nổi cho học sinh, các thầy cô làm việc không có ngày nghỉ suốt cả mùa hè để chuyển đổi sách giáo khoa. Mặc dù vậy vẫn không thể đáp ứng đủ sách giáo khoa cho các em vì để chuyển đổi 1 cuốn sách giáo khoa sang chữ nổi mất rất nhiều thời gian. Nên dù nhà trường có máy nhưng không thể chế bản in đủ sách giáo khoa cho học sinh khiếm thị.

4 năm qua không có sách giao khoa để học, với những học sinh năm nay vào lớp 9 đều trong tình trạng không có sách giáo khoa ở tất cả các bộ môn kể cả các bộ môn chính toán, ngữ văn và Tiếng Anh. Nhà trường đã cố gắng nỗ lực hết khả năng huy động các nguồn xã hội hóa và nhờ sự sự hỗ trợ từ Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam và các tổ chức xã hội. Tuy vậy mới chỉ đáp ứng được một phần nhỏ sách giáo khoa cho học sinh từ lớp 1 đến lớp 9 với 3 đầu sách chính là Toán, Ngữ văn và Tiếng Anh. Trong quá trình chuyển đổi sách giáo khoa lớp 8, lớp 9 trường gặp nhiều bất cập vì bản chính năm nay so với năm trước nội dung đã có sự điều chỉnh gây khó khăn cho giáo viên dạy trên lớp cũng như học sinh.

Đề án thư viện sách giáo khoa chữ nổi – Giải pháp tạm thời

Trước những bất cập về việc học sinh khiếm thị không có sách giáo khoa, TW Hội người mù Việt Nam, Trung tâm giáo dục đặc biệt quốc gia, Hiệp hội vì giáo dục cho mọi người Việt Nam đã này ra ý tưởng xây dựng Đề án xây dựng thư viện lưu động sách giáo khoa chữ nổi cho học sinh khuyết tật nhìn với kỳ vọng huy động các nguồn lực xã hội chung tay với ngành giáo dục giải quyết vấn đề sách giáo khoa cho học sinh khiếm thị.

Các đại biểu tham dự Hội thảo Thư viện lưu động sách giáo khoa chữ nổi cho học sinh khuyết tật nhìn

TS Trần Thị Thư, cán bộ Trung tâm Giáo dục đặc biệt Quốc gia Viện Khoa học giáo dục Việt Nam cho biết: Với vai trò là một đơn vị tư vấn cho Bộ GD&ĐT về các vấn đề liên quan đến chính sách, liên quan đến chương trình sách giáo khoa dành cho học sinh có nhu cầu giáo dục đặc biệt trong đó có học sinh khuyết tật nhìn, từ năm 2018 khi chương trình giáo dục phổ thông bắt đầu ra đời, Trung tâm đã nhìn thấy những khó khăn mà học sinh khuyết tật phải đối mặt đặc biệt là việc tiếp cận thông tin đối với từng nhóm đối tượng học sinh.

Dựa trên nhu cầu thực tế của nhóm đối tượng học sinh khiếm thị, nhu cầu chuyển đổi sách giáo khoa chữ nổi là một thách thức lớn, nhất là khi chúng ta thực hiện chủ trương một chương trình, nhiều bộ sách giáo khoa. Bộ GD&ĐT cho phép Trung tâm giáo dục đặc biệt quốc gia – Viện khoa học giáo dục Việt Nam được chuyển đổi sách giáo khoa bản in phổ thông sang sách giáo khoa chữ nổi dành cho học sinh khuyết tật nhìn, Trung tâm đã làm việc với các đối tác cụ thể là tập đoàn Vingroup và Quỹ Thiện tâm để làm sao thúc đẩy được nguồn kinh phí thực hiện việc chuyển đổi sách giáo khoa.

TS Trần Thị Thư, cán bộ Trung tâm Giáo dục đặc biệt Quốc gia Viện Khoa học giáo dục Việt Nam

TS Trần Thị Thư cho biết từ năm 2019 đến nay, trung tâm đã chuyển đổi được sách giao khoa cho 6 nhóm lớp với 3 bộ sách giáo khoa hiện hành là lớp 1, lớp 2, lớp 3, lớp 6, lớp 7 và lớp 10. Tuy nhiên nguồn lực từ phía Trung tâm giáo dục đặc biệt quốc gia cùng với các đơn vị địa phương và sự hỗ trợ của tập đoàn Vingroup còn quá ít ỏi chưa thể thúc đẩy nhanh được việc đảm bảo cho học sinh tiếp cận một cách nhanh nhất, hiệu quả nhất đối với sách giáo khoa. Chính vì vậy Trung tâm đã phối hợp với Hiệp hội vì giáo dục cho mọi người Việt Nam và Hội người mù Việt Nam thực hiện dự án xây dựng thư viện lưu động sách giáo khoa chữ nổi cho học sinh khuyết tật nhìn với kỳ vọng sự chung tay của các bên sẽ giúp cho việc cung cấp sách giáo khoa đến với học sinh khuyết tật nhìn một cách hiệu quả hơn và một nhanh hơn.

Ưu điểm của mô hình thư viện này được TS Trần Thị Thư chỉ rõ: Trong quá trình chúng ta đợi các cái văn bản của nhà nước để giải quyết được vấn đề một cách hệ thống thì chúng ta phải cung cấp được ngay sách cho học sinh khuyết tật nhìn, cụ thể cần phải in ngay sách giáo khoa chữ nổi để cấp cho các địa phương. Đề án được triển khai sẽ giúp huy động được hầu hết các nguồn lực tham gia. Đề án có tính bền vững rất là cao bởi vì một bộ sách giáo khoa chữ nổi thì không chỉ là dành cho một em học sinh khuyết tật năm nay mà cả những năm sau.

TS Thư khẳng định với sự tham gia của 3 bên đề án đảm bảo hoàn toàn tính minh bạch. Cụ thể: Hiệp hội giáo dục vì mọi người Việt Nam sẽ là đơn vị điều phối và công khai tất cả những nội dung liên quan đến báo cáo tài chính, Trung tâm giáo dục đặc biệt quốc gia phụ trách các nội dung liên quan vấn đề chuyên môn kỹ thuật là đảm bảo bộ sách đó nó phù hợp với lại nhu cầu của học sinh khuyết tật nhìn. Còn đơn vị hưởng lợi là Hội người mù Việt Nam thì sẽ đảm bảo được rằng dù là trẻ khuyết tật nhìn ở đâu, ở đơn vị tỉnh thành nào thì cũng có thể tiếp cận được sách giáo khoa để học tập.

Bà Đinh Việt Anh Phó Chủ tịch Hội người mù Việt Nam ( thứ 2 từ phải sang ) phát biểu tại Hội thảo

TS Nguyễn Đức Minh – chuyên gia giáo dục nguyên Phó viện trưởng Viện Khoa học giáo dục Việt Nam đánh giá rất cao ý nghĩa và tính khả thi của Đề án xây dựng thư viện lưu động sách giáo khoa chữ nổi cho học sinh khuyết tật nhìn.

Theo ông Minh: Chương trình giáo dục phổ thông 2018 rất tốt đối với lại học sinh sáng mắt, tuy nhiên đối với học sinh khiếm thị thì đây là một khó khăn rất lớn bởi vì chúng ta sẽ phải bổ sung thêm kinh phí để chuyển đổi không phải là một bộ mà là ba bộ sách giáo khoa sang định dạng sách chữ nổi mà kinh phí chuyển đổi cũng như là kỹ thuật thực hiện thì rất khó khăn.

Một điều khó khăn nữa đấy là chúng ta đều biết là một trường có thể tuyển chọn không chỉ một bộ sách hoặc có thể là nhiều sách giáo khoa từ các bộ khác nhau.

“Tôi nghĩ rằng các em đã rất thiệt thòi và khi mà các em lại đi học không có sách giáo khoa nữa thì cái thiệt thòi của nhân lên rất nhiều lần. Đề án chuyển đổi này sẽ giảm kinh phí và sẽ tận dụng được tất cả các nguồn lực để mà làm thế nào đó nhanh chóng nhất cho học sinh khuyết tật nhìn có sách, công bằng về tham gia giáo dục cho các em”, TS Minh khẳng định.

TS Nguyễn Đức Minh – Nguyên Phó viện trưởng Viện Khoa học giáo dục Việt Nam

Đề án thư viện sách giáo khoa cho học sinh khó khăn về nhìn đang là niềm hy vọng của các em học sinh khiếm thị và các thầy cô giáo dạy trẻ khuyết tật. Cô Đinh Thị Nhung- Giám đốc Trung tâm Thái Nguyên đánh giá : tôi thấy ngoài tính nhân văn, trẻ khuyết tật được tiếp cận học tập một cách bình đẳng như học sinh bình thường khác, các em đi học là có sách giáo khoa, trẻ được tiếp cận sách giáo khoa đồng thời nhận được tính nhân ái của cộng đồng”.

Bà Nguyễn Thị Kim Anh, điều phối viên quốc gia hiệp hội vì giáo dục cho mọi người Việt Nam

Bà Nguyễn Thị Kim Anh, điều phối viên quốc gia Hiệp hội vì giáo dục cho mọi người Việt Nam cho biết: “Một trong những ưu tiên hàng đầu của hiệp hội là nhóm học sinh khuyết tật. Khi biết đến tính cấp thiết của việc thiếu sách chữ nổi dành cho học sinh khiếm thị cũng như nhu cầu, khó khăn trong thực tế, phía Hội người mù và Viện khoa học giáo dục Việt Nam, hiệp hội vào cuộc ngay và cùng với 2 bên huy động các nguồn lực với mong muốn sớm cung cấp sách giáo khoa cho các em học sinh khiếm thị.

Tuy nhiên, giải pháp bền vững lâu dài thì Chính phủ cũng như là Bộ GD&ĐT phải vào để làm sao mà có thể giải quyết ngay vấn đề này. Các em học sinh khiếm thị không thể đợi được, các em không thể học mà lại không có sách, điều này rất ảnh hưởng đến việc học của các em. Chúng tôi cũng rất hi vọng có sự vào cuộc của rất nhiều các bên liên quan trong xã hội cùng đóng góp để chúng ta sớm mang sách đến với các em học sinh khiếm thị .”

Cần sớm chuyển đổi sách giáo khoa chương trình giáo dục phổ thông mới cho học sinh khiếm thị

Chúng ta đã và đang thực hiện công bằng bình đẳng tiếp cận giáo dục cho mọi người trong đó có học sinh khiếm thị. Vì vậy việc chậm trễ chuyển đổi sách giáo khoa chữ nổi cho các em học sinh khiếm thị trong 4 năm qua khiến việc dạy và học của các em học sinh gặp rất nhiều khó khăn rất cần được ngành giáo dục và các cơ quan chức năng quan tâm, tháo gỡ kịp thời.

***

Chủ trương biên soạn sách chữ nổi của NXBGDVN rất ý nghĩa với học sinh khiếm thị

 Tường San – 23/10/2024 09:59

GDVNNếu có một bộ sách chữ nổi đại trà do Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam biên soạn sẽ có ý nghĩa rất lớn đối với tất cả học sinh khiếm thị trên toàn quốc.

Trong kế hoạch nhiệm vụ năm 2024, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam đã đặt ra mục tiêu Xây dựng kế hoạch biên soạn bộ sách chữ nổi Braille.

Chia sẻ từ một số cơ sở giáo dục đặc biệt đang đào tạo trẻ khiếm thị cho hay, hiện nay công tác làm sách chữ nổi cho học sinh hầu hết chỉ dừng lại ở phạm vi trong mỗi nhà trường. Chính vì vậy, nếu có một bộ sách chữ nổi đại trà do Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam biên soạn sẽ có ý nghĩa rất lớn đối với tất cả học sinh cũng như trường đào tạo trẻ khiếm thị trên toàn quốc.

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, cô Nguyễn Thị Thanh Huệ – Hiệu trưởng Trường Phổ Thông Đặc Biệt Nguyễn Đình Chiểu Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, hiện nay sách chữ nổi cho học sinh khiếm thị của Nhà trường là do trường tự làm sách tài liệu với nội dung kiến thức được chuyển từ sách giáo khoa đại trà của chương trình giáo dục phổ thông mới 2018.

Theo cô Huệ, sách chữ nổi này hiện đang được lưu hành nội bộ và được cấp miễn phí cho học sinh khiếm thị trong trường, để đáp ứng đầy đủ cho học sinh ở tất cả các khối lớp. Thường vào mỗi mùa hè, các giáo viên Nhà trường sẽ tập trung thời gian để làm bộ sách chữ nổi này cho các em. Kinh phí làm sách được Nhà trường lấy chủ yếu từ hình thức xã hội hóa.

Cô Huệ cho rằng, nếu như sách chữ nổi được Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam biên soạn thành một bộ sách giáo khoa sử dụng đại trà như sách giáo khoa cho học sinh thông thường khác chắc chắn sẽ thuận lợi hơn. Bởi, không phải trường đào tạo trẻ đặc biệt nào cũng có đủ điều kiện về nhân lực, trang thiết bị, máy móc cũng như kinh phí để làm sách chữ nổi cho học sinh giống Trường Phổ Thông Đặc Biệt Nguyễn Đình Chiểu Thành phố Hồ Chí Minh.

Do vậy, nếu Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam sớm biên soạn bộ sách giáo khoa chữ nổi Braille sẽ có ý nghĩa đặc biệt sâu sắc đối với tất cả các học sinh khiếm thị trên toàn quốc. Việc làm này sẽ kịp thời đáp ứng nhu cầu có sách để học theo chương trình giáo dục phổ thông mới của nhiều em học sinh khiếm thị và trường phổ thông đặc biệt.

z5819026457229b800a6448e4f36eb2baac6e7c4d1ec72_119202411.jpg
Học sinh Trường Phổ Thông Đặc Biệt Nguyễn Đình Chiểu Thành phố Hồ Chí Minh đọc sách tại thư viện (Ảnh: Website nhà trường).

Tuy nhiên, việc biên soạn sách giáo khoa chữ nổi không phải đơn giản. Theo cô Huệ, 1 trang sách chữ sáng bằng khoảng 3 đến 4 trang sách chữ nổi nên kinh phí để làm ra sách chữ nổi sẽ rất tốn kém. Đồng thời, nguồn lực để làm ra sách chữ nổi cũng còn hạn chế.

Cũng theo cô Huệ, hiện nay mỗi trường lại đang giảng dạy một bộ sách khác nhau nên việc biên soạn sách chữ nổi đối với các giáo viên là rất vất vả. Đơn cử, khi Trường Phổ Thông Đặc Biệt Nguyễn Đình Chiểu Thành phố Hồ Chí Minh hỗ trợ học sinh khiếm thị của một số cơ sở đào tạo khác trên địa bàn chỉ chủ yếu hỗ trợ được sách Toán, tiếng Anh, do có quá nhiều đầu sách không thể làm kịp. Những môn học khác các em phải học qua sách nói.

Chia sẻ từ thầy Phạm Văn Hưng – Hiệu trưởng Trường Nuôi dạy trẻ em Khiếm thị Hải Phòng cho biết, theo chức năng và nhiệm vụ, Nhà trường đang thực hiện công tác dạy học và đào tạo cho học sinh cấp tiểu học.

Hiện, sách chữ nổi cho học sinh khiếm thị của Nhà trường có một số quyển do Viện Khoa học giáo dục Việt Nam (Bộ Giáo dục và Đào tạo) cấp và một số sách do Nhà trường tự chuyển đổi từ bộ sách giáo khoa Kết nối tri thức với kinh phí do thành phố cấp, học sinh không phải bỏ tiền mua sách. Có thể nói, Nhà trường cũng như địa phương luôn cố gắng đảm bảo cho tất cả các em học sinh của trường đều có sách chữ nổi để đảm bảo việc học tập.

Thầy Hưng cho rằng, chủ trương biên soạn bộ sách giáo khoa chữ nổi Braille của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam là vô cùng ý nghĩa đối với mỗi học sinh khiếm thị. Bởi sách là người bạn đồng hành với mỗi học sinh. Có bộ sách giáo khoa chất lượng sẽ đảm bảo được việc tiếp cận tri thức cho các em.

Đồng thời, việc làm này cũng giúp giảm thiểu quá trình biên soạn vất vả, riêng lẻ ở mỗi đơn vị trường học (mỗi trường dùng một bộ riêng) hiện nay và đỡ tốn kém cho ngân sách của địa phương, của xã hội. Trên thực tế, nguồn kinh phí biên soạn sách chữ nổi rất tốn kém bởi phải sử dụng giấy chuyên dụng, máy móc, trang thiết bị có chi phí hàng trăm triệu đồng trở lên,..

Bên cạnh đó, việc chuyển đổi từ sách giáo khoa chữ sáng sang sách chữ nổi có phần hơi vất vả đối với các giáo viên Nhà trường, nhất là với những môn tự nhiên do 1 quyển sách chữ nổi tương đương khoảng 3,4 quyển sách chữ sáng. Có thời điểm, Viện Khoa học giáo dục Việt Nam (Bộ Giáo dục và Đào tạo) có in và hỗ trợ cấp sách cho trường nhưng nhưng không kịp đáp ứng do nguồn lực còn hạn chế. Như vậy, việc hỗ trợ sách chữ nổi hiện nay vẫn chưa thể bao khắp được thực tế sử dụng của học sinh khiếm thị.

Thầy Hưng mong rằng, công tác biên soạn bộ sách giáo khoa chữ nổi Braille của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam sẽ sớm được triển khai, thực hiện để đảm bảo sự công bằng trong tiếp cận kiến thức đối với các em học sinh khiếm thị.

chuyen-de_29320242241 (1).png
Học sinh Trường Nuôi dạy trẻ em Khiếm thị Hải Phòng tại buổi Chuyên đề dạy học môn Toán lớp 1 theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 cho học sinh khiếm thị (Ảnh: Website Nhà trường).

Trong khi đó, cô Nguyễn Thị Thúy – Hiệu trưởng Trường Nuôi dạy trẻ Khiếm Thị Hữu Nghị, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu cho biết, hiện tại kinh phí để mua sách chữ nổi cho học sinh khiếm thị rất khó khăn.

Trên thực tế, chi phí cho một bộ sách chữ nổi là khá lớn với khoảng trên 20 triệu đồng, hầu hết các gia đình đều không thể có khả năng mua. Đáng nói, với học sinh khiếm thị mới làm quen với chữ nổi mà không có sách sẽ rất khó khăn trong việc tiếp cận kiến thức. Do vậy, vừa qua, Nhà trường chỉ chọn một số sách mà học sinh bắt buộc phải có để mua còn lại sẽ truyền tải kiến thức qua cách thức đọc. Trong đó, một số cuốn được Nhà trường mua của Viện Khoa học giáo dục Việt Nam (Bộ Giáo dục và Đào tạo), một số cuốn đặt bên Mái ấm Nhật Hồng (dù chất lượng giấy không bằng phía Viện nhưng giá thành tiết kiệm hơn).

Chính vì vậy, cô Thúy cho rằng, chủ trương biên soạn bộ sách giáo khoa chữ nổi Braille của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam là rất nhân văn và nếu làm được sẽ là niềm vui lớn, tạo động lực học tập cho các em học sinh khiếm thị của Nhà trường nói riêng và cả nước nói chung.

Còn theo cô Dương Thị Thủy – Phó giám đốc Trung tâm Hỗ trợ phát triển Giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật tỉnh Thái Nguyên, hiện tại sách chữ nổi theo chương trình giáo dục phổ thông mới của Nhà trường chưa có đủ. Cụ thể, Nhà trường chỉ có một số đầu sách chữ nổi chính cho học sinh cấp tiểu học, còn cấp trung học cơ sở là chưa có. Với thực tế đó, cô Thủy cho biết, các giáo viên tương đối vất vả trong công tác giảng dạy cho trẻ khiếm thị.

Vậy nên, cô Thủy cũng mong Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam sớm triển khai chủ trương kế hoạch biên soạn bộ sách giáo khoa chữ nổi Braille để phát triển được các kỹ năng cần thiết và quan trọng cho học sinh khiếm thị.

Tường San

Leave a comment